جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حدیث جنود عقل و جهل، حدیثی است که عقل را به عنوان ابزار هدایت در مقابل جهل به عنوان ابزار ضلالتبه صورت مجموعه‌ای متشکل از قوای مختلف و در سطوح و لایه‌های متنوع عرضی و طولی و به صورت سمبلیک و نمادین توصیف کرده است. پژوهشگران قرآنی همواره با توجه به زنده و پویا بودن معارف دینی، به ترغیب قرآن و امامان، نسبت به درک و کشف همه سطوح و لایه‌ها و نویابی ساحتهای معنایی معارف دینی، مشتاق هستند. زبان‌شناسی، معناشناسی، نشانه‌شناسی و تحلیل گفتمان، در صورت متناسب‌سازی با مطالعات قرآنی و حدیثی می‌توانند، ابزارهایی جدید و مناسب با کارکردهای متنوع و نو در رسیدن به این هدف باشند. در این پژوهش، نیز، هدف، دستیابی به ساحتها و لایه‌های عقل و کشف سازمان و نظام حاکم بر مجموعه نیروهای عقل و تحلیل معناشناسانه واژگانی منتخب از میان واژگان کانونی عقل،با استفاده از ترکیب روشهای معناشناسانه میدانهای معنایی، تحلیل گفتمان، معناشناسی لایه‌ای، بینامتنیت، تجزیه و تحلیل مولفه‌ای و متناسب سازی آنها با مطالعات حدیثی، می‌باشد.بدیهی است تعیین لایه‌ها و سازماندهی عقل، به دلیل نقش کلیدی آن در سعادت انسان، اهمیتی فراخور پژوهش دارد. این توصیف سیستماتیک عقل، به همراه استفاده ترکیبی از روشهای معناشناسی در یک متن حدیثی از نوآوریهای این پژوهش می‌باشد.

بدون شک اساسي ترين و کليدي ترين مباحثي که در نظام هاي معرفتي مطرح مي گردد، در ارتباط با مبدأ هستي و تبيين معرفت و تصويري صحيح از اوست. در اين خصوص ديدگاه هاي زيادي از سوي متفکران ارائه گشته و هر فرقه و مشرب با نظر به مبادي و مباني عقلي خاص خود، به طرح نظريه پرداخته است. به ديگر سخن، در يک برآيند کلي، طيف وسيعي از ديدگاه هاي عقل گرايانه تا شهود گرايانه وجود داشته است که نماينده ي عقل گرايي، فلاسفه و نماينده نگاه شهود گرايانه، عرفا محسوب مي شوند. در اين پژوهش، کوشش شده است تا خدا در دو نظام معرفتي مهم، يعني مکتب فلسفي عقلاني ابن سينا و مشرب عرفاني ابن عربي بررسي گردد. به عبارتي، بحث ميان رئيس فلسفه استدلالي مشاء - ابن سينا- و مدون عرفان نظري - شيخ اکبر محي الدين بن عربي- است. خدايي كه از طريق روش مشائي ابن سينا شناخته مي‌شود، تفاوت جوهري با خدايي كه از طريق مشرب شهودي ابن عربي شناخته مي‌شود، دارد و اين اختلاف ريشه در مباني اعتقادي آنان دارد. خدا در نگاه ابن سينا در مقام اثبات و مباحث معرفت‌شناختي يکي از مصاديق مطلق وجود مي‌باشد، براي او وجود خدا بديهي نيست و نيازمند به اثبات آن است و در نظام وي شک در مورد خدا، امري معقول مي‌باشد، اما خدا نزد ابن عربي با توجه به نگاه وحدت وجودي‌اش، يكي از مصاديق وجود نيست، بلكه تنها مصداق وجود است ووجود مطلق لابشرط است که مقيد به هيچ قيدي، حتي قيد اطلاق نيست و خداي او عين وجود است، نه اينکه وجود، مقسمي باشد براي خدا و مخلوقات، و در نظام عرفاني ابن عربي، شک در وجود خدا، شک در اصل وجود است که امري محال است و قطعاً به سفسطه مي انجامد. خداي كه از طريق مشرب مشائي ابن سينا شناخته مي‌شود، از آن جهت كه خدايي است مفهومي، نمي‌تواند رابطه‌ي وجودي با انسان برقرار كند، لذا پيوندي با موجودات عالم از جمله انسان ندارد، بنابر اين، خداي ابن سينا بيگانه با موجودات از جمله انسان است. در حاليکه، خداي ابن عربي آشنا ترين آشناي انسان و بلکه خود حقيقي انسان است. ديدگاه‌هاي فوق، هر يک ناشي شده از مباني و مبادي عقلي خاص خويش است، به عبارتي، ديدگاه ابن سينا ناشي از مباني عقل گرايانه و مشرب استدلالي صرف اوست و ديدگاه ابن عربي ناشي از مباني اصلي شهود گرايانه است که ريشه در اعتقاد او به وحدت وجود دارد. لذا، مي توان گفت، اختلاف اساسي و جوهري ميان خداي فلسفي ابن سينا و خداي عرفاني ابن عربي دارد و تصوير خدا نزد ابن سينا غير از تصوير او نزد ابن عربي است.

