جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جریان روشنفکری به‌طور عام و روشنفکری دینی به‌نحو خاص، اعتقاد چندانی به مسئلۀ ارتباط دین و سیاست ندارد. مهندس مهدی بازرگان به‌عنوان یکی از روشن‌فکران برجستۀ دینی که دارای آثار فراوانی بوده و مورد توجه بخش عظیمی از جریان روشنفکری قرار دارد، نیز در برخی از آثار خود با اشاره به شواهدی از سیرۀ برخی از ائمه(ع)، نتیجه می‌گیرد که در سیرۀ این بزرگواران نیز دین و سیاست دو مقوله جداگانه بوده‌اند. در این پژوهش که با بهره از ابزار کتابخانه‌ای و اسنادی و به روش تحلیل متن با رویکرد انتقادی، نگاشته شده، کوشیده‌ایم تا براساس منابع تاریخی، این مدعارا در بوتۀ نقد و ارزیابی قرار دهیم. نتیجۀ این پژوهش اینکه برخلاف موارد و قراینی که بازرگان ذکر کرده، سیرۀ ائمه(ع) نشان می‌دهد که دین از سیاست و حکومت جدا نبوده است.

مسئلۀ پیشرفت و تعالی جوامع اسلامی، در شمار مهم‌ترین مسائل جهان اسلام است که اندیشمندان و متفکران مسلمان و غیر مسلمان دربارۀ آن سخن گفته‌اند. علامه محمدتقی مصباح یزدی نیز به عنوان یک فیلسوف و اسلام‌شناس، با رویکرد فلسفی و دینی در این باره مطالب فراوانی مطرح کرده است. هدف: در این تحقیق، موانع پیشرفت جوامع اسلامی از منظر ایشان مطالعه شده است. روش: روش پژوهش در این تحقیق، توصیفی- تحلیلی و بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای و مراجعه به مکتوبات و بیانات علامه مصباح تنظیم شده است. یافته‌ها و نتایج: او موانع پیشرفت جوامع اسلامی را در چهار ساحت فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مورد توجه قرار داده است که مهم‌ترین آنها عبارتند از: عدم شناخت اسلام، سلطۀ فرهنگی بیگانگان، ضعف باورهای دینی، سطحی‌نگری و ظاهرگرایی، خودباختگی و تقلید کورکورانه، در ساحت فرهنگی؛ حاکمیت رهبران ناصالح، سلطۀ کفار و بیگانگان و تفکر جدایی دین از سیاست، در ساحت سیاسی؛ تعصبات نابجای مذهبی و قومی و نژادی، تفرقه و کشمکشهای اجتماعی و شکل‌گیری هویتهای جدید بر اساس ارزشهای غیر اسلامی، در ساحت اجتماعی و اسراف و تبذیر، رباخواری و دنیاطلبی و اشرافی‌گری خواص در ساحت موانع اقتصادی.