جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محمد بن حسن سپاهاني (1062-1137) كه در زمان شاه سليمان صفوي در ليلة الرغائب سال 1080 ساخته شده است. گويا همان است كه در روضات بنام «رسالة فارسية في اصول الدين سماه كليد بهشت كما في البال» ياد شده است. رساله در ديباچه «اثبات الواجب في اثبات الواجب» ناميده شده و در هشت مقدمه و دو مقصد است. (دانش پژوه) در هشت مقدمه و دو مقصد است كه در زمان شاه سليمان صفوي در ليلة الرغائب سنه 1080هـ ساخته شده است. (صادق اشكوري، يوسف بيگ باباپور) از آثار كلامي فاضل كه در سال 1080ق در سن 18سالگي او تأليف و به شاه سليمان صفوي تقديم شده است. (قاسمي، رحيم) آغاز كتاب: بسمله. سبحان من ثبت وجوده علي صفحات الليل و النهار ... اما بعد فهذه خوذة خريدة او لؤلؤة فريدة في اثبات اوجب ما يثبت في صفحات الجنان و تدلك و جنات اللسان. انجام كتاب: وقع الابتداء بابداع هذا الكتاب لليلة الرغايب الثمانين بعد الالف و الحمدلله العالمين. [دانشگاه تهران 8/464]

جلد اول کتاب عون اخوان الصفاء، به نام «فی المنطق» که تألیف بهاءالدین محمدبن حسن الاصفهانی، مشهور به «بها»، «فاضل هندی» و «کاشف اللثام» است، به کوشش و تحقیق علی اوجبی راهی بازار نشر و فروش شد. «شفا» که بی‌بدیل‌­ترین اثر فلسفی ابن سینا است و به طور قطع در وهله اول چنین به ذهن متبادر می‌شود که اثری در پزشکی باشد و به شناخت و درمان بیماری­ها بپردازد، اما دایره­المعارفی فلسفی است. همانند کتاب دیگر او «قانون» که بر خلاف پندار اولیه، اثری در پزشکی است، نه فلسفه. از این رو، از دیرباز شماری در جستجوی وجه تسمیه این اثر به تکاپو افتاده‌­اند. مسائلی که ابن سینا در الهیات شفا درباره ذات و صفات واجب‌الوجود و کیفیت صدور عالم از او و رابطه خالق با مخلوق و همچنین نحوه توفیق میان عقل و نقل بیان داشته، از مهمترین موضوعاتی بوده است که استادان دانشکده الهیات در سراسر جهان را مدت‌ها به خود مشغول داشته است. فاضل هندی، شارح شفا، کتاب فوق را یکی از ابداعات ابن سینا می‌شمارد. او «شفا» را به دریای عمیقی تشبیه می کند که صاحبان حکمت هماره به غواصی در آن سرگرم می‌شوند. وی در«عون اخوان الصفاء»، علی رغم اینکه سعی دارد به متن وفادار باشد، در موارد اندکی به نقد آن نیز می پردازد. مرحوم استاد سید جلال الدین آشتیانی درباره اهمیت این اثر می‌نویسد: «اثر نفیس او در حکمت، تلخیص کتاب شفا است که در ضمن حذف مکررات عبارات شفا و بیان مطالب با عباراتی روان که خاصیت قلم توانای اوست، مشکلات کتاب را نیز حل نموده است». اساس بازخوانی اثر حاضر، نسخه شماره 1920 کتابخانه مجلس است که از درست ­ترین و معتبرترین نسخه‌­های موجود است و استاد حائری در بخشی از معرفی این نسخه می ­نویسد: «این نسخه به خط نسخ و در زندگی مؤلف نوشته شده و شامل هر سه جمله است. مؤلف خود آن را دیده و با نسخه اصل به خط خود مقابله کرده و در 27 ربیع­ الثانی 1084 (سال تألیف) مقابله آن را به پایان رسانده». این اثر به تحقیق علی اوجبی و نود صفحه مقدمه بسیار جامع ایشان آراسته گردیده است. مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران انتشار این کتاب را در 661 صفحه به عهده گرفته است.