جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از شاخه­های نقد ترجمه، ارزیابی ترجمه به منظور تشخیص سطح کیفی آن است؛ از جمله الگوهای ارائه شده در این نوع ارزیابی و نقد، الگوی نقد ترجمه گارسس است که به سبب دارا بودن مؤلفه­های تعیین میزان قابلیت وکیفیت متون ترجمه و میزان مطابقت آن­ها با متن مبدأ، می­تواند الگویی مناسب برای نقد ترجمه­های قرآن کریم نیز باشد. پژوهش حاضر در نظر دارد تا انتخاب­های واژگانی ترجمه حداد عادل، معزی و انصاریان را از آیات جزء 29 و30 قرآن کریم، طبق مدل پیشنهادی گارسس در سطح معنایی- لغوی، مورد نقد و ارزیابی قرار دهد و به این سؤال پاسخ گوید که میزان تطابق ترجمه­های حداد عادل، معزی و انصاریان با روش گارسس در سطح معنایی-لغوی تا چه حد بوده است؟ مهمترین یافته­های این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی با هدف ارزیابی میزان برابری متن مبدأ با مقصد صورت گرفته، بیانگر این است که واژگان ترجمه­های مذکور از نظر مؤلفه­های گارسس، قابل نقد و ارزیابی است به گونه­ای که ترجمه­های هر یک از مترجمان یا توضیحی (توضیح تفسیری و واژگانی) است و یا موارد بی­شماری از همانندی و معادل­سازی و قبض و بسط نحوی و انتقال ابهام را در خود دارند. بررسی میزان مطابقت ترجمه­­ها با سطح معنایی- لغوی الگوی گارسس نشان می­دهد که ترجمه انصاریان در همه این سطح به جز قبض نحوی بیشترین مطابقت را با سطح معنایی لغوی دارد و در درجه دوم ترجمه حداد عادل به میزان متوسط از این سطح کاربست را دارا بوده به گونه­ای که همه این سطح در ترجمه وی مشاهده می­شود و در نهایت، ترجمه معزی به دلیل تحت­اللفظی بودن به جز قبض نحوی که بالاترین مطابقت را داراست، در موارد دیگر کمترین کاربست را از الگوی گارسس داشته است.

قرآن کریم دارای ذات محتوایی و یا پیامی جهت هدایت و ارشاد و تغییر رفتار و سبک زندگی مادی‌گرایانه به الهی گونه است، چنین متن­هایی با متن نوشته­های بشری تفاوت­های اساسی دارد؛ چرا که نه می­توان آن­را متنی داستانی نامید و نه متنی ذهنی و نه متنی علمی و واقع گرایانه و نه متنی تخیلی، هرچند تمام این موارد در آن یافت می­شود ولی قالب واحدی برای آن فرض نشده است، لذا ترجمه این­گونه متن­ها با متن­های دیگر متفاوت است، غالب مترجمان قرآن براساس نظریه­های مطرح ترجمه مانند نظریۀ یوجین نایدا گرایش به انتقال مفاهیم اصلی متن قرآن دارند که در کنار آن ساختار نحوی به زبان مقصد منتقل شود و معانی اصلی واژگان و عبارات زبان مبدأ در ترجمه منعکس گردد و ساختار اصلی حفظ شود هرچند تعدادی از مترجمان مانند محمد مهدی فولادوند با آوردن توضیحات تفسیر گونه در داخل کروشه که نشان از مطالعه تفاسیر از زبان اصلی دارد، سعی در قابل فهم کردن ترجمه خود با حفظ ساختار متن اصلی نموده است. حال آن­که امید مجد ترجمه­ای منظوم دارد که با بررسی انجام شده در بسیاری از آیه­ها علاوه بر ساختارشکنی در قالب و مفهوم، امکان برداشت مفهومی سوای مفهوم اصلی متن قرآن از آن می­شود؛ لذا می­توان ترجمه فولادوند را تا حدی ترجمه­ای صوری و ترجمه امید مجد را ترجمه­ای پویا و فراتر از آن دانست.

