جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شکل گیری حکومت صفوی دوران متمایزی را نسبت به ادوار قبل در تاریخ ایران پدید آورد. صفویان با رسمیت بخشیدن به مذهب شیعه در ایران و تثبیت آن به عنوان مذهب اکثریت مردم، دوره جدیدی را در تاریخ ایران پدید آوردند. بعد از حمله‌ی مغول، تسامح مذهبی آنان مجال بیشتری برای مطرح شدن شیعیان ایران و در کنار آن رشد تصوف و عرفان در فاصله ی قرون هفتم تا نهم هجری فراهم کرد. رهبران طریقت صفوی نهایت بهره را از این اوضاع بدست آوردند و به مرور زمان در راستای رسیدن به اهداف و آرمانهای سیاسی خود حرکت کردند. آنها به نتایج مهمی چون تأسیس دولت مقتدر، ایجاد وحدت ملی و رسمی کردن تشیع امامیه دست یافتند. سلاطین صفوی به دلایلی چون تثبیت و تقویت حکومت خود به جلب حمایت و همکاری برخی از علمای شیعه روی آوردند. رابطه ی بین علمای شیعی و سلاطین صفوی فراز و فرودهای زیادی داشت. با این حال می توان گفت در اواخر دوره ی صفوی، علما توانستند با فائق آمدن تدریجی بر حاکمیت، تقریباً به قدرت غالب در حکومت صفوی تبدیل شوند. زمانی که شاه اسماعیل صفوی تشیع را مذهب رسمی حکومت اعلام کرد. چندین قرن بود که حوزه های علمی شیعی، پس از حوزه ی قم به ریاست شیخ صدوق در قرن چهارم به خارج از ایران منتقل شده بود و در ایران مدرسه هایی متعلق به شیعیان امامی وجود نداشت. بنابراین نیاز به علمای شیعی یکی از ویژگی‌های آشکار دوره سلطنت شاه اسماعیل بود. پس از ورود برخی از علمای شیعه به حوزه سیاست در دوره ی شاه تهماسب اول مرحله ی جدیدی در مناسبات علما و فقهای شیعی آغاز شد. این مناسبات اگرچه در دوره ی شاه اسماعیل دوم با وقفه ای کوتاه مدت مواجه گردید ولی هیچگاه قطع نشد و در طی دوران صفوی تداوم یافت. مسأله این است که آن بخش از علمای شیعه که در دوره ی شاه تهماسب وارد صحنه ی سیاسی شده بودند چرا و تحت چه شرایطی از دوره ی شاه عباس اول تا پایان دوره شاه عباس دوم به‌رغم تداوم همکاری با صفویان نتوانستند جایگاهی که مثلاً محقق کرکی کسب کرده بود بازیابند. در زمان شاه عباس اول مناسبات بین علما و دستگاه قدرت در مدار مشخصی قرار گرفت و شاه با تضعیف نیروهای قزلباش، قدرت را در دستان خود متمرکز ساخت و از مداخله‌ی علما در امور سیاسی نیز ممانعت به عمل آورد. دوران فرمانروایی شاه عباس اوج اعتلا و عظمت دولت صفوی بود وی هیچگونه مداخله‌ای را که قدرت مطلقه‌اش را با چالش مواجه کند نمی‌پذیرفت. علما نیز شرایط جدید را پذیرفته و علاوه بر همکاری علمی با شاه، به تأیید مشروعیت حکومت او مبادرت ورزیدند می‌توان گفت آنچه که توانست یکپارچگی حکومت صفوی را سبب شود مذهب تشیع و اطاعت و ارادت خاص به شاه به عنوان مرشد کامل بود. در دوره ی شاه عباس شکاف جدی میان روحانیت و نهاد حکومت ایجاد شد و وی به فکر در دست گرفتن اموری