جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

براهين زيادي براي تجرد نفس در فلسفه اسلامي و فلسفه غرب ذکر شده است. برهان «شک» دکارت يکي از براهيني است که در فلسفه غرب براي تجرد نفس مطرح گردیده است. مي‌توان اشکالاتي را از منظر فلسفه اسلامي به برهان دکارت وارد کرد، اما اين برهان به‌وسيله برهان «هواي طلق» ابن‌سينا قابل تصحيح است. به خاطر شباهت‌هاي دو برهان، دو اشکال مهم از «فلسفه ذهن» بر اين دو وارد شده است: اشکال اول در اين‌‌باره است که اين برهان مبتني بر قانون لايب‌نيتس است و قانون مزبور در خصوص امور داراي حيث التفاتي کارايي ندارد. اشکال دوم مي‌گويد: نحوه ارائه شدن تجربه آگاهانه ما به خودمان، به قدر کافي ماهيتمان را نشان نمي‌دهد. این مقاله به روش تحليلي ـ توصيفي به هر دو اشکال جواب داده و در آخر با کمک علم حضوري و بساطت نفس اثبات کرده که نه‌‌تنها نفس غير بدن است، بلکه موجودي مجرد از بدن به‌شمار می‌آید.

این مقاله قصد دارد رابطه ایمان و علم را از منظر علامه طباطبایی و علامه جوادی آملی بررسی کند. هردوی آنها عمل را از دایره ایمان خارج می‌دانند و عقد قلب و اذعان نفسانی را رکن ایمان می‌دانند. اما دیدگاه آنها درباره دخالت علم استدلالی در ایمان متفاوت است. علامه طباطبایی حصول ایمان به خدا را بدون علم استدلالی ممکن نمی‌داند، اما آیت‌الله جوادی آملی ایمان را بدون علم به وجود خدا و صرفا از روی تقلید نیز قابل تحقق می‌داند. این مقاله با استفاده از روش انتقادی و مقایسه‌ای، ضمن تقریر صحیح نظر علامه طباطبایی و نقد بعضی برداشت‌ها از دیدگاه ایشان قائل است علامه طباطبایی ایمان تقلیدی را ایمان نمی‌داند اما علامه جوادی ایمان تقلیدی را هرچند ایمان به حساب می آورد اما برای ثمربخش بودن قائل است ایمان باید از روی علم باشد و تقلید صرف کافی نیست. در این مقاله به روش عقلی و تحلیل مفهومی ضمن انتقاد به هر دو نظریه، ذکر خواهد شد که ایمان تقلیدی و از روی شک نیز در بعضی موارد برای انسان مفید خواهد بود.

اين مقاله ضمن تعريف رفتار‌گرايي به بررسي اجما‌لي، تأثيراتي که اين نظريه بر ارکان علوم انساني، يعني موضوع، غايت، مسائل و روش علوم انساني به خصوص روانشناسي داشته است و نيز به بررسي انتقادي اين تأثيرات از منظر علوم انساني اسلامي مي‌پردازد. اين‌گونه بررسي‌ها براي ساخت علوم انساني اسلامي ضروري به نظر مي‌رسد؛ زيرا بايد نظريه‌هاي رقيب را شناخت و لوازم آن را بررسي کرد تا نظرية علوم انساني اسلامي، کاملاً روشن و متمايز شود. روش اين پژوهش عقلي است. دستاورد‌هاي مهمي که اين نظريه داشته، اين است که بر طبق رفتارگرايي، موضوع، غايت و مسائلي که براي علوم انساني در نظر گرفته مي‌شود، کاملاً مادي‌اند و روش تجربي هم، تنها روش بحث در علوم انساني بر طبق رفتار‌گرايي است. اين نتايج از منظر علوم انساني اسلامي مردودند.