دعا و مناجات، رازگویی بنده و بیان عجز و نیاز او به پیشگاه خداوند است و مهم‌ترین و برترین عمل به منظور ایجاد و حفظ ارتباط روحی و معنوی انسان با خداوند است. در این میان دعای ابوحمزه ثمالی یکی از ادعیه‌ ارزشمندی است که آن حضرت به ابوحمزه ثمالی، یکی از اصحاب خاص خویش و از راویان حدیث و فقهای بزرگ کوفه تعلیم داده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی سبک‌شناسانه‌ این دعای شریف می‌پردازد و آن‌ را درسه سطح: آوایی، نحوی و معنایی بررسی می‌کند و از این رهگذر گوشه‌هایی از لطایف، دقایق و رموز هنری و ویژگی‌های زیباشناختی این دعای شریف را آشکار می‌سازد. در این دعا ایشان از سطح آوایی برای خلق موسیقی وتأثیرگذاری بیش‌تر کلام بهره گرفته است و در سطح نحوی، برای انتقال هرچه بهتر ومؤثّرتر مفاهیم و با دقت در اسلوب بیان، از جمله‌هایی با ساختار مختلف بهره برده و لفظ و معنا را هماهنگ نموده است و در سطح معنایی، با تکیه بر علم بیان و به‌کارگیری انواع تشبیه، استعاره، مجاز لفظ را در خدمت معنای مورد نظر قرار داده است و در کنار القای مفاهیم به جنبه‌ ادبی و زیبایی‌شناختی نیز توجه داشته است وهمه سطوح فوق حول محور کلی دعا یعنی توحید می‌چرخند.

امروزه شناخت قرآن در قالبی روشمند توجه بسیاری از مفسران و قرآن‌پژوهان را به خود جلب کرده است. ازجمله علومی که در راستای دستیابی به این هدف مقدس به کار گرفته شده‌اند، واژه‌شناسی، کاربردشناسی و معنا‌شناسی و.... هستند که در دریافت معانی قرآن و غرض خداوند متعال نقش ‌بسزائی داشته و دارند. علمی که در حال حاضر پا را فراتر از معناشناسی نهاده، علم تحلیل گفتمان است که به نوعی تلفیقی از همه علوم بیان‌ شده است. در این رویکرد پس از آنکه معنای واژگان و ارتباط نحوی آنها آشکار شد، به ویژگی‌های متکلم و مخاطب و شرایط گفتگوی موجود میان این دو عنصر می‌پردازد و در پایان واکنش مخاطب بعد از دریافت پیام را بررسی می‌کند. تحلیل گفتمان که شامل شش مرحله است، درواقع تعاملات زبان با ساختارهای فکری ـ اجتماعی در متون گفتاری یا نوشتاری را کشف می‌کند و چگونگی شکل‌گیری معنا در ارتباط با عوامل درون‌زبانی و برون‌زبانی را مطالعه می‌کند. در این پژوهش با به‌کار‌گیری روش توصیفی‌تحلیلی کوشش شده است تا پس از بیان تعریفی از «کارگفت» و تاریخچه آن، «کاربردشناسی» و «بافت»، بافت پیرامونی کارگفت بشارت و تحلیل گفتمان و کارگفت آن در قرآن و شرایط حاکم میان دوسویِ این تعامل گفتاری _خداوند و بنده_ و دستاویزهای عنصر مُبَشِّر برای اقناع مُبَشَّر ترسیم شود و در پایان، شرایط تحقق کارگفت بشارت و میزان تأثیرگذاری این شیوه با به‌کارگیری وعده‌های دنیوی و اخروی برای ترغیب و تشویق مخاطب به‌سبب قبول ایمان و انجام تکالیف بررسی شود. شایان ذکر است در تحقق یک کارگفت، وجود همه مؤلّفه‌ها و شاخص‌ها الزامی است و اتحاد این مؤلّفه‌ها سبب تفاوت کارگفت‌ها خواهد بود.

