جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله انسجام و وحدت موضوعی میان آیات هر سوره همواره از مهم‌ترین مسائل چالش‌برانگیز بوده و هست. مستشرقانی از قبیل گلدزیهر،‌ ریچارد بل و رژی بلاشر، بیش از دیگر خاورشناسان در این زمینه ابراز نظر کرده و شبهه اضطراب، بی‌ثباتی، ‌بی‌نظمی و ملال‌آور بودن آیات قرآن را مطرح کرده‌اند. در مقاله پیش‌رو، پس از تبیین مدعیات مستشرقان در مسئله یادشده، بر اساس معیارهای به‌هم‌پیوستگی آیات که در جای‌جای تفسیر ارزشمند المیزان، تعریف و ارائه شده‌اند با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی پاسخ شبهه مذکور داده شده است. مهمترین معیارهای انسجام آیات هر سوره از منظر علامه طباطبائی عبارتنداز: استفاده از سیاق آیات، اثبات حاکمیت هدفی یگانه در آیات هر سوره، وجود ترکیب و نوع جمله‌بندی‌ها؛ تلخیص مطالب در پایان فرازی از آیات، مقابله میان آغاز و پایان سوره و مناسبت میان صدر و ذیل آیه از طریق بیان یک سنت الهی. تجمیع ده شاخصه یا معیار به‌هم‌پیوستگی آیات،‌ بر اساس نظرات علامه طباطباییe در تفسیر المیزان، جنبه بدیع و نوآوری مقاله حاضر قلمداد می‌گردد.

مسأله منشأ حیات در زمین، از سؤالات اساسی هستی­شناسی و عمدتاً مورد مناقشه بین دانشمندان علم و علمای دینی بوده است؛ از این رو، هدف اصلی این تحقیق، بررسی نظریه قرآنی و دیدگاه­های علم تجربی درباره مسأله منشأ حیات در زمین است. در این نوشتار، ابتدا معانی لغوی و اصطلاحی برخی واژه­های مهم، و سپس رابطه قرآن و علوم تجربی بررسی شده است. آیات قرآنی (از جمله آیه 30 سوره انبیاء و آیه 45 سوره نور) و نظریات مفسران درباره آن نیز بررسی گردیده است. سپس برخی از مهم­ترین و مشهورترین نظریه­ها و فرضیه­های دانشمندان علم تجربی از جمله نظریه آفرینش ویژه، منشأ آبزی، تولید خود به خودی، نظریه ابدیت حیات، نظریه تکامل و نظریه دنیای RNA و دنیای DNA بحث و تحلیل شده است. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی- تحلیلی است و یافته­های آن، نشان می­دهد که قرآن به صورت اسرارآمیز درباره منشأ حیات در زمین بحث کرده و هیچ نظریه خاصی در این زمینه نداده است. هم­چنین بسیاری از نظریه­ها و فرضیه­های دانشمندان باستان و معاصر درباره منشأ حیات با گزارش قرآنی مطابقت ندارد.

مسئله پیدایش حیات در زمین یکی از اساسی‌ترین سؤالات هستی‌شناسی در طول تاریخ بشر بوده و عموماً مورد مناقشه بین دانشمندان علوم تجربی و علمای دینی است. هدف اصلی این تحقیق، بررسی دیدگاه‌های مفسران قرآن و دانشمندان علوم تجربی در مورد پدیده حیات در زمین است. در این راستا، پس از بررسی معانی لغوی و اصطلاحی واژه‌های حیات، علم تجربی و تفسیر علمی، نظرات مفسّران مسلمان پیرامون منشأ حیات در زمین مورد بررسی شده و مهم‌ترین و مشهورترین نظریه‌ها و فرضیه‌های دانشمندان علوم تجربی پیرامون این موضوع موردبحث و تحلیل قرار گرفت. روش تحقیق در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است؛ به این معنای که مطالب گردآوری شده را با استناد به دلایل عقلی و نقلی بیان شده و مورد تحلیل و تطبیق واقع شده است. روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق کتابخانه‌ای است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که قرآن به‌طور واضح به مسئله پیدایش حیات در زمین اشاره نکرده؛ اما جزئیات مفصلی درباره خلقت و منشأ انسان‌ها ارائه کرده است. همچنین بسیار از تئوری‌ها/ فرضیه‌های ارائه‌شده توسط دانشمندان متقدم و معاصر علوم تجربی درباره منشأ و پیدایش حیات روی کره زمین با گزارش‌های قرآنی مطابقت ندارند.

تفسیر معاصرانه قرآن کریم، اثر گروهی از پژوهشگران غربی است که با سرویراستاری سید حسین نصر توسط انشاءالله رحمتی،تحت نظارت مصطفی ملکیان به فارسی ترجمه شده است. جلد اول این کتاب مشتمل بر سه سوره‌ فاتحه‌الکتاب، بقره و آل‌عمران چاپ و منتشر گردیده است. نویسنده مقاله حاضر علاوه بر ذکر مهم‌ترین محسنات این کتاب، اشکالات صوری ـ ساختاری و به‌ویژه آسیب‌های محتوایی این کتاب را با روشی توصیفی ـ تحلیلی موردنقد و بررسی قرار داده است. مهم‌ترین اشکالات کتاب یادشده را می‌توان به‌قرار ذیل معرفی کرد: نام‌گذاری نادرست کتاب (از سوی مترجم)، گزینش همکارانی غیرمتخصص در تفسیر قرآن، عدم ارائه تعریفی روشن از «سنت‌گرایی» و «معاصرانه»، ذکر برخی از احتمالات بسیار بعید بدون مستندسازی، استناد و استشهاد به برخی از روایات ضعیف و جعلی، دفاع از پلورالیزم دینی، عدم تبیین ابعاد و وجوه مهم اعجاز قرآن کریم ازجمله اعجاز ادبی، خودداری از تفسیر دقیق آیات سیاسی و اجتماعی قرآن کریم، عدم پاسخ‌دهی به شبهات مربوط به معجزات انبیاء و مسئله جبر و در حاشیه قرار دادن نظرات شیعیان. درنتیجه، چنین تفسیری که نخستین بار در آمریکا از سوی برخی از غربیان تحت نظارت یک دانشمند شیعی به زبان انگلیسی در سراسر جهان منتشر گردیده است، اگر بخواهد نشانگر مفاد حقیقی و دقیق آیات قرآن در ابعاد مختلف باشد، نیاز به ویرایش جدی به لحاظ روشی و نیز محتوایی دارد.