جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی گونه ای از تفاسیر اسلام تحت عنوان اسلام انقلابی ایران و اسلام سکولار ترکیه است. روش پژوهش مقایسه ای و شیوه گرداوری داده ها، کتابخانه ای و اینترنتی می باشد. فرض ما بر این است که تفاوت ها و تمایزهایی در خصوص تفسیر و برداشت از اسلام در میان کشورهای مسلمان وجود دارد که می توان به اسلام سکولار ترکیه و اسلام انقلابی ایران اشاره کرد. یافته های مقاله نشان می دهد که نوع برداشت و تفسیر از اسلام باعث اتخاذ سیاست های دو کشور شده است. پیروزی انقلاب اسلامی در ایران در سال 1357 الگوی جدیدی از اسلام را برای جهانیان معرفی کرده است. جمهوری اسلامی ایران با پشتوانۀ استقلال سیاسی، مبارزه با استکبار و استعمار جهانی و مرکزیت محور مقاومت درصدد نقش آفرینی در منطقه و جهان اسلام است. از سوی دیگر ترکیه نیز با موقعیت سوق الجیشی که نقطۀ تلاقی دو قارۀ مهم آسیا و اروپا، پیشینۀ امپراطوری اسلامی عثمانی و قرائتی نرم و سکولار از اسلام که در تطابق حداکثری با مدرنیته است، مدعی رهبری جهان اسلام می باشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی هرمنوتیکی متون دینی و زمینه سیاسی شکل گیری این متون در حکومت صفویه است که با فعالیت های فقهای شیعه به وقوع پیوست. حکومت صفوی سرآغاز یک تغییر مهم در تاریخ ایران برای انتقال قدرت از دولتهای سنی به شیعی است. این تغییر بدون بازتفسیر متون دینی ممکن نگردید. برای فهم فرآیندی که این تغییر را ممکن است روش هرمنوتیک اسکینر به کار رفته است. اسکینر از جمله اندیشمندانی است که علاوه بر توجه به متن و زمینه های شکل گیری آن، به قصد و نیت نویسنده برای درک معنای متن تأکید دارد و به خوبی توانسته است در مراحل پنج گانۀ خود تحول ایدئولوژیک یا تحول در هنجار مرسوم یک جامعه را توضیح دهد. سئوال اصلی پژوهش حاضر این است که نقش فقهای شیعه در تغییر هنجار مرسوم دوره صفویه براساس هرمنوتیک اسکینر چگونه بوده است؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که دولت صفوی با همکاری فقیهان شیعی در یک فرآیند تدریجی موفق شدند این تغییر هنجار مرسوم را با متون دینی و توجه خاص به زمینه سیاسی آن روز رقم بزنند. در نتیجه این فرآیند، امکان انتقال از دولت سنی و روایتهای صوفیانه به روایت شیعی فراهم گردید و موجب شکل گیری هویت سیاسی جدید در ایران گردید.

علامه محمدحسین فضل الله از متفکران بزرگ و نواندیش در حوزه مسائل اسلامی و سیاسی می­باشد. در دیدگاه فضل الله که متاثر از انقلاب اسلامی ایران و تحولات بعد از آن بود، انقلاب سیاسی به منظور تغییر حکومت و سیاست های غیر اسلامی به حکومت و سیاست های اسلامی و به تبع آن اقامه عدل و قسط می­باشد. از نظر ایشان یک سری قوانین و الزاماتی را می­بایست در حوزه اندیشه و عمل فعالان سیاسی با توجه به مقتضیات زمان تبیین و رعایت کرد تا فعالیت ها فایده مند واقع گردد. هدف پژوهش حاضر تحلیل و بررسی الزامات انقلاب است. نگارنده در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و منابع کتابخانه ای به بررسی پیرامون برخی از الزامات یک انقلاب فایده مند از دیدگاه این اندیشمند پرداخته است؛ که از جمله آن ها می­توان این موارد را نام برد: مبارزه سیاسی در کنار مبارزه فکری، غافل گیر کردن دشمن و سازش ناپذیری، دعوت تدریجی قبل از شروع انقلاب، رعایت اصول شرعی و تفکیک منافع، هدف گرایی در مواضع، اتخاذ سیاست باز در روابط سیاسی، بهره گیری از حزب سیاسی و فعالیت تشکیلاتی.

مقالة حاضر تلاشی است که ضمن تلقی «برج افسانه­ای بابل» به عنوان نماد خشونت و سلطه ­طلبی معماران آن (سامی­ها)، به شیوة توصیفی-تحلیلی و با استفاده از رویکرد شک­ گرایانۀ شالوده ­شکنی، این نوع نگرش و سیاست را به چالش می­ کشد. دریدا بنای برج بابل را در راستای حفظ تبار و زبان واحد و از آن طریق، ایجاد یک امپراطوری عظیم نژادی و زبانی، تلاش سامی ­ها برای خلق معنایی معین تلقی می­ کند و بر آن است تا با اعطای معنایی بدیع به مفهوم «دوستی»، بر بنیاد تعاریف متفاوتی از مفاهیم «برادری»، «مسئولیت ­پذیری»، «هدیه»، «مهمان ­نوازی» و «بخشایش» (که همگی برخلاف گفتمان سنتی، دارای ویژگی نمادین، نامحدود، ناگسستنی و نامشروط هستند)، نویدبخش شیوه­ای تازه­ و اصیل از سیاست و حکومت با عنوان «دموکراسی در راه» باشد. بدین ­ترتیب، دریدا فروپاشی برج بابل را از جانب خداوند، نماد پایان خودمحوری و دیگر­ستیزی و آغازی بر حرکت به سمت آزادی و برابری قلمداد می­ کند.