شیخالرئیس ابنسینا، قسم چهارم از اقسام اصلی علم الهی -فلسفه اولی یعنی خالقیت خداوند را با اشاره به اینکه خداوند - را نباید فاعل، بلکه باید خالق هر موجود ممکنی دانست، آغاز کرده و بیان میدارد که علت خلقِ ماسویالله، پیدایی و ظهور خداوند بر اساس حکمت و اختیار اوست و با تبیینی عالمانه از حدوث و قدم بیان می دارد که مخلوق خدای ازلی، قدیم زمانی است. شیخالرئیس بعد از اثبات خالقیت حقتعالی، به تبیین قاعدة الواحد پرداخته و ضمن بیان اینکه از واحد حقیقی جز واحد صادر نمیشود، با اشارهای به سلسله مراتب موجودات، کیفیت صدور کثیر از واحد را بدور از هر تناقضی با قاعدة الواحد، تبیین میکند و در نهایت بعد از اینکه با برهانی قاطع در مقابل متکلمین به اثبات رسانید که ملاک نیازمندی معلول به علت امکان است و موجودات در بقاء نیز محتاج خداوند هستندب یان میدارد، ممکن نیست موجودی که در وجود و بقائش استقلالی از خود ندارد در فعلش مستقل باشد و حق این است که گفته شود فعل ممکنات در طول فعل خداوند و مؤثر حقیقی تنها خدا است و این یعنی توحید افعالی خداوند.

نهج البلاغه از آثار فاخر و ارزشمندی است که توسط شریف رضی درسال ۴۰۶ هجری قمری خطبه و اوامر، نامه ها و رسائل، حکم و مواعظ منسوب به امام علی(ع) در آن گردآوری شده است. سخنان امام علی (ع) از لحاظ معنی گنجینه ای است که در ادبیات آن دوران جایگاه خاص و بی نظیری را کسب کرده و از نظر لفظ نیز از جمال و رونق بسیاری برخوردار است. استفاده از جملات اسمیه در خطبه ها سبب جذب مخاطب و تاثیرگذاری بیشتر در آنان است. آن حضرت همچنین با بهره گیری از فصاحت و بلاغت، صنعت ایجاز و تطویل نوعى خاص از آهنگ موسیقى که بر اعماق احساسات پنجه مى‏افکند را در مخاطب ایجاد می کند.توبیخ مصدر باب «تفعیل» از ماده «وَبَخَ» و در لغت به معنای سرزنش و ملامت کردن آمده است. در سیره و روش معصومین(ع) بیش از آنکه اشخاص مورد سرزنش قرارگیرند، صفت‌ها و شیوه‌های نادرستی که در شخص یا جامعه مرسوم و شایع می‌شد، مورد ملامت و سرزنش قرار می‌گرفت. با این روش، سرزنش‌کننده این امر را به سرزنش‌شونده یا سرزنش‌شوندگان القاء می‌کند که مقصود از سرزنش، تخریب شخصیّت فرد یا جامعه نیست بلکه پرهیز دادن از این صفت زشت و ناپسند یا روش نادرست است و این‌چنین رفتاری در هرکس باشد لایق سرزنش خواهد بود. در سراسر دوران امامت و خلافت امام(ع)، تاکید و تلاش های بسیار در راستای هدایت و به کمال رسیدن مردم داشتند و هدف خود را اصلاح جامعه فاسد می دانست و در همین راستا با تلاش های شبانه روزی به ارشاد مردم می پرداخت و آن ها را به مکارم اخلاقی دعوت و از رذایل اخلاقی باز می داشت اما از آنجایی که جامعه عصر امام (ع) به علت تبلیغات فاسد خاندان اموی مسموم شده بود، افراد کمی به تمام درخواست های امام (ع) لبیک گفتند و با رفتار و اعمال ظالمانه موجبات نگرانی و اعتراض امام (ع) را برمی انگیختند که امام نیز در مقام هدایتشان، گاهی به توبیخ و ذمشان می پرداختند که این همه توبیخ و ذم در خلال خطبه های آن حضرت نشان دهنده جامعه فاسد، فتنه های گوناگون و پوسیدگی دیانت مردم بود.بررسی دلایل و شیوه های بیان توبیخ که امام علی (ع) در خطبه های نهج البلاغه به کار برده است، می تواند مردم عصر کنونی را از خطا ها، گرفتاری ها، فتنه ها و دیگر مسائل سرنگونی جامعه و حکومت محفوظ داشته تا در دام شرایط حاکم بر عصر امام(ع) نیافتند .