افتاد که قبلاً توسط روحانیون اداره می شد البته منصب ها و شغل های روحانی در دربار هنوز وجود داشت اما نهادهای مذهبی تابع نهادهای سیاسی بودند تا اینکه با آمدن شیخ بهایی اوضاع تا حدودی به نفع علما تغییر یافت. این روند تقریباً تا پایان دوره ی شاه‌عباس دوم تداوم یافت و این شاه نیز همچون جدش کوشید با قدرت مطلق حکومت کرده و در عین حال علما را در خدمت خود و حکومت صفوی نگه دارد. البته نباید از نظر دور داشت که شاه عباس اول مانند اکثر شاهان صفوی به علمای دین احترام می‌گذاشت و هم نشینی و هم صحبتی با عالمان را در برنامه‌اش داشت از جمله مهم ترین و بزرگترین علمای معاصر مانند شیخ بهایی، میرداماد، میرزا ابراهیم همدانی و ملا عبدالله‌شوشتری همراه او بودند. ملا عبدالله بن حسین شوشتری از علمای شیعی، عارف و زاهد و از فقیهان مشهور زمان شاه عباس می باشد وی از تربیت یافتگان حوزه علمیه نجف اشرف بود که پس از طی مراحل علمی به اصفهان مهاجرت کرد. وی چهارده سال در حوزه علمیه ی اصفهان به تدریس فقه، حدیث کلام و تفسیر پرداخت و شاگردان بسیاری تربیت کرد. ملا صالح مازندرانی، علامه محمد تقی مجلسی و ملا حسنعلی شوشتری از شاگردان وی بودند وی در تربیت فقها و محدثین ، گسترش و عمق بخشیدن به حوزه ی علمیه ی اصفهان نقشی اساسی داشت. ملا عبدالله شوشتری مدتی نیز شیخ الاسلام اصفهان و مرجع رسیدگی به امور فقهی و قضایی شهر بوده است، سرانجام وی در محرم سال 1021 قمری در اصفهان وفات یافت. مشارکت علمایی همچون ملا عبدالله شوشتری در دولت و حکومت صفویه در ابعاد گوناگون تأثیر گذار بوده است. این پژوهش برآن است ضمن واکاوی مناسبات میان علما و سلاطین صفوی نقش ملاعبدالله بن حسین شوشتری را در حوادث و رویدادهای عصر شاه عباس اول بررسی نماید.

در نوشتار حاضر، روند و جریان حضور سادات در شبه­قاره هند در عصر ترکان و تحولات سیاسی - مذهبی و اجتماعی ناشی از این حضور بررسی شده است. سادات یکی از مهم‌ترین طبقاتی بودند که در مسیر تحولات سیاسی - نظامی مسلمانان در سرزمین هند، به این شبه‌قاره راه یافتند. آنان با نفوذ کلام و منش انسانی خود، موجب شدند تا هندیان عقایدشان را بپذیرند و قدرت دینی و نفوذ اجتماعی‌شان، سبب گردید که سلاطین سنی‌مذهب هرگز خود را بی­نیاز از آنان ندانند. سادات با توجه به جایگاه دینی خود در جهان اسلام، موفق به ترویج اسلام و مذهب تشیع در شبه­قاره شدند و با ایفای نقش در مسائل اجتماعی جامعه هند و شرکت در رقابت­های سیاسی، جایگاه خود را نزد سلاطین و مردم مستحکم نمودند. مسأله پژوهش حاضر، شناسایی نخستین سادات و چگونگی استقرارشان در مناطق مختلف هند و بررسی جایگاه آنان در جامعه و دستگاه سیاسی حکام شبه‌قاره و به طور کلی تحولات سیاسی - اجتماعی از آغاز ورودشان تا پایان عصر ترکان با روش بررسی تاریخی و توصیفی - تحلیلی است.

