جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع پایان نامه عزت و کرامت نفس درآیات و روایات می باشد، عزت نفس احساس تصوری است که فرد به مرور زمان نسبت به خودش به دست می آورد، که اگر عزت نفس کاهش یابد، احساس ضعف و ناتوانی در فرد به وجود می آورد و اگر افزایش یابد احساس توانمندی و ارزشمندی در فرد احیا می شود و با عث افزایش پیشرفت تحصیلی افزایش تلاش برای کسب موفقیت، اعتماد به نفس، بلند همت بودن، تمایل به داشتن سلامت بیشتر، لذت بردن از روابط با دیگران و پیش بینی مثبت نسبت به موفقیت های بعدی در او پدیدار می شود. هدف از نگارش تحقیق بالا بردن اعتماد به نفس و عزت و کرامت افراد است و زمانی که انسان با احترام و تکریم شخصیت ارضاء شود، شخص احساس اعتماد به نفس، ارزشمندی، توانایی، قابلیت و کفایت می کند و وجود خود را د ردنیا مفید و لازم می یابد، اما عقیم ماندن و بی توجهی به این نیازها، موجب احساس حقارت،ضعف و نومیدی می گردد و گرایشات جبرانی و روان نژادانه ایجاد می شود، به خاطر توجه بیشتر به نیاز ها و احترام به خود به بررسی اسباب و موجبات عزت نفس در آیات و روایات پرداخته شده که عبارتند از: انصاف، قناعت، توکل، کسب و کار، تواضع، شجاعت، حفظ زبان از حرام، انتخاب نام نیکو، تغافل و چشم پوشی و عفو و گذشت می باشد، که هریک از موارد با بیان آیات و روایات ثابت شده است، نحوه شکل گیری عزت نفس در دوران نوجوانی و راه های تقویت عزت نفس از دیدگاه روانشناسان بیان شده ، که فرد باید باورهای خود را بپذیرد و یأس و ناامیدی را از وجودش خارج کند و مثبت گرایی را تقویت و اضطراب را از خود دور کند و به ذهن و جسم خود آرامش دهد و احساس خوب از خود و زندگی داشته باشد تا بتواند تصمیم بگیرد. راه های ایجاد و پرورش عزت نفس بیان شد که باید از سرزنش و به رخ کشیدن دیگران و توبیخ با جملات توهین آمیز پرهیز شود و به موقع از کارها و رفتارهای فرد تشویق و قدردانی شود. موانع شکوفایی عزت نفس بیان شده: نفس انسان به راحتی به پستی ها و حقارت ها میل می کند و همین پستی ها و حقارت ها، ناهنجاری های رفتاری را ایجاد می کنند و مانع شکوفایی گوهر عزت نفس در وجود انسان می شود، از جمله، تملق و چاپلوسی، گناه ، افراط در شوخی و بذله گویی، ضعف و سستی نفس، اتکا به غیر، جهل و غفلت، طغیان و سرکشی و...، هریک از ما انسان ها باید بتوانیم این موانع را پشت سر بگذاریم تا به گوهر اصلی که عزت و کرامت نفسانی و انسانی است دست یابیم. عملکرد و پیامدهایی که عزت نفس دارد، آثار و پیامدهای دنیوی و تربیتی می باشد، آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی می باشد، و آثار فردی چون بیشتر مورد توجه واقع می شود متذکر می شویم: 1-مسئولیت پذیری 2- وقار و اطمینان نفس 3- ساده زیستی 4- نفی انانیت و خودخواهی 5- تقویت قدرت تصمیم گیری 6- حق شناسی و حق گرایی.

