جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده :سعد بن ابی وقّاص به عنوان یکی از صحابی و شخصیت های بارز صدر اسلام در طول زندگی دچار تغییر و تحولاتی شد، بطوریکه مراحل زندگی سعد نیز همانند زندگی هر انسانی فراز و نشیب هایی داشت و برخلاف داستانهای افسانه وار برخی مورخین ، چهره‌ای خالی از عیب و نقص نداشته و در پاره‌ای از مقاطع نیز رفتارهای بغض آمیز ودوگانه‌ای داشت که البته این جهت‌گیری‌ها در دوران خلافت حضرت علی (ع) بیشتر به چشم می آید. در مجموع سعد در دوران پیامبر(ص) خوش درخشید اما بعد از رحلت نبی مکرّم اسلام به لحاظ جایگاهش دربین مردم وبلاخص قبیله خودش(بنی زهره) در رویای سهم خواهی از قدرت وحاکمیت جامعه قرار گرفت تا جائیکه بعد از رحلت پیامبر(ص) در بین قبیله‌اش خود را خلیفه معرفی کرد اما قضیه سقیفه همه این مدعیان را غافلگیرکرد واین آرزو بصورت یک عقده در وجود سعدو افرادی همانند او باقی ماند. که البته وقایع بعدی از جمله قضیه شورای شش نفره خلیفه دوم نیز باعث تشدید این توقع در اینگونه افراد شد و برای تصدی امر خلافت همه‌ی اعضا خود را در یک سطح می دیدند. سعد از آن زمان مترصد فرصتی برای دست یابی قدرت بود تا سرانجام دردوران خلافت حضرت علی(ع) آن را آشکارنمود و با بهانه قرار دادن شرایط بوجود آمده، بر خلاف رفتار با خلفای پیشین انزوای سیاسی برگزید و باعث شبهه حقانیت امام در اذعان عامه مردم گردید و بدین ترتیب یکی از عوامل سقوط خلافت امام علی(ع) گردید تا شاید که شرایط به نفع او تمام شود چرا که خود را تنها بازمانده شورای شش نفره می دانست اما غافل از این که معاویه از او زیرک تر است . این رساله قصد دارد با استناد به منابع معتبر ضمن بررسی زندگی و اعمال سعد بن ابی وقّاص درچهار دوره‌ی مهم تاریخی یعنی دوران نبوّت پیامبر(ص)، دوران خلافت خلفای راشدین، دوران خلافت حضرت علی(ع)و همچنین حکومت معاویه به این مساله برسد که سعد در دوره های مذکور،چه چهره ای از خود به جا نهاده وعملکرد وی به چه صورت بوده است؟ کلید واژه : سعد بن ابی وقّاص، خلفای راشدین، صحابه ، قاعدین، قادسیه، سابقین

یکی از ارکان مهم جامعه اسلامی پس از رحلت نبی اعظم (ص) همسران رسول خدا (ص) بوده اند. حضور این بانوان فرهیخته در تحولات عصر پس از نبی اعظم (ص) امری است که از دید مورخان به دور نبوده است. اما آنچه مسلم است جایگاه ارزشی و موقعیت والای آنان در جامعه پس از پیامبر (ص) حضور آنان در کنار برخی جریانهای سیاسی ، فرهنگی از دید محققان به دور مانده است. آنچه مقرر است در این پژوهش به آن پرداخته شود پاسخ این سوال اساسی است: این بانوان که به لقب پر مسمی امهات المومنین ملقب شده بودند چه نقشی در تحولات سیاسی و اجتماعی عصر پس از نبی اعظم (ص) بر عهده داشتند. تحقیقات نشان داد، همسران رسول خدا (ص) نقش موثری در تغییرات فرهنگی از سبک جاهلی به شیوه اسلامی بر عهده داشتند و در تحولات عصر بعد از نبی اعظم (ص) هم منفعل نبودند بلکه با حضور در عرصه های مختلف بر جهت گیری های سیاسی و تغییرات فرهنگی هم تاثیر گذاشتند. روش پژوهش در این بررسی روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر منابع تاریخی و کتابخانه ای است