مستشرق درلغت به معنای روشن و تابان آمده است، ولی منظور ازمستشرقان معنای اصطلاحی آن است که عبارت است از: شرق شناسان،عالمان و محققان دانا به مسائل مشرق زمین. مستشرقین درواقع محققین غربی هستند که در مورد مشرق زمین یعنی تاریخ، فرهنگ، مذهب، سیاست،اقتصاد و همه جنبه‌های مربوط به شرق تحقیق می‌کنند. شرق شناسی علی رغم آن که درظاهر به عنوان یک رشته علمی و دانش محض است،ابزاری است که غالبا"دراستخدام اهدافمسیحیت و یا اغراض استعماری دولت‌های غربی بوده است. به لحاظ تاریخی تبلیغ مسیحیت پس از حرکت شرق شناسی پدیدار شد وشرق شناسی برایخدمت به تبلیغ مسیحیت پدید آمد به همین دلیل نسل نخست شرق شناسان ازکشیشان و راهبان بودند. مستشرقان غالبا"دربررسی معارف اسلامی وتاریخ اسلام از کتاب‌های اهل سنت بهره گرفته اند که دارای اشتباهات وضعف‌های بسیاری است.مستشرقان یهودی ومسیحی با عنوان بررسی علمی وبی‌طرفانه آثار خود را عرضه کرده وبه مدح وتجلیل پرداخته اند تا صداقت خود را به مسلمانان نشان دهند. شخصیت امام حسین(ع) وحماسه عاشورا ازجملهحوادث تاریخی است که شرق شناسان زیادی از ملیت‌های مختلف آثاری مستقل دراین زمینه پدید آورده‌اند مانند کتاب امام حسین وایرانیان ازکورت فریشلر آلمانی ویا سیاست الحسینیه اثر ماربین آلمانی و تعداد زیادی هم درلابلای تألیفات خود به شخصیت امام حسین(ع) و قیام عاشورا پرداخته‌اند. مانند ادوارد براون درکتاب تاریخ ادبیات ایران وسرپرسی سایکس درکتاب تاریخ ایران. هرچند که تکیه آن‌ها در نوشته‌هایشان برمنابع غیرمعتبریا منابعاهل سنت بوده است بعضی ازمستشرقان دربررسی این حادثه تاریخ اسلام دچار اشتباه شده ونهضت امام حسین(ع) را جریانی قدرت طلبانه و سیاسی نشان داده‌اند واز سویی دیگر کمتر شرق شناسی را می‌توان یافت که در مورد حرکت امام حسین(ع) به فرمایشات وصحبت‌های ایشان استناد کرده باشد ودر مواردی امام حسین (ع) را جنگ طلب معرفی کرده‌اند وازاقدامات صلح طلبانه وانسان دوستانه ایشان سخنی به میان نیاورده‌اندوحتی برخی مستشرقان عاشورا را روز تولد شیعه دانسته اند. از طرفی با توجه به تغییروتحولاتی که در عرصه فرهنگ صورت گرفته و می‌گیرد گرفتار نوعی درجا زدن شده وفضای شفافی از این حادثه عظیم تاریخ اسلام ارائه نمی‌شود هر چند مستشرقین زیادی ازملیت‌های متفاوت در مورد امام حسین(ع)اظهار نظر کرده ویا صاحب آثارهستند. شرق شناسی درانگلیس از قرن هفدهم میلادی و به‌ویژه درزمینه مطالعه شریعت اسلامی آغاز شده است. عده‌ای از صاحب نظران معتقدند شرق شناسی انگلیسی پوششی برای اهداف سیاسی ونظامی وجاسوسی بوده و عده‌ای از مستشرقان درلباس سیاست‌مدار یا نظامیان درخدمت دولت بریتانیا قرارگرفتند به طوری که دولتمردان انگلیسی پیش از هر تصمیم درباره شرق با مستشرقان مشورت می‌کردند، اما در آلمان به دلیل فراهم نیامدن شرایط سیطره آلمان برکشورهای شرقی ودور بودن مطالعات شرق شناسی این کشور از انگیزه‌های استعماری، لذا مطالعات شرق شناسان این کشور ازدقت،عمق وبی طرفی بیشتری برخوردار است، پژوهش حاضر به دنبال آن است که پس از بررسی وتجزیه وتحلیل مشخص کند شباهتها وتفاوتهای مطالعه تطبیقی شرق شناسان آلمانی وانگلیسی درمورد قیام امام حسین (ع) چگونه است