موضوع این بحث عفت از دیدگاه قرآن و سنت می باشد.هدف از ان هدف از انتخاب این موضوع شناخت حد و مرز عفت و وظایفی که به وسیله آن بر انسان واجب می شود است که با انجام این تحقیق حکمت بسیاری از این مسائل روشن می گردد.روش تحیق کتابخانه ای است و سعی شده از منابع قدیمی استفاده شود. واژه عفت در قرآن 4 مرتبه آمده است. در آیه 283 سوره بقره که در مدح گدائی نکردن است، در آیه ی 33 سوره نور که عفت را در هنگامی که وسیله ای برای نکاح نباشد توصیه کرده است. در آیه ی 6 سوره نور نیز واژه ی عفت برای نوعی استثناء در حکم حجاب آمده است که زنان سالخورده را اجازه می دهد تا حجاب نداشته باشند. در آخرین آیه نیز عفت را در جلوگیری از تصرف مال یتیم آورده است. عفت در روایات نیز دارای اهمیت است. در روایات عفت را به عنوان رأس هر خیر، بالاترین ارزش ها، افضل اجتهاد و بزرگترین پاکدامنی معرفی نموده است. برای رسیدن به عفت اسباب و عواملی لازم است از جمله تعقل، ایمان، تقوا وحیا. اما این ها بررسی واژه ی عفت در قرآن و روایات بود. عفت در اخلاق قسمت عمده ی این تحقیق را دربرمی گیرد. عفت دارای دو جنبه افراط و تفریط است. تفریط آن یعنی خمود و خودداری از ازدواج و افراط در عفت که همان افراط در شهوت جنسی و شکم است که شهوات جنسی مثل زنا، مسامحه، لواط و... است و افراط در شهوت شکم نیز شامل زیاده روی کردن در خوردن و آشامیدن است. اما در همین قسمت برای جلوگیری از افراط در شهوت جنسی چند راه حل پیشنهاد شده است 1- ازدواج دائم، 2- ازدواج موقت. 3- اخلاق جنسی داشتن 4- حجاب . اما این عفت در دو عنصر عضو بدن بوده و سایر اعضای بدن نیز باید عفت داشته باشند از جمله فکر، نگاه، زبان، دست و پا ؛ برای هر کدام از اینها مصادیق عفت و بی عفتی ذکر شده است. اما انسان هایی که الگوی انسان های مختلف هستند، مانند حضرت یوسف ( علیه السلام) ، حضرت مرین ( سلام الله علیها)، پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم) و نیز ائمه اطهار به عنوان نمونه آورده شده است تا راهنما و هادی باشند به عنوان اسوه برای همگان. از مهمترین و کاربردی ترین مسائل، بسترسازی عفت در خانواده و جامعه است. خانواده وظایفی برعهده دارد که با انجام آنها خانواده از بی عفتی مصون می ماند. ابتدا وظایف والدین که شامل یادخدا هنگام آمیزش، توجه داشتن به رابطه بین مادر و کودک و رفتارهای عشقی، جنسی والدین در برابر کودکان است و نیز اهمیت دادن به تربیت و تعلیم کودکان و پرورش اخلاق متعففانه. بعد از کودکان نوبت به نوجوانان و جوانان می رسد که در باب تعلیم دادن عفت مثل القا این اخلاق حسنه ، تقویت کردن حیا ، آموزش های پیش از ازدواج ، پاداش نگاه پاک و همچنین ایجاد زمینه برای بازداری فرد از انحرافات از وظایف والدین در قبال فرزندان و وظایف بزرگتری نیز بر دوش جامعه است از جمله کنترل بر وسائل ارتباط جمعی، برنامه ریزی های طولانی مدت، گرو های امر به معروف و نهی از منکر. از آموزش هایی که لازم است برای افراد داده شود، آشنایی آنها با مجازات عاملان بی عفتی است که حکم هایی از جمله سنگسار و یا شلاق برای روابط جنسی نامشروع ( زنا) در نظر گرفته شده است ، بقیه افعال بی عفتی نیز دارای مجازات مختلفی هستند و این برای حفظ جامعه از سقوط در دره بی عفتی است. این مباحث به طور کلی در سه بخش آمده است.