جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

منشأ خداباوری در انسان از دیرباز مورد توجه اندیشمندان ادیان الهی، علوم تجربی و فلسفی بوده است؛ از دیدگاه آیت الله مصباح یزدی و عمدۀ اندیشمندان مسلمان، خداباوری در انسان، امری فطری است که منشأ آن نحوۀ آفرینش انسان است. به باور داوکینز پیدایش انسان در زمین، بی نیاز از خدای آفریننده است؛ وی اعتقاد به خدای آفریننده را توهمی ویروس گونه می داند که در اذهان بشری در واحدی به نام «مم» جایگزین نظریات علمی شده و به مرور زمان توسعه یافته است؛ مستند اصلی وی در این دیدگاه، نظریۀ تکامل است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی به مقایسه و ارزیابی دیدگاه های آیت الله مصباح یزدی و ریچارد داوکینز دربارۀ منشأ خداباوری در انسان می پردازد. طبق این پژوهش نظریه داوکینز به خلاف دیدگاه آیت الله مصباح یزدی در زمینۀ منشأ خداباوری در انسان در مبانی هستی شناختی، معرفت شناختی دچار خلل های جدی است.

بحث از کمال و راه‌هاي رسيدن به آن يکي از مباحث جدي و بنيادين انسان‌شناسي است. در بينش الهي انسان براي رسيدن به کمال نيازمند دو عنصر ايمان و عمل صالح است و دومي در گرو تحقق اولي است و تحقق ايمان، زماني امکان‌پذير است که انسان در حوزۀ شناخت و بينش نسبت به حقايق عالم هستي و توحيد به کمال لازم دست پيدا کند. اينک پرسش اساسي اين است که تقوا و پرواي الهي چه نقشي در کمال بينشي و بصيرت‌افزايي انسان دارد؟ مقاله حاضر با استفاده از روش توصيفي ـ تحليلي به بيان نقش تقوا در بعد بينشي کمال انسان پرداخته و به اين نتيجه رسيده که در برخي معرفت‌ها مانند شناخت خداوند که به صورت فطري در انسان وجود دارد، تقوا سبب شکوفايي است و در برخي ديگر مانند شناخت نبي مکرم اسلام و اولياء الهي پرواي الهي موانع را از مسير چنين شناختي برطرف مي‌کند. همچنين تقوا در فهم قرآن کريم مؤثر بوده و در برخي مراتب فهم آن، رفع مانع و در مراتب ديگر سبب بهره‌مندي بيشتر از هدايت آن مي‌گردد و چه‌بسا تقويت اين کمال را به‌دنبال داشته باشد. يکي ديگر از آثار تقوا، زمينه‌سازي در روشن‌بيني و شناخت حق از باطل است.