جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش می‌خواهد جایگاه معرفت شناختی کشف عرفانی در فلسفه صدرالمتالهین را واکاوی نماید و نیز بررسی شود که براساس این جایگاه، آیا می‌توان از این فلسفه در نفی و اثبات‌های الهیاتی-عقلی برای عموم مردم بهره گرفت؟ این تحقیق به روش تحلیلی-توصیفی است که گردآوری اطلاعات بر اساس روش کتابخانه‌ای انجام شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از این است که در باب جایگاه کشف در روش‌شناسی حکمت متعالیه بین صدراپژوهان اختلاف نظر است؛ هر چند کشف در مقدمه استدلال فلسفی وارد نمی‌شود، اما نقش طهارت روح و لطافت طبع و کشف در فهم آموزه‌های عمیق عقلی صدرا، باعث می‌شود که فهم این فلسفه از دسترس عموم (افراد غیر‌مکاشف یا کسانی که اهل ریاضت و طهارت نفس نیستند) خارج شود و بر این اساس بهره‌گیری از آن در نفی و اثبات‌های عقلی- الهیاتی برای عموم مردم کارایی لازم را نداشته و آموزش گسترده آن کم‌ثمر باشد.

چکیده یکی از مباحث وجود‌شناختی در فلسفۀ اخلاق، ساختار گزارۀ اخلاقی است؛ به این معنا که آیا مدلول قضیه‌‌ای مثل «راست‌گویی خوب است» اخبار است یا انشا؟ آیا انسان خوب‌بودنِ راست‌گویی را کشف می‌کند یا خوب‌بودن را برای راست‌گویی جعل می‌کند؟ نوشتار حاضر با بررسی آثار ابن‌سینا به روش توصیفی‌تحلیلی درمی‌یابد که برخی مبانی او همچون مبدئیت شریعت الهی برای اخلاق و مشهوربودن قضایای اخلاقی، با دیدگاه جعل قضایای اخلاقی سازگار است. ولی دیگر اظهاراتش، ازقبیل قراردادن اخلاق ذیل مباحث فلسفه و برهان‌پذیری گزاره‌های اخلاقی، غیرواقعی و ناشناختی‌بودن گزاره‌های اخلاقی را نفی می‌کند. از مجموع دیدگاه‌های شیخ‌الرئیس به این نتیجه می‌رسیم که دلایل واقعی‌بودن اخلاق قوی‌تر است و ابن‌‌سینا معتقد به اخباری‌بودن گزاره‌های اخلاقی است.