بخش اول: شامل سه فصل است. فصل اول تعریف عفت در قرآن آمده و در فصل دوم به بررسی عفت در روایات پرداخته شده است که سعی شده اکثر قریب به اتفاق روایات جمع آوری شود. پس از آن به اسباب عفت که شامل ایمان، تقوا، عقل و حیا است اشاره شده است. در بخش بعدی، عفت در اخلاق بررسی شده که شامل شهوت های شکم و جنسی است که عفت را از جنبه های افراط و تفریط مورد کنکاش قرار می دهد. وکه در شهوت جنسی مصادیق عفت از جمله ازدواج دائم، موقت، اخلاق جنسی و حجاب است و نیز در شهوت شکم به مصادیق بی عفتی و مصداق های عفت شکم پرداخته شده است. در فصل دوم نیز به عفت در سایر اعضای بدن از جمله عفت زبان، دست، گوش و ... اشاره شده است. در فصل سوم به نمونه هایی از عفیفان الهی در قرآن و روایات اشاره شده است. در آخرین بخش، راهکارهای زمینه سازی عفت ابتدا در فرد، بعد خانواده و سپس در جامعه آمده است و زمینه های گسترش عفاف در جامعه و البته برای زنان و مردان جداگانه نیز ذکر شده است. در فصل آخر همین بخش به مجازات شرعی عاملان بی عفتی در جامعه و مروّجان فحشا اختصاص داده شده است. نتایجی که می توان از عفاف گرفت اول عفاف و دوری از ارتکاب گناه در تمام اعضاء و جوانب بدن است و دومین نتیجه ای که حد آن بالاتر است در سطح خانواده و اجتماع، برای حفظ و انسجام کانون گرم خانواده دوری از انحطاط آن، برکنار ماندن از آسیب های اجتماعی، رشد صحیح فرزندان در سایه فرهنگ اسلامی و بالتبع رشد چشمگیر و پیشرفت های علمی فرهنگی اجتماعی جامعه است.

پژوهشی که پیش رو دارید با عنوان « عزت نفس در آیات و روایات» است. هدف از این تحقیق بیان اهمیت و جایگاه عزت نفس و شناخت عوامل موثر بر عزت نفس و آشنایی با آثار و پیامدهای آن از دیدگاه اسلام و بررسی موانع عزت نفس است. در این تحقیق سعی شده علاوه بر قرآن ، تفاسیر ، منابع روایی و اخلاقی ، از کتاب های روان شناسی نیز استفاده گردد. واژه « عزت» اولین بار در قرآن برای خداوند به کار رفته است . بر این اساس باید منبع و منشاء عزت را از جانب خداوند بدانیم . در آیاتی دیگر عزت به رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم) و مومنان نسبت داده شده وهمین مطلب گویای این واقعیت است که گرچه بر اساس برخی آیات خداوند را جامع همه ابعاد عزت می دانیم ولی بدان معنا نیست که سایرین از دست یابی به آن محروم باشند بلکه معنایش این است که هر که خواهان عزت است باید عزت را از خداوند طلب نماید. در نظام اعتقادی اسلام همواره بر عزت نفس و تصور مطلوب و ارزشمند نسبت به خود و دیگران سفارش شده و در آیات و روایات فراوانی از جایگاه والای انسان و احساس کرامت و شرافت او یاد شده است. پی بردن به جایگاه و قدر و منزلت والای انسانی ، افراد را از انجام هر عملی که باعث ذلت و خواری شود محفوظ می دارد. اهمیت و جایگاه