جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امیرمعزی، یکی از معروف‌ترین شیعه‌پژوهان اروپا، در کتاب «راهنمای ربانی در تشیع نخستین» امامیه را به دو سنت باطن‌گرایانِ غیرعقل‌گرا؛ یعنی مکتب قم، و عقل‌گرایانِ ظاهرگرا در مکتب بغداد تقسیم می‌کند و مدعی است مفهوم «عقل» در امامیۀ نخستین علاوه بر عقل استدلالی برای دریافت امور فراعقلانی نیز کاربرد داشته است؛ ولی در مکتب متکلمان بغداد فقط محدود به عقل استدلالی شد. در نتیجه، اعتقاد به امور فراعقلانی و باطنی از جمله علم الهامی و نیروهای معجزه‌گرِ امامان؟عهم؟ مربوط به شیعۀ نخستین است و در مکتب بغداد این اعتقاد مطرود شد. از آنجا که آثار امیرمعزی، منبع مطالعاتی دانش‌پژوهان غربی بوده، لازم است با مطالعۀ علمی، نظریۀ وی ارزیابی شود تا تشیع حقیقی به جهانیان معرفی گردد. در این پژوهش، ادعای امیرمعزی دربارۀ تغییر مفهوم «عقل» در مکتب قم و مکتب بغداد بررسی و نقد شد. همچنین روایات «علم غیب و قدرت مافوق طبیعی امامان» در دو کتاب حدیثی این دو مکتب؛ یعنی «بصائر الدرجات» و «الإرشاد» تحلیل شد. طبق این تحلیل مشخص شد، بسیاری از روایات علم غیب و قدرت امام در مکتب بغداد نیز طرح شده و طرد کامل روایات این حوزه؛ چنانکه امیرمعزی مدعی است، هرگز صورت نگرفته است. همچنین با بررسی آرای کلامی متکلمان بغداد روشن شد مخالفت‌‌های ایشان با برخی معارف باطنی نه به دلیل فراعقلانی بودن این عقاید، بلکه به دلیل اختلاف در مبنای پذیرش روایات از جمله عدم حجیت خبر واحد بوده است.

ترجمه ماشینی: یکی از مشهورترین محققین تشیع در اروپا، محمدعلی امیرمعزی، مدعی شده است که امامت در قرون اولیه یک مذهب ماورایی باطنی بوده است و اعتقاد به قدرت های ماوراء طبیعی امامان به سنت اولیه شیعه اثنی عشری نسبت داده می شود. اما در اواسط قرن چهارم، چون علمای شیعه به مکتب معتزله روی آوردند، این عقیده توسط مکتب بغداد رد شد. برای ارزیابی این مدعا، احادیث «علم» ائمه را که در بصیرالدرجات و منابع حدیثی مکتب بغداد آمده است، با روش تحلیل محتوا بررسی می‌کنیم. در کتاب بصائر الدراجات، نزدیک به نیمی (پنجاه و هفت درصد) مطالب مربوط به معرفت، مربوط به «علم الغیب» است. همچنین معلوم می شود که مکتب بغداد نیز مانند مکتب قم، «علم الغیب» امام را پذیرفته است. در کتب وابسته به این مکتب، متون زیادی در این زمینه استناد شده است، با این تفاوت که جنبه های خاصی از «علم الغیب» امام تنها در بصیرالدرجات آمده است. از این رو، نقص روش شناسی امیر معزی، عدم بررسی کامل برخی منابع حدیثی شیعه و عدم توجه به برخی احادیث است.

وجود پیوستگی و ارتباط موضوعی آیات یک سوره از ویژگی‌های قرآن کریم می‌باشد. در این پژوهش با روش تحلیل محتوا به بررسی کشف محور موضوعی در سوره مبارکه حج پرداخته شد. به این منظور در ابتدا تحلیل محتوای کمی، فراوانی کلمات، موضوعات آیات و جهت‌گیری‌ها مورد بررسی قرار گرفت و طبق اطلاعات حاصل از آنها مشخص گردید بخش عمده‌ای از سوره حج مربوط به اصول دین با بیشترین تأکید بر روی توحید و ولایت الهی می‌باشد. در گام دوم با در نظر گرفتن اطلاعات حاصل از تحلیل کمی، به تحلیل محتوای کیفی پرداخته و مضامین استخراج شده دسته‌بندی گردید و در قالب شش مقوله: معاندان حق و دین ستیزان، مؤمنان، ولایت الهی، معبودان باطل، شرایع و احکام اسلام و معاد طبقه‌بندی شد. در نهایت مشخص گردید برخلاف ادعاهای مطرح شده، سوره مبارکه حج با وجود موضوعات متعدد، دارای یک محور کلی می‌باشد که در آیه 62 ذکر گردیده است: «أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ هُوَ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِیُّ الْکَبِیرُ» لذا محور موضوعی سوره حج مقایسه بین خداوند و معبودان باطل و همچنین مقایسه بین مؤمنان که ولی‌شان خداست با منکران که ولی‌شان معبودان باطل است.