جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دانشمندان اسلامی ‏درباره فقه حکومتی آثار علمی قابل توجه دارند؛ اگر چه مسئله ‏نوین در گستره علوم و تمدن اسلامی است؛ اما از نظر متن و محتوا، ‏در این زمینه دارای غنا است؛ دانشمندان قرون نخست ‏ به جهت تقارب فقه و حکومت در اسلام به این موضوع نگرش خاص داشته و ‏افزون برآن کتاب‌های عمومی نیز موضوعات مهم حکومت و حاکم ‏و حقوق رعیت و مردم مطرح و از منظر شریعت بررسی نموده‌اند؛ کتاب‌های ‏فقه القضا و آداب القضاء، از جمله منابع غنی برای بازنگری فقه حکومتی است، ‏افزون بر اینها، تک‌نگاری‌های مرتبط با موضوع، کتاب‌هایی با عناوینی: احکام السلطانیه،آداب الحکم و دستور الوزراء و اخلاق ناصری و.‏‏.. نگاشته‌هایی دارند نیازمند تحقیق و پژوهش و تحلیل و بازبینی است. تامل نوین درباره فقه حکومتی میان دانشمندان اسلامی پس از انقراض ‏خلافت عثمانی و تجزیه قلمرو حاکمیت خلافت که وارث خلافت اسلامی بود، سبب ‏چالش و تنشهای علمی و گفتمان‌های نو در میان پژوهشگران مسلمان ‏و غیر مسلمان که به علوم و مسائل جهان اسلام نگرش ناقدانه و تحلیل‌گرانه ‏داشتند شکل بگیرد؛ این جریان سبب رویکر مجدد به سیره پیامبر9 و منابع ‏اسلامی شد و آثاری در رد ربط شریعت ونبوت و فقه با حکومت نوشته شد؛ در مقابل طرفداران نظریه «خلافت ادامه ‏رسالت» آثاری نوشتند و سیره پیامبر9 از زاویه ونگاه نو که به ‏نهادها توجه داشت مورد بازنگری شد،آثاری با عناوین «نظم ‏الاسلامیه» یا تشکیلات اداری مسلمانان و...نوشتند؛دراین مقاله ضمن بررسی پیشینه ‏فقه حکومتی در اسلام به ضرورت و تحول این بینش ونظریه پرداخته شده است.‏

بی‌گمان، پدیده‌ی تکفیر، ریشه در بنیان‌های فکری جاهلیت دارد. این تفکر پس از رسوخ در تفکر مسلمانان و منابع دینی فقهی و کلامی، طرفدارانی یافت و به صورت نظریه و نگرش درآمد. شکل‌گیری آن بیشتر معلول گرایش‌های سیاسی حول محور خلافت پس از پیامبر(ص) بوده است. عوامل دیگری مانند گرایش‌های حدیثی صرف و دوری از دخالت دادن عقل و خردگرایی و دوری از محوریت علمی اهل‌بیت(علیهم‌السلام) و رفتارهای تکفیری امویان در جوانه زدن این اندیشه در اسلام مؤثر بوده است. در قرن چهارم، فرقه‌های گوناگون شیعی در افریقا مورد تکفیر واقع شده، به قتل رسیدند؛ تکفیر متقابل فرق اهل سنت، به ویژه در شافعیان با حنفیان، تا قرن هفتم با تکفیر همراه بود. افکار «ابن‌تیمیه» و طرفدارانش، فصلی جدید از تکفیر در مسلمانان به وجود آورد که دامنه‌ی آن، پی‌آمدهای خون‌باری برای مناطق اسلام داشته است. پیوند اندیشه‌ی تکفیر با پدیده‌ی استعمار، فصل پیچیده‌تر و پی‌آمد تخریب گسترده‌ در جهان اسلام در پی داشته است. این مقاله، ضمن جریان‌شناسی تاریخی پدیده‌ی تکفیر، به پی‌آمدهای ناگوار آن با هدف روشنگری و چاره‌جویی می‌پردازد.