این موضوع مهم در بخش اول مورد بحث قرار گرفته ، همچنین برای عزت نفس اقسامی ذکر شده و در 2 فصل آخر این بخش رابطه بین عزت نفس با اعتماد به نفس و تکبر بیان شده تا این موضوع با مواردی که ذکر شد اشتباه گرفته نشود. در بخش دوم به بررسی منشاء و عوامل عزت نفس پرداخته شده که ابتدا منشاء و عوامل به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم شده اند . عوامل درونی که از آن ها نام برده شده عبارتند از : اطاعت خدا ، تقوا ، قناعت ، کار و کوشش ، خودشناسی ، خودسازی ؛ عوامل بیرونی عبارتند از : والدین ، مدرسه ، جامع ؛ که هریک از اینها به طور جداگانه توضیح داده شده اند. در بخش سوم به آثار و موانع عزت نفس پرداخته شده است. آثاری از قبیل سلامت روان ، شکست ناپذیری و توان مقاومت در برابر سختی ها ، پرهیز از گناه ، احساس ارزشمندی ، دوری از ذلت و خواری ، مسئولیت پذیری ، موفقیت ، دوری از طمع و بی نیازی از دیگران ؛ و موانع از قبیل تربیت نادرست، شکست ، فقر ، نام بد

عدالت ( عَدُلَ یَعدُلُ) به معنای راستی ، درستی می باشد. عدل در قرآن به صورت های عدل در حکم و داوری ، در سخن گفتن، فدیه و اشتراک کاربرد دارد. هدف از انجام این تحقیق فراهم کردن ساز و کار برای اجرای عدالت است که این از خواسته های مقام معظم رهبری می باشد و اهمیت موضوع عدالت که از اصول بنیادی شیعیان می باشد. استقرار عدالت یکی از اهداف انبیاء می باشد. عدالت واقعی در میان مردم برقرار نمی شود، مگر زمانی که قانون عادلانه ای در میان آنها باشد و قانون عادلانه از طرف بشر ضمانت اجرایی ندارد و بشر قابل به تشخیص حقیقت نیست زیرا طبع بشر متمایل است خود را مقدم بر دیگران کند و قانون را تا آنجا که به نفعش باشد می پذیرد و هر جا به ضررش بود، طرد می کند . قانون عادلانه باید به گونه ای باشد که بشر در مقابل آن خاضع و از سوی خدا باشد تا در عمق وجدانش از مخالفت باآن بترسد و با پاداش و کیفر الهی ضمانت اجرایی دارد. تجربه نشان داده است که تندروی ها و کند روی ها، همواره به مشکلات مختلفی ختم می شود. عدالت در خور، خواب و شهوت باعث سلامتی روحی و جسمی بدن، توانایی برای خود سازی و انجام عبادات و عمل صالح و تحصیل علم مفید است. رهایی از هوی و هوس و رسیدن به قرب و کمال الهی ، تجربه کردن لذات معنوی و داشتن آرامش ، امید به آینده و به دست آوردن فضائل و اخلاق پسندیده از آثار دیگر عدالت در فرد است. برای تحقق کامل عدالت، عدالت علاوه بر افراد، باید همه ی بخش های زندگی را فراگیرد تا اجتماع موزون و متعادل شود و این امر یعنی اجرای عدالت چون دیگر مسائل اجتماعی نیاز به بستر سازی و ایجاد زمینه های فرهنگی ، اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی و تربیتی دارد. تا عدل گرایی در جامعه از پایگاهی استوار برخوردار شود و آثار آن تحقق یابد. از جمله آثار عدالت اجتماعی ، الهی و اسلامی شدن جامعه و اجرای حدود الهی و وحدت میان افراد، از بین رفتن ظلم ، رسوم و عادات نامعقول ، فحشا، کم فروشی و گران فروشی، رشوه، دزدی و سامان گرفتن زندگی فقر است.

