جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گفتمان سلفی علمی، بر اساس باور به وجود نارسایی در جامعه که برخاسته از انحراف عقیدتی و عبادی است شکل می­گیرد و به همین جهت، مهم­ترین هدف خود را دست­یابی دوباره به زیست فراگیر اسلامی تعریف می­نماید، با اعتقاد به این راهبرد که تغییر در ساحت سیاست منوط به بازسازی ساحت اجتماع است. بر اساس نظر رهبر این جنبش، این راهبرد در آینده به اصلاح جامعه و بعدتر به تشکیل حکومت اسلامی منجر خواهد شد. این جریان با استفاده از سه انگاره «توحید»، «تبعیت» و «پالایش» تلاش می­نماید، تا با نگاهی مبتنی بر واگرایی سیاسی، به بازسازی ساحت اجتماعی با هدف ایجاد تغییر در ساحت سیاست اقدام نماید و با تربیت افراد جامعه، زمینه را برای تشکیل حکومت اسلامی فراهم نماید. هدف پژوهش، بررسی انگاره­هایی مورد استفاده جریان شیخ آلبانی است، انگاره­هایی که آلبانی از صدر اسلام وام گرفته است و با بازتعریف­شان، به آن­ها کارویژه خاص اختصاص داده است. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که: شیخ آلبانی جهت بازگشت به زیست فراگیر اسلامی، بنیان­های فکری و معرفتی خود را چگونه تبیین نموده­ است؟ و چنین مفروض گرفته­ایم که: آلبانی، در تلاش است تا با استفاده از این انگاره­ها، به ایجاد حوزه مشروعیت­سازی جهت تشکیل حکومت اسلامی اقدام نماید. ما در این پژوهش از روش توصیفی تحلیلی استفاده نموده­ایم. ابزارگردآوری داده­ها، کتابخانه­ای و شامل‌ بررسی‌ کتاب­ها، مجلات، مقالات، منابع اینترنتی‌ و چندرسانه‌­ای است‌.

عدالت سیاسی از مفاهیم اصلی، پرسروصدا و چالش برانگیز حوزه سیاست در طول تاریخ زندگی سیاسی بشریت بوده است. از این رو مکاتب مختلف بر اساس جهانبینی و مبانی فکری خود به تبیین آن پرداخته اند. مکتب حکمت متعالیه یکی از مکاتب حکمی در حوزه اندیشه اسلامی است که پایه های اصلی آن براساس اصالت، وحدت و تشکیک در وجود شکل گرفته است. براین اساس هدف از مقاله حاضر بررسی پیشرفت عدالت سیاسی از منظر حکمت متعالیه است و از روش تحلیل محتوا استفاده شده است فرضیه ای که نگارنده آن را مطرح کرده این است که، پیشرفت عدالت سیاسی از منظرحکمت متعالیه متعالی و مبتنی بر سیر تحول و شدن انسانی و حرکت درونی و معنوی انسان در جامعه با حضور موثر عنصر اختیار و حرکت جوهری و نقش ارادی انسان و افزون بر این شناختن حقیقت و عمل کردن به آن در جهت ظهور عدالت سیاسی در جامعه است.

پژوهش حاضر در پی ارائه‌ی "نظریه عدالت سیاسی" در اندیشه‌ی سیاسی خواجه نصیرالدین طوسی است و این مهم را در قالب روش تحلیل گفتمان بررسی خواهد کرد. خواجه نصیر در ساماندهی این مسأله براساس اصول مذهب شیعه - به‌ویژه "عدالت" و "امامت" - پیش رفته و برمبنای عدل الهی در نظام تشریع و قاعده‌ی لطف، به امام یا رئیس اول مدینه مشروعیت داده و او را عامل جاری‌شدن عدالت سیاسی و اجتماعی محسوب کرده است. بدین‌ترتیب "امام" محور اندیشه‌ی سیاسی و دال مرکزی مفصل‌بندی گفتمان عدالت سیاسی خواجه نصیر است که با جذب دال‌های شناور (ارتباط با عقل فعال، پیوند شرع با عقل، پیوند دین و سیاست، فضایل امام، استعداد و استحقاق و ....) از حوزه‌ی گفتمان‌گونگی زمانه، با تثبیت معنا در پی هژمونیک‌نمودن خویش می‌باشد. طوسی با نگرش شیعی، مدینه‌ای فاضله ارائه و گفتمانی پایدار و ماندگار در برابر دیگر گفتمان‌ها (در دوران خود و بعد آن) ایجاد می‌کند.

عامل عقلانیت در ایران دوره اسلامی به‌ویژه دوران معاصر همواره در چارچوب بستر دینی توانسته است در اندیشه علمای دینی نقش‌آفرینی کند. این روند در دوران مشروطه در اندیشه سیاسی محمدحسین نائینی در کتاب تنبیهالامة وتنزیهالملة در چارچوبی منسجم نشان‌دهنده فهم سیاسی وی از شرایط و مقتضیات زمان، نهاد پارلمان و در عین حال ایجاد همگرایی بین دیدگاه‌های سنت‌گرایان و تجددگرایان در تفهم مفاهیم دینی در عرصه سیاست و به تبع آن نظریه‌پردازی سیاسی وی در این زمینه است. در این مقاله تلاش شده است تا با رجوع به کتاب تنبیهالامة وتنزیهالملة نائینی با روش توصیفی−تحلیلی و براساس نظریه توماس اسپرینگر شاخص‌ها و ابعاد متمایز و ویژه عقلانیت دینی نائینی را درباره ضرورت وجود پارلمان و برقراری سلطنت اسلامیه به‌عنوان ساختاری جدید در عرصه سیاست در دوره مشروطه توصیف و تبیین شود.