تمدن‌ حاصل و دست‌آورد اندیشه‌هاست و تمدن‌های بزرگ انسانی، برآمده از ایده‌ها و انگاره‌هایی است که اصیل‌اند. تمدن اسلامی، نیز برآمده از اندیشه‌ها و بینش‌های دینی است که در طول تاریخ با فراز و فرودهایی همراه بوده و پس از دوران شکوفایی نخستین خود، قرنها دچار نوعی انحطاط گردید. در عصر کنونی، امام خمینی; با تکیه بر آموزه‌های دینی، انقلابی پدید آوردند که در احیای تمدن اسلامی اثری نوآورانه پدیدار نمود؛ تمدن اسلامی که به خمودی و فترت بزرگی فرورفته بود، با اندیشه‌ها و افکار الهام‌گرفته از مکتب ‌اهل‌بیت: دگرباره حیات یافت و دو دوره‌ی دیگر از تمدن اسلامی در این عصر تاریکی آغاز گردید که می‌توان آن را تمدن نوین اسلامی بر محور اندیشه‌های فقهی امام خمینی; نامید. گستره‌ی تمدن اسلامی، پس از اشغال استعمارگران، با همه‌ی فرهنگ و مظاهر، در سیطره‌ی جهان غرب و امپریالیسم در معرض دگرگونی و محو کامل قرار گرفته بود که با طرح اندیشه‌ی ولایت فقیه، براساس مبانی فقه اسلامی در جهان، همه‌ی نگاهها را به خود خیره نمود و دوره‌ی نوین تمدن اسلامی را جرقه زد. در این مقاله به تبیین اجمالی تأثیرات این اندیشه در تمدن نوین اسلامی پرداخته می‌شود.

پژوهش حاضر در راستاي بیان زوایایی از زندگي فردی واجتماعي پیامبر با سؤال اصلي: تغذیه و پوششدردیدگاه و سيره‌ي پیامبرچگونه بود؟ مورد بررسي قرار گرفته؛ نويسنده با طرح سؤال‌هاي فرعي که مشرف بر بخشها و فصول پژوهش است سعي نموده به صورت جزئي و با عناوين خاص موضوع را پي بگيرد.از اينروي دراین تحقیق،به مباحث ذیل به شیوه ی توصیف وتحلیل گزاره های روائی وتاریخی عطف توجه شده است :الف) بخش کلیات به بحثتحولات فرهنگی واقتصادی مربوط به دوره ی پیامبر در زمينه تغذیهو پوشش اختصاص یافتهاست؛ ب)دربخش دوم که به بحث دیدگاه نبوی درتغذيه مربوط است بهاهمیت، انواع ،احکام ،آداب و بهداشتو وعده های تغذیه و خواص تغذیه ومسائل پیرامون پرداخته شده است.؛ج)در بخش سوم به دیدگاه وسیره ی پیامبر در زمینه ی پوشش به مباحثی مانند: اهمیت ،ضرورت ،انواع ، رنگ ومسائل بهداشتی لباس عطف توجه شده است؛د) هدف این پژوهش با تبیین سیره ودیدگاه دست یابی بهاصول وضوابط تغییر ناپذیر بوده است ، اگرچه گاهی به صورت مستقیم این مباحث ارائه نشده ؛بلکه جهت دهی وهدف ارائه ی این ضوابط ثابت کاربردی بوده است؛ دربرخی موارد به جمع بندی وتبیین اصول اشاره شده ؛ مانند : بحث پوشش که درپایان به صورت دسته بندی شده بیان گردیده است؛جزئی نگری درسیره پیامبر(صل الله علیه وآله) توجه به جامعیت وجاذبه های زیبای سیره ی آن حضرت است که این پژوهش سعی داشته به گوشه ای از این محورها بپردازد؛ امید است که راهی نوین فرا روی پژوهشگران ورویکردهای پژوهشی جدید درزمینه ی ابعاد زندگی پیامبر عظیم الشان اسلام (صل الله علیه وآله) ایجاد کرده باشد.

رعایت بهداشت فردی و اجتماعی در اسلام مطلوب و بسیار مورد توجه است. قرآن کریم در زمینه بهداشت در پوشش، تغذیه، بدن و سایر امور زندگی انسان به وضوح سخن گفته و آن را از مطالبات و در حد تکالیف شرعی مطرح کرده است. راجع به این رویکرد، ده ها آیه در قرآن هست که به روشنی در برخی از امور رعایت بهداشت را لازم می داند. به همین جهت، در سیره نبوی نیز اهتمام جدی در تمام امور به بهداشت دیده می شود. گاهی حضرت از مردم با تاکید و سفارش درخواست رعایت بهداشت را کرده و آن را به عنوان نماد مسلمانی و جزئی از ایمان به خداوند و در درون معرفت الهی جای داده است. در سیره نبوی توجه به بهداشت در تغذیه و پوشش و محیط زندگی، به عنوان برنامه دائمی رعایت شده و یکی از راه های ترقی معنوی انسان مطرح است. در مقاله حاضر علاوه بر توجه به رویکرد قرآن به بهداشت، نمونه هایی از رفتار و سیره نبوی در رعایت بهداشت از جمله در تغذیه و لباس و آراستگی ظاهری و توجه به سلامتی جسمی تبیین شده است.