جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود). در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است. برخی عناوين و موضوعاتی كه در اين جلد به آن پرداخته شده است عبارتند از: تتمة کتاب الفتن و المحن، ابواب ما جری بعد قتل عثمان من الفتن و الوقائع و الحروب و غیرها، باب بیعة أمیر المؤمنین (ع) و ما جری بعدها من نکث الناکثین إلی غزوة الجمل، باب أحوال عائشة بعد الجمل، باب أمر الله و رسوله بقتال الناکثین و القاسطین و المارقین، باب احتجاجات الأئمة (ع) و أصحابهم علی الذین أنکروا علی أمیر المؤمنین صلوات الله علیه حروبه، باب حکم من حارب علیا امیر المومنین (ع) و...

کتاب ارزشمند موتمر السقیفه راجع به سقیفه می باشد. زمینه های شکل گیری سقیفه، اتفاقات بعد از سقیفه ، حقانیت امام علی در خلافت بعد از نبی و... از جمله موضوعات کتاب می باشد.

عدالت از جمله مباحثی که در دین مبین اسلام، اعم از آیات متعدد قرآن کریم و احادیث ائمه معصومین (ع) بر روی آن تأکید بسیار شده است. و تحقق آناز اهداف مهم رسالتپیامبران الهی ذکرگردیده است. عدالت در لغت، اصلی است که بر حد وسط میان افراط و تفریط و احقاق حق ذیحق دلالت می‌کند. مع الوصف امام علی (علیه السلام) عدل را برتر از جود می‌داند و می‌فرماید: عدالت جریان‌ها را در مجرای طبیعی خود قرار می‌دهد ولی جود جریان‌ها را از مجرای طبیعی خود خارج می‌سازد. عدالت قانونی عام است که همه اجتماع را دربرمی‌گیردامّا جود و بخشش یک حالت استثنایی و غیرکلی است که نمی‌توان روی آن حساب باز کرد.پایان‌نامه حاضر بر آن است که به عدالت و مفهوم آن از منظر یگانه مظهر عدالت در تاریخ بشری ، یعنی امام علی (ع) بپردازد. براین اساس ودر چهار چوب شکلی در فصل اول به بیان مفهوم عدالت و مفاهیم متضاد و مترادف با عدالت پرداخته، وسپس اشاره‌ای هم به پیشینه و اهمیت تحقیق در خصوص عدالت شده است. فصل دوم مبانی نظری تحقق عدالت مورد بررسی قرار گرفته و به موضوع عدالت در قرآن کریم و همچنین آرا و نظرات اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان از جمله آیت الله مطهری، افلاطون، ارسطو، کانت ، راولز و هایک مورد ارزیابی قرار گرفته است.فصل سوم پایان‌نامه که موضوع اصلی می‌باشد، ابتدا به بیعت مردم با امام (علیه السلام) برای پذیرش خلافت و سپس به بیان احادیثی از نهج‌البلاغه مبتنی بر اندیشه و روش امام علی علیه السلام در برقراری و جدیت تحقق عدالت در جامعه اشاره شده است. فصل چهارمنیز رابطه عدالت با حکومت و عدم استفاده ابزاری امام علی علیه‌السلام از عدالت جهت دستیابی به حکومت و نیز استفاده ابزاری معاویه از عدالت برای کسب قدرت و حکومت بیان شده است. ودر نهایت پایان نامه با اثبات رابطه مستقیم سوال و فرضیه به پایان رسیده است .