آنچه پیش روی شماست مطالبی پیرامون عدالت خواهی در قرآن و سنت و پیامدهای فردی و اجتماعی که در سه بخش به رشته تحریر در آمده است. در ابتدا عدالت خواهی در فرهنگ لغت به معنای توازن و تعادل و برابری آمده است و از دیدگاه بزرگان شیعه و تسنن به این معناست که خداوند فضل خود را از هیچ موجودی دریغ نمی کند یعنی گستره فضل و کرم خداوند به اندازه ظرفیت و پذیرش انسان هاست و در فصول دیگر اشاره شده است به این که عدالت یک امر فطری است و هر انسانی به طور طبیعی و و فطری بر اساس عقل و اندیشه خواهان عدالت است و برای اجرای عدالت همه مشکلات را تحمل کرده است و بعد به انواع عدالت که عدالت فردی در حوزه اخلاق و رفتار و طبیعت انسان است و به عدالت اجتماعی که منظور رعایت حقوق اجتماعی دیگران است اشاره شده است. زمانی در جامعه عدالت اجرا می شود که رهبران و حاکمان بر اساس موازین اسلام حرکت کنند و از قدرت طلبی و سود جویی رذایل اخلاقی بپرهیزند و در بخش دوم به عدالت خواهی در قرآن و سنت می پردازیم که عدل و قسط در قرآن جایگاهی والا دارد به طوریکه خلقت هستی بر پایه آن صورت گرفته در نگاه قرآن عدالت ذاتا دارای ارزش است به طوریکه عدالت در دوازده آیه از هفت سوره قرآن به کار رفته است و پایداری آسمان ها و زمین بواسطه عدل می باشد و در مورد سنت نیز هدف از بعثت پیامبران وجانشینان پیامبر اسلام « امامان » برقراری یک نظام عادلانه اجتماعی با اجرای قوانین و احکام قرآن و اسلام می باشد. تامردم را به کمال برسانند و عدالت را در جامعه اجرا کنند . و در انتها به پیامدهای فردی و اجتماعی عدالت می پردازیم که پیامدهای فردی عدالت اصل حق حیات است . زیرا که هر کس حق زندگی و آزادی و امنیت دارد و هیچ کس اجازه ندارد مانع آزادی و امنیت فرد شود.و دیگر پیامدهای آن اصل کرامت انسانی است زیرا که اسلام انسان را برترین آفریده و اشرف مخلوقات می داند و آنچه در آسمان ها و زمین است همه در تسخیر انسان است و انسان باید باتفکر و تحمل در اعمال خود باید از کرامت خود فرود نیاید و دیگر پیامدها فردی عدالت اصل آزادی است. انسان آزاد آفریده شده و آزادی حق مسلم انسان ها است. و در پایان به پیامدهای اجتماعی عدالت اشاره می کینم که برخورد عدالت آمیز افراد با یکدیگر آثار و فواید فراوانی را برای فرد و جامعه دارد و از جمله باعث زیاد شدن برکات می شود و خداوند رحمتش را فرود می آورد. و باعث امنیت و آرامش همه جانبه و رفاه عمومی و وسعت فقرزدایی و فقدان فقر اعم از فقرمادی یا معنوی می شود و تبعیض میان افراد جامعه و جهل و بی سوادی از بین می رود. و نیز باعث عزت و اقتدار ملی و استواری حکومت و دولت می شود. و بعد به آثار اجتماعی عدالت مهدوی که عدالت در فرهنگ و عدالت در اقتصاد و عدالت در قضاوت می باشد و به آثار مثبت وجود عدالت بیان می کنیم زیرا که عدالت یکی از شرطهای سعادت اجتماعی است همان طور که فرد با ظلم به خود و دیگران به سعادت نمی رسد جامعه نیز با وجود رابطه ظالمانه به سعادت نخواهد رسید. پس به این نتیجه رسیدیم که باید در جامعه عدالت اجرا شود. تا ظلم و ستم از بین رود. امید به آن روز که آقا امام زمان – عجل الله تعالی- عدالت را به صورت کامل و تمام در جامعه اجرا کندو امنیت و رفاه عمومی در جهان ایجاد کند. ان شاء الله

