جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تصور غالب راجع به فلسفه­ افلاطون این است که افلاطون با جدا کردن اشیاء محسوس از نمونه­ برتر آن‌ها در عالم ایده­ها، گام مهمی جهت شکل­گیری مابعدالطبیعه برداشته است. طبق نظر افلاطون، ایده­ها ذات یا ماهیت اشیاء محسوس را شکل می­دهند. ایده­ها هم شرط وجود اشیاء محسوس و هم شرط شناخت این اشیاء هستند. حال با توجه به این وجودشناسی و معرفت­شناسی بدیع، مسائل مهمی پیش می­آید؛ از جمله: نحوه­ نسبت اشیاء محسوس با نمونه­ برتر خود در عالم ایده­ها به چه صورت است؟ نظرگاه ارسطو مبنی بر جدایی ایده­ها از اشیاء محسوس به چه میزانی پذیرفتنی است؟ فرض وجود ایده­ها چه تأثیری بر نظرگاه ما راجع به انسان (دازَین) و زندگی عملی او دارد؟ در این مقاله سعی بر این است که از منظر دو فیلسوف آلمانی؛ یعنی مارتین هیدگر و هانس گئورک گادامر، پرسش­های مطرح شده را بررسی کنیم. درحالی‌که هیدگر اعتقاد دارد افلاطون با طرح آموزه‌ ایده­ها، آغازگر فراموشی حقیقت در معنای ناپوشیدگی و نامستوری و در نتیجه فراموشی وجود بوده است، گادامر اعتقاد دارد تفسیر هیدگر از افلاطون و کل تاریخ مابعدالطبیعه تحت تاثیر انتقادات ارسطو بوده است. گادامر با رجوع به خود محاورات افلاطون ازیک‌طرف، نسبت ایده­ها و اشیاء محسوس را به‌روشنی توضیح می­دهد و از طرف دیگر، تاکید می­کند که ایده­ خیر در عین تعالی و پوشیدگی در تمام اعمال ما حضور دارد.

آنچه باید در اندیشه‌ی سیاسی هیدگر مورد توجه ما باشد این است که به فرآیندهای سلطه و انقیاد در تمدن مدرن توجه کنیم.جامعه‌ی انضباطی مورد نظر فوکو نیز تجسّم غایت همین رویکرد سلطه‌جویانه‌ی انقیاد است.هیدگر با مطرح کردن دغدغه‌ی تکنولوژی و تسلط تکنولوژی بر طبیعت و انسان و نیز مطرح کردن نقد سوبژکتیویته راهی گشود برای بررسی نقاط ریز انقیاد در تمدن غربی.اندیشه‌ی سیاسی هیدگر مسیری تازه برای بررسی سازوکارهای قدرت می‌گشاید.هیدگر در بحث از تمدن تکنولوژیک از نهادهایی همچون دولت سخن نمی‌گوید.آنچه مورد توجه هیدگر است در واقع نوعی از عقلانیت است که در سرتاسر جامعه پراکنده شده است و افراد را تحت انقیاد درآورده است.هیدگر با مطرح کردن مساله‌ی تکنولوژی توانست راه را برای تصوری جدید از قدرت بگشاید.تصوری که فوکو آن را بسط می‌دهد.به نظر می‌رسد با بررسی اندیشه‌ی هیدگر در دو دوره‌ی متقدم و متاخر می‌توان صورت‌بندی‌ای از آنچه می‌توان «اندیشه‌ی سیاسی هیدگر» خواند به دست داد.

در میان کتب و آثاری که درباره فلسفه ملاصدرا نوشته شده است کمتر کتابی را می توان یافت که به همه جنبه های تفکر ملاصدرا از جمله هستی شناسی، معرفت شناسی، کلام، صفات خدا، معرفت النفس، نظریه شناخت و معاد پرداخته باشد. در باب ارزش و اهمیت این کتاب این را می توان گفت که کتاب فضل الرحمان نخستین کتابی است که تقریبا درباره همه جوانب تفکر ملاصدرا به بحث و اظهار نظر می پردازد. برای آنکه اهمیت این کتاب روشن شود باید مقدمتا گفت که پیش از این کتاب فقط سه کتاب و مقاله مهم به زبانهای اروپایی درباره ملاصدرا نگاشته شده است. نخست کتاب ماکس هورتن تحت عنوان نظام فلسفی شیرازی که به سال 1913 در استراسبورگ به طبع رسیده است. دوم تصحیح و ترجمه کتاب مشاعر به وسیله هانری کربن و مقدمه مفصل و عالمانه ای که وی به زبان فرانسوی بر این اثر مهم نگاشته است. سه دیگر مقاله مفصل آقای دکتر نصر درباره ملاصدرا و مکتب او در کتاب تاریخ فلسفه اسلامی م.م.شریف .همچنین سه کتاب دیگر درباره ملاصدرا نوشته شده است که هرچند به برخی از جنبه های فکری ملاصدرا می پردازد اما حق همه جوانب تفکر ملاصدرا را ادا نمی کند، این سه کتاب عبارت است از:1)وجود، عقل و شهود نزد ملاصدرا نوشته ابراهیم کالین 2)فلسفه متعالی ملاصدرا نوشته محمد کمال 3)حکمت متعالیه نوشته جیمز وینستون موریس بنابراین می‌توان گفت که حسن و اهمیت و ویژگی این کتاب این است که به صورت مجمل و کوتاه ودر برخی موارد به صورت مبسوط و مفصل به همه جوانب آراء و نظریات ملاصدرا پرداخته است و ما کمتر کتابی را می‌توانیم پیدا کنیم که این ویژگی را داشته باشد.

