جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع کارکرد «عقل و دین در زندگی بشر و نسبت میان آن دو» از بحث‌های ضروری جامعه بشری است.‌ آنچه در این رساله به بررسی آن پرداخته می‌شود کارکرد عقل و دین در زندگی بشر و نسبت میان آن دو از دیدگاه ملاصدراست تا بدین ترتیب مشخص گردد که علاوه بر عقل، دین و آموزه‌های وحیانی نیز در عرصه‌های مختلف زندگی انسان اعم از دنیوی و اخروی تأثیرگذار است. در این راستا با استناد به آثار ملاصدرا و سپس تحلیل عقلی به تبیین و بررسی موضوع پرداختیم. با توجه به تصریحاتی که از عبارات ملاصدرا در باب هماهنگی عقل و دین موجود است و با توجه به روش فلسفی وی که سعی در تلفیق سه منبع معرفتی در فهم حقایق دارد، باید اذعان کرد که رابطه عقل و دین از نظر وی یک رابطه تعاملی و از نوع مکملیّت است.

نگاه وجودی ملاصدرا به بحث مزاج، تئوری خاص وی در مسئله حدوث جسمانی نفس، نگرش ویژه او در رابطه نفس و بدن و همچنین مقوله طلایی حکمت متعالیه که حرکت جوهری می­باشد، همگی در کنار یکدیگر، اضلاع و ابعاد هندسه­ای منظم را تبیین و تنقیح می­نمایند که به راوی حکمت عملی، اجازه گام برداشتن در عرصه اخلاق را آ­ن­هم در صحنه جسم و جسمانیت می­دهد تا بتواند حکم به حضور گزاره­های اخلاقی را در نحوه تغذیه، تنمیه، تولید مثل و تفکر انسان، صادر کند. لذا نگارنده در این نوشتار، کوشیده است که نظریه­ای را در خصوص ترابط مزاج و اخلاق، ترسیم و تصویر نماید که مطابق با فحوای آن، اگر هویّت ابتدایی انسان در قالب نطفه و مزاج جسمانی با اعتدال و در شرایط مطلوب و معتدل، منعقد گردد، آنگاه است که اثرات، نتایج و لوازم آن را به وضوح و عیان در حالات روحی و اوصاف اخلاقی او دیده و شاهد و ناظر بر انسانی خواهیم بود که صدر تا ذیل شئونات او را؛ عدالت، نزاکت، نزاهت ، قداست، عقلانیت و معنویت تشکیل می­دهد.

«تناسخ؛ آری یا نه؟» نقد و بررسی دیدگاه استاد غلامرضا فیاضی در مسئله تناسخ با ابتنای بر اصول و مبانی صدرایی، نوشته ملیحه خدابنده بایگی است. نگارنده در این نوشتار، به بررسی، تحلیل و نقد یک به یک نقدهای اندیشمند معاصر،حجت الاسلام والمسلمین، غلامرضا فیاضی درباره تناسخ پرداخته و تمام آنها را ناتمام دانسته و به تناقضات و مغالطات متعدّدی که در دیدگاه وی موجود است اشاره کرده و در نظریه او را در این باره رد کرده‌است. درتعریف تناسخ در این اثر می‌خوانید: تناسخ، مفهوم و معنایی است که مقسم برای اقسام متعدّد و متکثّری قرار گرفته که بعضی از این اقسام در یکدیگر تداخل داشته و بعض دیگر باهم تباین و تغایر دارند. امّا آنچه در ابتدا و آغاز کلام در رابطه با تعریف اجمالی تناسخ می‌توان بیان کرد، آن است که تناسخ، تعلّق نفس به غیر است؛ چه آن غیر، بدن باشد، چه غیر بدن. تناسخ در تقسیمی‌به دو قسم مُلکی و ملکوتی، انقسام می‌یابد که هرکدام از این دو قسم نیز به دو قسم دیگر منقسم می‌شوند. تناسخ ملکی می‌تواند نزولی باشد و یا صعودی و گاهی هم می‌شود نه نزولی باشد و نه صعودی؛ مثل آنکه از بدن انسان به بدن انسان دیگر منتقل شود. تناسخ ملکوتی هم می‌تواند در باطن انجام گیرد که مبیّن تجسّم اعمال و مصحّح تمثّل صور و ظهور قیامت در دار عقبی است و می‌تواند در ظاهر انجام گیرد، یعنی در عالم طبیعت و در دار دنیا، ظاهر شود.