مناظره یکی از شیوه­های تبلیغی پیامبران و اولیای الهی برای دعوت مردم به سوی توحید و حلّ اختلافات دینی است که در آیاتی از قرآن کریم بر آن تأکید شده است. گفت­وگوی میان اسلام با ادیان مختلف از دوره نبوی شروع گردید و در عصر جانشینان آن حضرت(ص) ادامه یافت و در عصر رضوی به اوج خود رسید. این مقاله به این نتیجه دست یافته است که امام(ع)با تکیه بر گونه‌ای خاص از مخاطب‌شناسی، متناسب با درک مخاطب، پیام­های خویش را ارائه می‌کردند و به منظور افزایش اثرگذاری، علاوه بر استناد به متون مقدّس مخاطبان، از انواع روش‌های ادبی و بلاغی، مانند به کارگیری صنعت تکرار، توجّه به آهنگ کلمات، تصویرسازی، تسلسل و نظم منطقی مباحث، ارائه برهان به شیوه حصر عقلی، هماهنگی لفظ با معنا، انتخاب آگاهانه واژگان و به‌کارگیری ساختارهای تأکیدی استفاده می‌کردند.

اعتقاد به دوره آخرالزمان و انتظار منجی، عقیده ای است که در ادیان آسمانی؛ یهود، زرتشت، مسیحیت و مدعیان نبوت عموماً و دین مقدس اسلام خصوصاً، به مثابه یک اصل مسلّم، مورد قبول واقع شده است. شور و التهاب انتظار موعود آخرالزمان، در تاریخ پرفراز و نشیب این ادیان موج می زند. یهودیان، مسیحیان، زرتشتیان و مسلمانان در تاریخ خود هر گونه سختی و مشکلات را به این امید بر خود هموار کرده‌اند که روزی «مسیحا»، «سوشیانت» یا مهدی(موعود، منجی) خواهد آمد. این موضوع نقش زیادی در امیدواری به آینده‌ی پیروان این ادیان داشته و دارد. در سده‌ی گذشته اندیشمندان و دین‌پژوهان بزرگى همچون هانرى کربن، دارمستتر، ایگناتس گلدزیهر، آنه مارى شیمل و تعداد زیاد دیگری از این خاورشناسان به موضوع مهدویت توجه خاصی نشان داده و سالهاى زیادى را در این حوزه به تحقیق و مطالعه پرداخته‌اند. اکثر شرق‌شناسان در بررسی و مطالعه‌ی مهدویت از روش تاریخی‌گری استفاده کرده‌اند. آنها می‌کوشند تا مسائل اعتقادی تشیع، همچون امامت و مهدویت را بر اساس ریشه‌ها و تحولات تاریخی بررسی کنند. بر این اساس، آنها نگاه منفی گرایانه ای به بحث مهدویت دارند، امّا در بین آنها کسانی مانند هانری کُربن هستند که از روش پدیدارشناسانه به این موضوع نگریسته اند. برخلاف شیوه‌ی تاریخی‌گری که در آن، به مسئله بدون در نظر داشتن ظرفیت‌ها و عناصر ذهن اهتمام و توجه می‌شود، در این روش پژوهش‌گر به جای آنکه به توجیه و تبیین رویدادهای تاریخی و پیدایش یک اندیشه اکتفا کند و پیدایش یک پدیده با رویدادهای تاریخی گره زده شود، بیشتر به مولفه‌های فکری و اعتقادی دین توجه می‌کند. در این پایان‌نامه سعی شده است، با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای، به نقد و بررسی مهدویت از دیدگاه هانری کُربن به عنوان نماینده ی شیوه ی پدیدارشناسانه که نگاه مثبتی به این موضوع داشته است ودارمستتر، ایگناتس گلدزیهر و آنه مارى شیمل، به عنوان نمایندگان شیوه‌ی تاریخی و منفی گرایانه پرداخته شود.

