جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مارگو بدران (متولد ۱۹۳۶) پژوهشگر و استاد امریکاییِ متخصص در تاریخ خاورمیانه با تمرکز بر مطالعات زنان و جنسیت است که با پژوهش‌هایش در حوزهٔ فمینیسم اسلامی شناخته می‌شود. او تحصیلات خود را در دانشگاه‌های هاروارد و آکسفورد به سرانجام رساند و عربی را در دانشگاه الازهر قاهره آموخت و هم‌اکنون پژوهشگر ارشد در مرکز بین‌المللی پژوهشی ویلسون در واشینگتن است. او مقالات و کتاب‌های محققانه‌ای در زمینهٔ فمینیسم اسلامی قلمی کرده که از میان کتاب‌های او می‌توان به «گشودن دروازه‌ها: یک قرن نوشته‌های فمینیسم عربی» (۱۹۹۰) و «فمینیسم ورای شرق و غرب: حرف و عمل جنسیتی جدید در اسلام جهانی» (۲۰۰۷) اشاره کرد. «فمینیسم در اسلام: هم‌گرایی‌های دینی و سکولار» (۲۰۰۹) کتابی است در ۳۵۰ صفحه‌ که دربردارندۀ مجموعه‌ای از مقالات مارگو بدران دربارهٔ فمینیسم در کشورهای اسلامی با تمرکز بیشتر بر مصر است. این مقالات در خلال دو دهه پیش از انتشار کتاب و هم‌زمان با سیر تحولات وضعیت زنان در کشورهای اسلامی نوشته شده و اغلب آنها قبلاً منتشر شده بودند. ادعای اصلی بدران در این کتاب این است که عبارت «فمینیسم اسلامی» نه عبارتی متناقض یا جعلی که عبارتی معنادار و اصیل است. فمینیسم اسلامی آن‌طور که اسلام‌گرایان متعصب معتقدند «غربی» نیست و آن‌طور که غربیان اعتقاد دارند جعلی و بی‌معنا نیست. هریک از مقالات او با بررسی مصادیق متفاوت حول این ادعا شکل گرفته است که «فمینیسم‌هایی که زنان مسلمان ایجاد کرده‌اند فمینیسم خودشان است.» این گزاره هم دربارهٔ «گفتمان فمینیسم اسلامی» و هم دربارهٔ «گفتمان فمینیسم سکولار در کشورهای مسلمان» صدق می‌کند. ضمن اینکه از نظر او این دو رویکرد، آن‌چنان که شاید از خاستگاه‌های متفاوتشان تصور کنیم، با فاصله از یکدیگر نایستاده‌اند...

معرفی کتاب تاریخ زنان فیلسوف معاصر اثر مری الن وایت: کتاب « تاریخ زنان فیلسوف معاصر» نوشته « مری الن وایت» توسط نشر کرگدن منتشر شده است. زنان فیلسوف در آغاز قرن بیستم همچنان با محدودیتهای زیادی برای دسترسی به آموزش رسمی در فلسفه مواجه بودند، اما در این قرن توانستند به دانشکده های فلسفه وارد شوند و به درجه استادی برسند. گر چه نمی توان شواهد دال بر تبعیض جنسی را نادیده یا دست کم گرفت، دست کم حالا دیگر زنی فیلسوف بودن امری غیر عادی نیست. کتاب حاضر، که جلد چهارم از مجموعه ی تاریخ زنان فیلسوف است، باوری شایع را به چالش می کشد؛ اینکه فلسفه قلمرو جولان ذهن بزرگترین مردان است. نویسندگان کتاب نشان می دهند که زنان فیلسوف معاصر، مانند همتایان مردشان، در شکل دادن به (مسائل کلان) فلسفه دخیل بوده اند؛ نوشته هایی برای اعقاب خود به جا گذاشته اند؛مریدان، شاگردان و پیروانی داشته اند؛ و در آکادمی ها و انجمن های تخصصی به پرورش پیشرفت دیگر فیلسوفان کمک کرده اند. زندگی، آثار و نظام فکری سیزده فیلسوف زن معاصر در فصول مختلف این کتاب بررسی شده است؛ ویکتوریا لیدی ولبی، ای. ای . کنستانس جونز، شارلوت پرکینز گیلمن، لوسالومه، مری ویتن کالکینز، ال. سوزان استبینگ، ادیت اشتاین، گردا والتر، آین رند، کورنلیا یوحانا دفولخل، هانا آرنت، سیمون دو بووار، سیمون وی.