غزالی یکی از پر آوازه‌ترین دانشمندان اهل سنت، در زمینه نحوۀ تعیین جانشینی پیامبر صلی الله علیه وآله، نظریه ‏بیعت واحد بر مبنای شوکت و استیلای قدرت را برمی‌گزیند. وی در پی مشروعیت بخشیدن به نهاد ‏خلافت در عصر خویش، معتقد است اگر فرد صاحب شوکت، با خلیفه بیعت کند، عقد امامت بسته ‏می‌شود.‏‎ ‎نهاد مطلوب از دیدگاه غزالی حکومتی است که در رأس آن خلیفۀ عباسی با مشروعیت بخشی ‏سلطنت سلجوقی، قدرت لازم را بر اساس بیعت واحد به انضمامشوکت به همراه قدرت و استیلاء برای ‏خلافت خود کسب می‌نماید. آن چنان که در زمان صدر اسلام تنها با بیعت عمر با ابوبکر، امامت ابوبکر ‏تثبیت شد. اگر چه غزالی وجوب امامت و خلافت را قبول دارد، اما وجوب امام را فرعی فقهی می‌داند که ‏وظیفه امام تنها حفظ مصالح دنیوی امت و حفظ نظم و جلوگیری از فتنه است.‏‎ ‎وی معتقد است که ‏هیچ‌گونه نصی بر امامت وجود ندارد و ادعای امامت نسبت به حضرت علی علیه السلام دارای فقدان نص ‏متواتر بوده و بر اساس خبر واحد است.‏‎ ‎بنابراین وی با رد روش نص نتیجه می‌گیرد، تنها راه باقی مانده ‏برای نظریه امامت، طریق انتخاب خلیفه و امام از راه «انتخاب» است. در مقابل این دیدگاه، امامیه، ‏امامت را جزء اصلی از اصول دین قرار می‌دهند که امام تنها زعامت سیاسی را عهده‌دار نیست و معتقد ‏است که انتخاب امام، مجعول به جعل الهی است و دست انتخاب را در آن بهره‏ای نیست و مردم, ‏شوراء, نخبگان جامعه و نهایتاً بیعت واحد نقشی در جعل آن نخواهند داشت. بر این مبنا پیامبر صلی الله علیه و آله، ‏جانشین پس از خود را به تعیین الهی در مناسبات گوناگون و به نقل‌های مختلف معرفی کرده است. ‏نصوص متواتر در کتاب، و سنت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است که فرض مبتنی بر خبر واحد بودن تنصیصی بودن امر امامت را زیر سوال ‏می‌برد.‏‎ ‎این رساله بر مبنای جمع‌آوری دیدگاه‌ها و آرای غزالی، بررسی شبهات، تحلیل، نقد و جمع‌بندی ‏آن‌ها پیرامون امامت می‌باشد و مشروعیت دیدگاه «انتخاب» را با نبود نص در روش انتخاب مردمی بر ‏پایه بیعت واحد مورد تخطئه قرار می‌دهد و در مقابل چنین اندیشه‌ای، با وجود نص در امر تنصیصی بودن ‏امر امامت، زوال روش انتخاب را با نشان دادن اختلاف خیزبودن آن نشان می‌دهد.‏‎ ‎بنابراین در گردآوری ‏و تدوین این پژوهش، در گام اول سعی شده است با توجه به منابع دست اول اهل سنت و همچنین با ‏توجه به آیات و نیز روایات مورد قبول عامه، ضمن تخطئه قرار دادن مدل ارائه شده انتخاب، یگانه راه در ‏گزینش امام را, مدل تنصیص الهی معرفی می‌کند.‏

این تحقیق در پی کشف نظر اهل بیت(ع) راجع به نصب الاهی یا انتخاب مردمی مقام امامت می باشد. در این زمینه دو دیدگاه وجود دارد: غالب شیعیان، معتقدند که اهل بیت(ع) منصوب به نصب الاهی هستند. در مقابل، عده ای می گویند با استناد به منابع خود شیعه، عقیده به نصب الاهی امام باطل است؛ چرا که بر اساس این منابع، اهل بیت(ع)، اعتقادی به نصب الاهی امام نداشته اند، بلکه ایشان مقام امامت، به خصوص امامت سیاسی را وابسته به رأی و نظر مردم می دانستند و به انتخابی بودن آن قائل بوده اند. این تحقیق، با روش توصیفی ـ تحلیلی و مطالعه منابع روایی بر آن است که اهل بیت(ع) نه تنها امام معصوم(ع) را فردی منصوب از سوی خداوند برای هدایت و رهبری جامعه می دانند، بلکه معتقدند خداوند از نظر تکوین نیز به امام معصوم(ع) مقام ویژ ه ای بخشیده، ایشان را به عنوان واسطه نزول نعمت های خود به مخلوقات منصوب کرده است. بر مردم واجب است با پذیرش امام معصوم(ع)، زمینه حاکمیت وی را فراهم سازند.

«مع الركب الحسيني من المدينة إلی المدينة» اثر جمعی از نویسندگان و پژوهشگران معاصر به نام‌‌ های علی شاوی، شیخ نجم‌ الدین طبسی، شیخ محمدجواد طبسی، شیخ عزت‏ اللَّه مولایی، شیخ محمدجعفر طبسی و شیخ محمدامین ‏پور‌ امینی است و علی شاوی پژوهش همه همکاران را نقد و بررسی کرده و با یک قلم به نگارش درآورده است. در جلد دوم، نویسنده کتاب نجم‌ الدین طبسی، به طولانی‌ ترین دوره نهضت حسینی؛ یعنی دورانی که امام در مکه بودند و ۱۲۵ روز طول کشید، می‏ پردازد. او می‏گوید: اگر چه این برهه در مقایسه با دوران قیام حسینی، دوره کوتاهی نیست، اما وقایع و رویدادهای آن نسبت به دیگر برهه‏ ها ناشناخته‌ تر بشمار می‏ آید و پرداختن به آن زوایای روشن ‏تری از قیام امام (ع) به دست می‏ دهد. در واقع سراسر نوشته‏ های او در تحلیل و تفسیر طولانی‌ ترین دوره نهضت حسینی از جنبه نظم و محتوا، توجه به نکته‏ های جدید، استنباط دقیق و تهیه عنوان ‏های مناسب که راه رسیدن به مطلب را آسان می‏ سازد، غنی و جدید به نظر می ‏رسد و نظر خوانندگان را به خود جلب می‏ کند. نویسنده مطالب خود را در جلد دوم این مجموعه در سه فصل تنظیم کرده است: فصل اول: تلاش‏ های امام حسین (ع) در مکه؛ فصل دوم: تلاش حکومت اموی در روزهای مکی دوران نهضت حسینی؛ فصل سوم: حرکت امت در دوران مکی قیام امام حسین (ع).