امروزه اندیشمندان اسلامی در پی تحقق آرمان قرآنی و تکوین امت واحده اسلامی هستند، همان آرمانی که در صدر اسلام توسط پیامبر (ص) محقق گشت و در اندک زمانی از اعراب متفرق جاهلی، امتی منسجم، متمدن و قدرتمند ساخت. قدرت نوظهور فوق توانست در برابر تمدن‌های باشکوه آن دوران قد علم کند و تا مدت‌ها قدرت بلامنازع دوران خود بود و آثار بسیار عمیقی در ابعاد اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، هنری بجای گذاشت که از آن به‌عنوان «تمدن اسلامی» یاد می‌شود. شاخصه بارز تمدن اسلامی، توانمندی درون بطنی آن است که در هر زمان و مکانی قابلیت بازیابی دارد و می‌تواند محتوای آن را شکوفا سازد. در دوران معاصر که تمدن اسلامی دچار خمودگی و سستی شده مصلحان بزرگی در پی شکوفایی توانمندی درون بطنی آن برآمده‌اند. امام خمینی (ره) متفکر بزرگ اسلامی، ضمن بیان تئوری تشکیل امت واحده اسلامی، به تشریح علل و عوامل چالش‌ها و مشکلات فراروی مسلمانان و تمدن اسلامی پرداخته است. این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی در پی یافتن پاسخ به این پرسش‌هاست که امام خمینی نسبت به بازدارنده‌های پیشِ روی امت واحده اسلامی چه دیدگاهی دارد؟ و چه راهکارهایی برای رفع مشکلات تمدن اسلامی ارائه کرده‌اند؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد، فرقه‌گرایی، جهانی‌سازی، عدم رهبری واحد در بین مسلمانان، وجود حاکمان ظالم و فاسد، ترویج اسلام آمریکایی، وابستگی کشورهای مسلمان به بیگانگان از مهم‌ترین چالش‌های پیشِ روی امت اسلامی است و استکبارستیزی، وحدت و خودباوری مسلمانان و استمرار بیداری اسلامی راهکارهای امام خمینی (ره) برای رفع چالش‌ها و مشکلات جهان اسلام هستند.

---

زمینه: معنویت در محیط کار می تواند نیروی قدرتمند مثبتی برای زندگی افراد باشد، زیرا افراد با تلفیق و یکپارچه ساختن کار و زندگی معنوی شان، کاری لذت بخش تر، متوازن تر و معنادارتر ایجاد می کنند و روح و روان خود را پرورش می دهند. هدف این پژوهش بررسی رابطه معنویت در کار و سلامت سازمانی با کارآفرینی سازمانی از دیدگاه کارکنان دانشگاه تهران بود.روش: تحقیق حاضر به صورت توصیفی همبستگی و با استفاده از فن پیمایش انجام شده است. جامعه آماری پژوهش 1840 نفر از کارکنان دانشگاه تهران بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 230 نفر انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه الکترونیکی بود که برای ارزیابی روایی آن از نظرات اعضای هیات علمی دانشگاه تهران و برای ارزیابی پایایی آن از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آماره های توصیفی و استنباطی (تحلیل همبستگی جزیی و رگرسیون) استفاده شده است.یافته ها: نتایج حاصل از رگرسیون نشان داد که 0.74 عوامل موثر بر کارآفرینی سازمانی به ترتیب توسط معنویت در کار، توسعه و کارآیی، مشارکت در تصمیم گیری و نوآوری تبیین می شود.نتیجه گیری: نتایج نشان داد این سه زمینه دارای رابطه متقابل هستند، بنابراین توجه به این زمینه ها می تواند در بهبود کارآفرینی سازمانی موثر باشد.