نمایشنامه‌های یونان باستان و محاورات افلاطون دو منبع مهم و رقیب برای دستیابی به دیدگاه‌های یونانیان باستان درباره اخلاق و انتخاب‌های اخلاقی است. در واقع، همین رقابت و اختلاف نظر دلیل دشمنی افلاطون با شاعران است. در این مقاله با تمرکز به سه تراژدی مهم در ادبیات یونان باستان، از سه تراژدی نویس برجسته یعنی آگاممنون اثر ایسخولوس، مدئا اثر اوریپید و آنتیگونه اثر سوفوکل و مقایسه نظرگاه آنان با جمهوری افلاطون، به بررسی دو دیدگاه متفاوت یونانیان به اخلاق و انتخاب‌های اخلاقی در سپهر عمومی و خصوصی پرداخته‌ام. در عین حال، کنش‌گری زنان در این آثار، جایگاه آنها و ارزش‌های اخلاقی هم‌بسته با احساسات، قلمرو خصوصی و زنانگی را در این دو نگاه تبیین کرده‌ام. در نهایت به این نتیجه رسیده‌ام که رویکرد تراژدی‌ها، خلاف رویکرد افلاطونی، عواطف و احساسات را در انتخاب‌های اخلاقی مدخلیت داده و محکوم نمی‌کنند. همچنین رویکرد اخلاقی تراژدی‌ها نسبت به رویکرد افلاطونی انضمامی‌تر است و اهمیت بیشتری به شرایط و واقعیات حیات و انتخاب اخلاقی انسان‌ها می‌دهد. این واقعیت ضرورت بازخوانی و بازسنجی نمایشنامه‌ها و دیدگاه اخلاقی که نمایندگی می‌کنند را نشان می‌دهد.

فلسفه اخلاق از زمان افلاطون و ارسطو تا چند دهه پیش نه فقط ساخته فلاسفه مرد بوده که متناسبِ مخاطب مرد هم پرداخته‌ می‌شده است. در دهه‌های اخیر زنان فیلسوف در حوزه‌های گوناگون فلسفه اخلاق قلم زده‌اند. برخی به اخلاق فضیلت-بنیاد جان تازه‌ای بخشیده‌اند؛ برخی اخلاق مراقبت-بنیاد را پرورانده‌اند و برخی مانند فمینیست‌های رادیکال از اخلاق عشق سخن گفته‌اند. گرچه این متفکران همگی به یک نحله فکری تعلق ندارند، اما از نوشته‌های آنان آوای مشترکی به گوش می‌رسد که با جریان غالب در فلسفه اخلاق متفاوت است. این مقاله به بررسی این صدایِ متفاوتِ مشترک پرداخته‌ و نشان داده است که این متفکران، در تقاضا برای به رسمیت شناختن عواطف و روابط انسانی در فلسفه اخلاق متفق هستند. با به رسمیت شناختن عواطف و روابط، مفهوم خودآیینی به چالش کشیده شده و مرزهای فاعل اخلاقی از درون و بیرون تغییر می‌کند. خودِ اخلاقی نه تنها نسبت به اعمال جوارحی که نسبت به حالات درونی خود نیز اخلاقاً مسئول بوده و باز مسئولیت اخلاقی متفاوتی نسبت به دیگرانِ نزدیک خود خواهد داشت. ورود نگاه جنسیتی به اخلاق در نهایت همیشه به دنبال واگرایی ذاتگرایانه نیست که پیشنهاداتی برای دستیابی به همگرایی دارد که در این مقاله بررسی شده است.