خویشاوندان، ارتباط خونی با هم دارند، شاخ و برگ های یک درختند و گل های یک بوستان، پس ارتباط شان هم طبیعی است، سنت صله رحم از نیکوترین برنامه های دینی درحیطه معاشرت است. گرچه شکل نوین زندگی و مشغله های زندگی های امروزی، گاهی فرصت این برنامه را از انسان ها گرفته است، ولی حفظ ارزش های دینی و سنت های سودمند و ریشه دار دینی، ازعوامل تحکیم رابطه ها درخانواده هاست. ارحام وخویشان هم دارای حقوقی هستند که باید آنها را رعایت کرد انسان ها نباید از اجتماع گریزان باشند و گوشه نشینی را برگزینند چرا که مضرات آن زیاد است. اهمیت صله رحم درآیات و روایات به فراوانی بیان شده است و تا زمانی که آیات و روایات مربوط به آنها مطالعه نشود نمی توان پی به اهمیت این نیست اجتماعی برد. صله ارحام انواعی دارد که شامل 1- صله ارحام نسبی 2- صله ارحام سببی 3- صله ارحام معنوی می باشد که نوع اول از طریق رابطه خونی باعث ایجاد رابطه می گردد نوع دوم از طریق ازدواج باعث ایجاد می شود ونوع سوم که منظور پدران معنوی که سرآمد آنها پیامبراکرم ? وحضرت علی ? می باشند. چگونگی ومراتب صله در بین اقوام متفاوت است و متناسب با زمان و مکان و موقعیت اقوام می باشد و مراتب آن هم شامل الف:دید و بازدید ب:مهمانی دادن ج:کمک مالی د:کمک فکری و عاطفی می باشد. صله رحم مختص به اقوام باتقوا وبا ایمان نیست بلکه شامل ارحام غیر مسلمان هم هست چراکه از این طریق موجب هدایت آنها هم می شود. هر عمل نیک و بدی هم دراین دنیا وهم در جهان آخرت دارای اثراتی است وصله رحم و ترک « ن هم از اموری است که از این قاعده مستثنی نمی باشد. هدف از انجام این تحقیق آشنایی با اهمیت صله رحم در آیات و روایات و سرزنش کردن ترک صله رحم؛ آگاهی دادن دیگران درجهت بهتر انجام دادن صله ارحام ؛ داشتن صله رحم ساده و بدور از تکلف و رنج و سختی ؛ آشنایی خوانندگان محترم با راه های ایجاد و تقویت صله رحم . این تحقیق از چهار فصل تشکیل شده است : فصل اول در رابطه با صله رحم و اهمیت آن می باشد که به بررسی صله رحم در آیات و روایات پرداخته است. فصل دوم در مورد آثار صله رحم در دنیا و آخرت می باشد. و فصل سوم در رابطه با قطع رحم و آثار سود آن در دنیا و آخرت بحث و بررسی می کند. و در فصل چهارم که به راههای ایجاد و تقویت صله رحم پرداخته و موانع و آفات صله رحم را شناسایی می کند و راه چاره ای متناسب با آن ارائه می دهد. نوع منابع استفاده شده از قرآن و کتابهای روایی همچون بحارالانوار ، نهج البلاغه ، مستدرک الوسائل و از کتابهای اخلاقی همچون نقطه های آغاز در اخلاق عملی ، ره توشه راهیان نور اخلاق برای همه و ... می باشد. از این تحقیق نتیجه می گیریم که صله رحم یکی از نشانه های اخلاق اسلامی و از علائم حسن سلوک و خوش رفتاری با مردم می باشد که رسیدگی به حال خویشاوندان باعث ایجاد و محبت و دوستی میان آنها می شود که در کنار آن قطع رابطه فامیلی بدون دلیل زشت و نارواست و مورد غضب خداوند متعال می باشد.