الف: موضوع و طرح مسئله ( اهمیت موضوع و هدف): میرچا الیاده، اندیشمند بزرگی است که با مطالعه ی گسترده در حوزه‌ی دین و اسطوره، تلاش می‌کند به شیوه‌ای فلسفی، معنا و مفهومی را که اساطیر ، در طول سالیان متمادی به زندگی انسان بخشیده‌اند دریابد و آن‌را برای انسان عصر نوین بازگو نموده تا شاید وی را از ورطه‌ی تهیگی و پوچی برهاند. اینکه وی چگونه از فلسفه در طی این طریق بهره می‌گیرد مسئله‌ی اساسی این پایان نامه است. ب: مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها : پ: روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم ، روش تحقیق ، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روشهای نمونه‌گیری، ابزار اندازه گیری ، نحوه اجرای آن، شیوه گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها:روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و کتابخانه‌ای است بدین نحو که با مطالعه‌ی آثار الیاده وکتاب ها ودیگر مقالات گوناگون به فارسی، انگلیسی و آلمانی ، به جمع آوری ، گزارش و توضیح و توصیف آنها در خصوص مبانی فلسفی اسطوره شناسی وی دست یازیده است.ت: یافته های تحقیق: این‌گونه نیست که بشر تنها در دوران‌های پیشین با اساطیر و ادیان متفاوت زیسته و دوران نوین و مدرن عاری از اساطیر است چراکه در اندیشه‌ی الیاده رد پای اساطیر را حتی در عقلانی‌ترین و عرفی‌ترین دستاوردهای انسان می‌توان مشاهده نمود. برای الیاده اسطوره و دین با هم آمیخته‌اند و در حقیقت، اسطوره،سویه‌ی رمزی روایت‌های رازآمیز موجود در دین است.تلاش اصلی الیاده بر آفتاب انداختن این حقیقت است که عنصر و هسته‌ای اصلی و مشترک، در میان همه‌ی اساطیر نهفته است که اسطوره‌پژوه باید در پی یافتن آن برآید. گوهری که معنای زندگانی آدمی در آن جای گرفته و مشتاقانه به انتظار بشر امروزین لحظه می‌شمارد تا دوباره همچون پیش، از احساس تهیگی و بی معنایی، رهایش نموده، رنگ نشاط و سرزندگی به آن ببخشد. وی با شیوه‌ای فلسفی به جستجو در مسیر شناخت این گوهر اصیل می‌پردازد و بدین نمط، سعی در آشتی فلسفه با اسطوره می‌نماید.ث : نتیجه گیری و پیشنهادات: الیاده در بستر تاریخ، پدیدارشناسی و هرمنوتیک به کاوش در دنیای اساطیر می‌پردازد و در این وادی، وامدار فیلسوفانی همچون هوسرل و هیدگر و گادامر است. وی همچنین گفتگوهایی با روانکاو بزرگ، یونگ داشته که گاه در پیوندگاه هایی که میان اسطوره و روانکاوی می‌یابد، اشاراتی بدان نموده است.

از جمله مباحث کلامی در میان مفسران، تفسیر آیاتی از قرآن کریم است که از طریق بیان اسماء و صفات الهی به معرفی خداوند می‌پردازد. قرآن‌کریم از یک‌سو با بی‌مانند دانستن خداوند، او را برتر از وهم و گمان دانسته و از سوی دیگر برخی از آیات موهم صفات انسان گونه برای خداوند است. در سالهای اخیر الهیات سلبی با تکیه بر ناتوانی عقل در شناخت خداوند، و همچنین عدم امکان سخن گفتن توجه متالهین بسیاری را جلب نموده است. در حالیکه رسالت اصلی انبیاء الهی معرفی پروردگار به افراد بشر است و این معرفی باید از طریق ساز و کارهای متداول ذهن بشری و تکلم او صورت گیرد. مرحوم علامه طباطبایی با اتخاذ دیدگاه سلب در عین ایجاب، که دربرگیرنده راه اعتدال میان ایجاب محض و غلتیدن در ورطه شرک و تشبیه، سلب محض، تعطیل عقل از شناخت خداوند، و لاادری‌گری است به تفسیر آیاتی پرداخته که در برگیرنده اسماء و صفات الهی است. این دیدگاه تطابق زیادی با استعاره مفهومی دارد که در دو دهه گذشته اقبال زیادی در میان زبانشناسان شناختی پیدا کرده است. این مقاله پس از تبیین استعاره در دیدگاه ادبی و دیدگاه زبان شناختی به بررسی نظر علامه طباطبایی، مفسر بزرگ معاصر امامیه در خصوص تنزیه خداوند از صفات انسان گونه پرداخته و آن را با دیدگاه معاصر استعاره مفهومی مقایسه نموده و نشان می‌دهد که چگونه می‌توان در پرتو این دیدگاه قائل به شناخت نسبی نسبت به پروردگار بود.