هنگام پیدایش اسلام در جزیره العرب نظام قبیله‌ای حاکم بود. با گسترش تدریجی اسلام در مدینه، بعضی از قبایلبا پیامبر هم‌پیمان شدند. اما در هم‌پیمانی خود سستی و ضعف نشان می‌دادند. چون سرزمین‌های این قبایل محل عبور کاروان های تجاری قریش به شام و عراق بود، لذا پیامبر سعی می نمود تا آن قبیله‌ها را از قریش جدا ساخته و با آنها پیمان ببندد. از طرفی حجاز یک موقعیت منحصر به فرد داشت. زیرا میان تمدن یمن در جنوب و تمدن‌های بین النهرین و شام در شمال واقع شده بود. پس تسلط بر این قبایل و معاهد ساختن آنها، موقعیتی مناسب برای رشد و گسترش اسلام به حساب می‌آمد. می‌توان گفت دوحادثه‌ی اساسی تأثیر فراوانی بر این مسئله گذاشت؛ این دو حادثه، صلح حدیبیه و فتح مکه بودند. البته صلح حدیبیه نقش مهم تری را ایفا کرد. در حادثه صلح حدیبیه بخصوص آن ماده که اعلام می‌کرد، قبیله‌ها در هم‌پیمانی با محمد(ص) و یا قریش آزادند، قبایل آزاد شدند و به راحتی می‌توانستند با پیامبر هم‌پیمان شوند. در همان جا قبیله‌ی خزاعه هم‌پیمانی خود را با پیامبر به طور مستقل اعلام کردند. و قبیله‌ی بنی‌بکر هم با قریش عهد بست. همچنین با ممنوعیت ده سال جنگ بین قریش و مسلمانان طبق مفاد پیمان، فرصتی مناسب بود تا پیامبر فعالیت خود را بر قبایل اطراف حجاز که خطری برای اسلام به حساب می‌آمدند، متمرکز کند. با سقوط مکه و تسلیم نهایی قریش، قبایل حجاز ناچار به پذیرش اسلام شدند و همه‌ی قبیله‌های حجاز تا پایان سال نهم هجرت اسلام آوردند. در واقع بعد از قدرت یافتن مسلمانان در جریان فتح مکه، اصولا گرایش به اسلام به طور وسیعی در قبایل مختلف حجاز گسترش پیدا کرد. تحقیق حاضر بر آن است تا با رویکردی توصیفی تحلیلی قبایل معاهد اطراف حجاز را معرفی کرده و زمینه‌های هم‌پیمانی آنها را با پیامبر بررسی کند.

در اواخرقرن ششم و آغاز قرن هفتم میلادی پیام آوری الهی درمنطقه جزیره العرب مشغول تبلیغ و ترویج دینی وحیانی توحیدی به نام اسلام بود. پیام آور مردی بود از خاندان قریش درمنطقه حجاز واقع در شهر مکه به نام محمد (ص) بن عبداله بن عبدالمطلب که از تبار قصی به کلاب به شمار می رفت . محمد (ص) در سال 570 م متولد شد و در سن 40سالگی درشهر مکه از طرف خداوند به پیامبری برگزیده شد وپس از 13 سال تبلیغ دین اسلام به مدینه کوچ کرد ومدت 11 سال نیز درآن شهر اقامت گزید وسپس وفات نمود. دینی که محمد (ص) به تبلیغ وترویج آن می پرداخت اسلام نام گرفته ودینی توحیدی وحیانی می باشد که اصول اولیه آن عبارت است از مجموعهآیاتی که از طرف خداوند وحی شده استبه محمد (ص) ،به عنوان پیامبر این دین که درکتاب مقدس ؛ به نام قرآن مجید گرد آمده است. دین اسلام که کامل ترین دین از ادیان توحیدی وحیانی قبل از خود به حساب می آید درهمان دوره حیات پیامبر مبانی وشرایع خود را بیان واستوار گردانید .