جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مهمترین معضلاتی که امروز جهان اسلام با آن روبروست مسأله گسترش پدیده تکفیر از سوی جریان هایی است که با عنوان جریانهای تکفیری شناخته میشوند. بدین منظور ضروری است تا نسبت به مبانی حکم به تکفیر مسلمانان از دیدگاه فریقین نگاهی تحلیلی با تاکید بر مستندات فقهی صورت پذیرد. آنچه در اینجا اهمیت دارد، تبیین ضوابط دقیق تکفیر و تعیین حد و مرز این پدیده می باشد. از این رو هدف این رساله، پاسخ به این پرسش اساسی است که حکم به کفر یک مسلمان بر اساس چه ضابطه یا ضوابطی انجام می پذیرد؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش و سامان بخشیدن به قواعد تکفیر مسلمانان از نگاه فقه با روش تحلیلی و توصیفی، تتبع فراوانی در متون حدیثی و فقهی فریقین شده است. با وجود آن که در متون فقهی فریقین اسباب گوناگونی برای تکفیر مطلق بیان شده است، نتیجه به دست آمده از این پژوهش حاکی از آن است که این اسباب گوناگون همه برگشت به یک سبب کلی دارند. همچنان که از نگاه منابع فقهی فریقین ورود به آیین اسلام و نشانه مسلمانی تنها از راه اقرار به شهادتین تحقق می یابد، خروج از دین اسلام نیز تنها با خارج شدن از این راه خواهد بود. با بررسی سایر اسباب کفر مانند نصب، غلوّ و انکار ضروری دین روشن می شود که ثبوت کفر در این موارد نیز از جهت برگشت به ملاک مذکور است. در موارد مشکوک و مورد اختلاف نیز، مقتضای اصل، عدم جواز حکم به تکفیر است. همچنین با واکاوی فرضیه های گوناگون در ناحیه تعیین مرجع در تکفیر معین روشن شد که نمی توان یک مرجع را برای صورت های گوناگون تکفیر تعیین نمود. از این رو می بایست با توجه به نوع مورد، قائل به تفصیلی از ارجاع به حاکم شرع، عرف خاص و عرف عام شد.

گفتار در روش نوشته رنه دکارت و اسفار اربعه اثر صدرالدین شیرازی بی تردید در فهرست بزرگترین آثار فکری جهان جای می گیرند. این دو اثر در یک روزگار اما از دو مبدا جغرافیایی، نظریات نوینی را به ویژه در زمینه شناخت و معرفت انسانی ارایه دادند. دکارت درصدد بود تا شناخت را بر مبانی متیقّن و تزلزل ناپذیری استوار کند. وی که منطق ارسطویی را از توانایی لازم برای ساخت یک نظام معرفتی مستحکم برخوردار نمی دانست، در گفتار در روش خود، منطقی جدید همراه با بیان و شیوه بلاغی متفاوتی اختیار کرد. این روش نو و این زبان جدید که به گفته او ملهم از یقینی ترین دانشها یعنی ریاضیات و مسبوق به یک شک دستوری و سپس کوژیتوی یقینی بود، در نهایت به وحدت معلوم یعنی ریاضیات جهانی می انجامید. این اتحاد اما هرگز بین عالم و معلوم محقق نشد تا جهان نزد دکارت همواره صورتی ثنوی و دوگانه بیابد. ملاصدرا اما این یکپارچگی را گسترش بی حد و حصری داد .وی با اتکا بر نظریه اصالت وجود، و با استفاده از بیانی عرفانی، در تمام هستی از جمله بین عالم و معلوم اتحادی بنیادین برقرار ساخت. وی که بر خلاف پیشینیان، علم را نیز از سنخ وجود می شمرد، نتیجه و غایت آن را چیزی جز ترقی انسان در مراتب هستی و تکامل نفسانی او نمی دانست. بدین ترتیب هر دو متفکر با روش و بیان خاص خود سنّت ارسطویی را به چالش کشیدند و تفسیر جدیدی از شناخت و معرفت انسانی ارایه کردند. این تفسیر بر چه مبانیی استوار است؟ ملزومات معرفتی آن مبانی چیست؟ کدام حقیقت پایه اصلی شناخت را در ساختمان ذهنی انسان تشکیل می دهد؟ اینها سوالاتی است که در این مطالعه به پاسخ آنها پرداخته ایم.