دین مبین اسلام به‌رغم داشتن پیامی جهانی در جهت رهایی انسان از اسارت بندهای درونی و محدویت‌های بیرونی، از لحظه ظهورش برای اروپای مسیحی یک مساله بود. این مساله به‌ویژه در دوران گذار شکل خاصی به خود گرفته است که عموماً حکایت از نوعی خصومت نسبت به اسلام می‌باشد. با این حال در میان اروپاییان اسلام‌پژوه کسانی بوده و هستند که با دیده حقیقت‌جویی و انصاف به بررسی دین اسلام پرداخته‌اند. اما، اروپاییان مسیحی و یهودی هر نظری در مورد اسلام داشته باشند، نمی‌توانند انکار کنند که اسلام عامل مهمی در تاریخ بشریت بوده و پدیده‌ای است که باید به درستی توضیح داده شود. از دیگر سو، این نکته‌ای پرمایه و مهم است که در دل تاریخ عمومی، چیزی به نام تاریخ اسلامی نیز وجود دارد، به بیان دیگر ویژگی‌های مشخصی از ساختار و توسعه وجود دارد که در جوامعی که اسلام در آنجا دین غالب بوده مشترک است. اثر حاضر، بر آن است تا شکل‌گیری دیدگاه خاصی درباره اسلام و فرهنگ وابسته به آن‌را در اروپا به نحو مستند تحلیل کند؛ دیدگاهی که منشأ آن دانش رو به ازدیاد اروپایی‌ها درباره اعتقادات مسلمانان و عملکرد آنها در تاریخ است. این دیدگاه همچنین متأثر از ایده‌های متحولی است که در اروپا در باب مذهب و تاریخ بیان می‌شود. در جای جای کتاب، دغدغه دومی نیز مشهود است که به توسعه سنت دانش‌پژوهی شرق‌شناسی مربوط است؛ یعنی بسط تکنیک‌هایی که به واسطه آنها، شرق تعریف می‌شود، آثار و متون آن ویرایش و تفسیر می‌شود، از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. می‌توان گفت که این دو فرایند (اسلام‌پژوهی و شرق‌شناسی) به نحو تنگاتنگ با هم مرتبط هستند؛ چرا که محققان به نحوی انضمامی کار نمی‌کنند. اذهان آنها به‌وسیله فرهنگی که درآن واقع‌اند و فرهنگ‌های نسل‌های پیش از خود شکل می‌گیرد و آنها آنچه را که از منابع گذشته برمی‌گزینند مورد تفسیر قرار می‌دهند. ضمن این‌که جغرافیا نیز، سرنوشت پرداختن به اسلام و شرق را با هم عجین کرده است. و در نهایت این‌که امروزه دانش‌پژوهی‌ها در حوزه اسلام و شرق از طریق نوعی همدستی و همکاری میان این دو گروه انجام می‌شود: پرورش‌یافتگانِ سنت فکری غرب و کسانی که علاوه بر آن پرورش، از سنت اسلامی خود نیز در فکر و عقیده متأثر هستند. امروزه دیگر کسی نمی‌تواند بی‌آنکه احساس نوعی رابطه با موضوعی که درباره آن می‌اندیشد داشته باشد؛ چیز معنا‌داری بنویسد. از همین‌رو می‌توان اثر حاضر را به مثابه پژوهشی از روی همدلی دانست که برای محافل آکادمیک، و حتی برای حلقه‌های سیاست‌گذاری، اثرگذار و سودمندهای خاصی دارد.

این مقاله قصد بررسی این پرسش را دارد که چگونه می توان چندفرهنگ گرايي را پاس داشت و در عین حال از حقوق فردي افراد در برابر گروه هاي فرهنگي و قومي اقليت دفاع كرد؟ در پاسخ به این پرسش، راه کار «جان رالز» را که در كتاب «ليبراليسم سياسي» مطرح کرده، با تأکید بر تفكيك عقلانيت از معقوليت بررسی می کنیم. اما در پایان مشخص می گردد که تعريف رالز از معقوليت به شدت مضيق و محدودکننده است و هر چند اساس تفكيك عقلانيت و معقوليت می تواند مبناي خوبي براي تساهل در جوامع چندفرهنگي باشد، این تعريف به شدت مخل اين هدف است. پژوهش پیش رو از رویکرد تفسیری، تحلیل مفهومی و ارزیابی انتقادی به مثابه رهیافت نظری بهره می برد و بر اساس آن به مسئله تنوع فرهنگی به عنوان زمینه شکل گرفتن طرح موضوع و نیز نظریۀ عدالت رالز، به عنوان بستری که امر معقول و عقلانی در آن متولد می شود و می بالد، می پردازد.