اگر از هر زاویه به قرآن کریم نگاه شود در آن ظرافت‏ها و ویژگی‏هایی دیده می‏شود که در اوج فصاحتو بلاغت است و انسان را وادار می‏کند به فوق بشری بودن آن اعتراف ‏کند. در طول تاریخ، قرآن پژوهان در پاسخ به این سوال که، «قرآن از چه نظر معجزه است؟» این کتاب آسمانی را از جنبه‏های گوناگون مورد بحث و بررسی قرار داده‏اند. خداوند متعال یکی از علت‏های اعجاز آمیز بودن قرآن را به خاطر تاثیری که بر مخاطب می‏گذارد معرفی می‏کند. آیا این تأثیر قرآن کریم به خاطر بلاغت آن است؟ آیا به سبباسلوب خاص آن است؟ آیا به خاطر معنا و محتوای آن است؟ و یا به علت اخبار غیبی آن است؟ یا به خاطر همه آن‏ها؟تناسب و هماهنگی بین کلمات و جمله‏ها، لفظ و معنا از اصول زیبایی کلام است، این تناسب‏ها و هماهنگی‏ها به شکل کامل در قرآن کریم وجود دارد؛ بکارگیری این قاعده در سوگندهای قرآن کریم در اوج خود نمایان می‏شود بطوری که با کلام بشری تفاوت‏های چشمگیری دارد.با تأمل در سوگندهای قرآن کریم از یک سو بین مقسم‏به‏هایی که در پی هم آمده‏اند تناسب و هماهنگی می‏بینیم، و از سویی دیگر بین مقسَم‏به‏ها ومقسَم‏علیه‏ها رابطه و هماهنگی وجود دارد، و از جهتی دیگر بین محور و محتوای سوره و سوگند موجود در آن سوره رابطه و هماهنگی وجود دارد.این نوشتار بطور فشرده با رویکرد معجزه بودن قرآن کریم، ابتدا به بیان و بررسی نکات بلاغی این هماهنگی‏ها و تناسب‏ها در سوگندهای قرآن کریم می‏پردازد و سپس به بیان نظرات قرآن پژوهان درباره هدف و کارکردهای سوگندهای قرآن کریم می‏پردازد.

تهدید نرم به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌شود که باعث دگرگونی هویت فرهنگی و الگوهای رفتاری مورد قبول یک نظام سیاسی از طریق استحاله در حوزه‌های حاکمیت، اقتصاد و فرهنگ شده و ارزش‌ها، آرمان‌ها و نمادهای نظام سلطه جایگزین آن‌ها می‌گردد. در عصرکنونی که با حجم وسیع و متنوعی از تهدیدات نرم در سطح جوامع مواجه هستیم؛ ضرورت شناخت، بررسی، پیشگیری و مقابله با تهدیدات نرم از اولویت‌های اساسی وحیاتی کشورها به شمار می رود. در پژوهش حاضر، تلاش گردیده است؛ ماهیت، چگونگی، روش‌ها، شیوه و شگردها، مصادیق و نمونه‌های تهدیدات نرم، تنها در عرصه‌ی سیاسی از دیدگاه قرآن کریم مورد مطالعه و بررسی واقع گردد. با بررسی این موضوع در قرآن کریم نتایج زیر بدست می‌آید:- بحث تهدیدات نرم امروزه یکی از جدی‌ترین موضوعات جامعه و از جدیدترین مباحثی است که در ادبیات سیاسی مطرح گردیده، در حالی که این تهدیدات از آغاز زندگی بشر وجود داشته و قرآن کریم از ابتدا به این موضوع پرداخته و از دید قرآن دور نمانده است. - مصادیق مهم تهدیدات نرم در عرصه سیاسی از دیدگاه قرآن کریم عبارتند از: فتنه و فتنه انگیزی، دروغ پردازی، عدم بصیرت، بینش و معرفت، استهزاء، مجادله و ستیز، نافرمانی از رهبری جامعه، دوستی و ارتباط با دشمنان و بیگانگان، تهدیدات شیاطین جن وانس، نفاق و منافقین، خیانت-گری، ایجاد شک و تردید در جامعه، اشراف و مترفین، عدم نهی از منکر.