اندیشه های پسامدرن با رشدی سریع و ناگهانی نه تنها قاره سبز، بلکه سایر نقاط جهان را هم تحت تأثیر خود قرار داد. در کشور ما هم تقریباً از دهه 70 عقاید پسامدرن در محافل علوم انسانی مطرح شد و به طور طبیعی شاهد گرایش اندیشمندان ایرانی به استفاده روز افزون از باورها و روشهای پست مدرن بوده‌ایم. فرضیه پژوهش حاضر بر آن است که دین اسلام در هستی شناسی بر وجود حقیقت فرازمانی، ثابت و متعالی؛ در معرفت شناسی بر روش وحیانی و عقلانی و مخالفت با نسبیت گرایی و در انسان شناسی بر اختیار و عامل بودن انسان تاکید دارد در حالی اندیشه پست مدرنیستی بر حقیقت گفتمانی و محصور در زمان، نسبیت گرایی معرفتی با تاکید بر بازیهای زبانی و کم توجهی به اختیار انسان و بر محصور بودن انسان در چنبره گفتمان و شبکه های قدرت گرایش دارد. بر خلاف تصور رایج که گمان می‌شود رویکردهای تحقیقی پست مدرن، صرفاً رویکردهای تحقیق هستند؛ این پژوهش می‌کوشد نشان دهد این رویکردها، صرفاً یک روش شناسی نیستند بلکه بر مبانی نظری عمیقی از جمله مبانی هستی شناختی، انسان شناختی و معرفت شناختی بخصوصی مبتنی هستند؛ روش انجام این پژوهش، از روش مقایسه کیفی استفاده شده است.

تحلیل تحولات مربوط به بیداری اسلامی از منظر های مختلفی می تواند صورت بگیرد. رساله حاضر درصدداست تا از منظر اندیشه سیاسی و با رویکرد روش شناسی بازتابی به ارزیابی این تحولات و نسبت آن با اندیشه سیاسی اهل سنت اقدام نماید. با توجه به یکسری شاخص ها و ویژگی های بنیادین اهل سنت، علی القاعده هیچ یک از انقلاب ها و تحولاتی که در کشور های اسلامی رخ داده، محقق نمی شد.از این رو به نظرمی رسد، تحولات اخیر در این کشور ها حکایت از تحولی در اندیشه های اهل سنت دارد. سنتز و تعامل میان وجوه سوبژکتیو و ابژکتیو در رویکرد روش شناختی رفلکسیو ما را به این دیدگاه رهنمون می کند که؛ تحولات اخیر در قالب بیداری اسلامی زمینه تحول در اندیشه سیاسی اهل سنت را فراهم کرد و متقابلاً اندیشه سیاسی جدید اهل سنت نیز مقوّم شکل گیری و تداوم بیداری اسلامی شد. پیامد نهایی این تحول؛ همگرایی دو تفکر اهل سنت و شیعه را نوید می‌دهد.

هدف این مقاله بررسی تاثیراتی است که افلاطون از تفکر شرقی مخصوصاً از شخص زرتشت پذیرفته است. هیچ انسانی را یارای آن نیست که بتواند نظامی فلسفی، بدون یاری جستن از اذهان دیگر بنیان نهد و افلاطون نیز از این قاعده مستثنی نیست. اگر این مسئله ثابت شود نه تنها از ارج و قرب او نمیکاهد بلکه برارزش و غنا و جامعیت آثار او نیز میافزاید. هدف نگارنده در نگارش این نوشته این است که بدور از تعصب ورزی کورکورانه نسبت به ایران باستان یا ارادت ورزی متعبدانه به یونان باستان، تأثیرپذیری افلاطون از تفکر شرقی ـ ایرانی زرتشت را مورد بررسی و کنکاش قرار دهد.

صلح و برقراری امنیت همواره دغدغه ی اصلی کشورها و ملت ها بوده است، ازجمله مسائلی که همواره، امنیت کشورها را تهدید کرده مسأله تروریسم است. برای مقابله با تروریسم راه های متعددی مورد ارزیابی قرار گرفته است. یکی از مهم ترین این راه ها شناسایی تأمین مالی این گروه ها و مقابله با آن ها است. در این نوشتار کوشش می شود منابع مالی دولت اسلامی شام و عراق ملقب به داعش با روش توصیفی- تحلیلی بررسی شود. سازه ی اصلی این نوشتار این است که میان منابع اقتصادی داعش و انجام عملیات تروریستی ارتباط مستقیم وجود دارد و بدون پشتوانه ی مالی انجام فعالیت های تروریستی امکان پذیر نیست. از این رو شناخت و شناسایی این منابع برای مقابله با این گروه، پیش شرط اساسی است. قاچاق نفت، سلاح، آثار هنری و هم چنین دریافت باج و مالیات از فعالیت های محلی و جرائمی مانند آدم ربایی، جعل، تقلب در کنار حمایت های مالی گسترده دولتهای غربی و عربی خلیج فارس ازجمله مهم ترین منابع مالی داعش محسوب می شود.