موضوع این تحقیق شیطان شناسی در قرآن و سنت می باشد که به خاطر رویارویی دائم انسان با شیطان این دشمن قسم خورده انسانها ، ابتدا باید خود شیطان به طور کامل شناخته شود بعد کارها و دامهای او وسپس راههای مبارزه با این موجود شرور شناخته شود تا بتوان به طور کاملاً آگاهانه با این موجود روبرو شد . شناخت شیطان ممکن نیست مگر با شناخت میزان قدرت و توانائی او تا بتوان راه هایی که باعث ضعف شیطان می شود را شناخت در فصل اول موجودی به نام شیطان در فصل دوم توانایی های شیطان در مقابل انسان در فصل سوم تجهیزات انسان در مقابل شیطان در پیوست بررسی اجمالی شیطان پرستان می پردازد . هدف از این تحقیق شناخت عمیق شیطان ، فلسفه وجودی شیطان ، شناخت قدرت و توانائی ها ، راهکارهای عملی در مبارزه با شیطان ، و اینکه از جنس فرشتگان نبوده است ، و دارای یارانی است و نیز روز قیامت محشور می شود . در نهایت پی می بریم که وجود شیطان برای تکامل بشر مفید می باشد . در این تحقیق سعی شده است که از تازه ترین نوشته ها از کتب اخلاقی همانند: استعاذه آیت الله دستغیب ، معراج السعاده ملا احمد نراقی ... و تفسیری مانند : تفسیر المیزان و نمونه و صافی و ... استفاده شود و نیز از منابع مستند و معتبر قدیمی مانند : بحارالانوار ، اصول کافی و مجمع البیان و... تا مراجعه کننده گان با اطمینان خاطر به مطالعه مطالب آن را بپردازند . قرآن و شیطان را موجودی ضعیف معرفی کرده است ، او به جمع انسانهای مخلص راه ندارد . برای گمراهی بشر دارای یارانی می باشد ، او از مهلت داده شدگان است ، اراده آزادی را انسان سلب نمی کند برای مقابله با او باید راههای نفوذ او را شناخت ، تا دام های شیطان شناخته شود. انسان ها نیز در برابر او دارای سرمایه های وحی ، عقل ، نفس لوامه ... هستند . باید سرگروههای شیطان پرستان این افراد شناخته شود تا راه پیشرفت آنها گرفته شود ... . امید به آن که این تحقیق برای رهپویان حقیقت و کمال مفید واقع شود .

موضوع انسان از دیدگاه های مختلفی قابل بررسی و تحقیق است. بدیهی است که هر یک از این دیدگاه ها، محدوده خاصّی را جهت مطالعه و تحقیق انسان در معرض قضاوت می گذارد، که با محدوده های دیگر مطالعه کاملاً متفاوت است؛ با عنایت به گستردگی موضوع انسان در صحنه حیات شگفت انگیزش ، میدان مطالعه ای را که ما انتخاب کردیم، مطالعه و بررسی زوایایی از حیات انسان از دیدگاه آخرین کتاب آسمانی است. لازم به توضیح است که نویسندگان این رساله به هیچ وجه ادّعای بررسی همه جانبه و کامل را نمی توانند داشته باشند و با عنایت به بضاعت مزجاة تألیفات بشری تحقیقات خویش را با توکّل به خداوند متعال آغاز نموده اند و امیدوارند که در این زمینه در محدوده توان مطالعاتی خویش از عهده بحث برآمده باشند. این نوشتار متشکّل از یک مقدمه و هشت بخش می باشد. بخش اول: با عنوان « کلیات»، که شامل تعریف و تبیین ، ضرورت و اهمیت ، پیشینه موضوع، سؤالات اصلی و فرعی و واژگان کلیدی می باشد. بخش دوم: عبارت است از « انسان شناسی» که شامل دو قسمت می باشد؛ لفظ یا واژه انسان و اهمیت انسان شناسی. بخش سوم: با عنوان « انسان و مسئله شناخت»، شامل دو فصل می باشد: فصل اول به توضیحی پیرامون ارزش و امکان شناخت می پردازد. فصل دوم چگونگی رسیدن به شناخت که در آن راه های شناخت، وسایل و ابزار شناخت و موانع شناخت توضیح داده می شود. بخش چهارم: نگاهی است به « آفرینش انسان» که شامل چهار فصل می باشد: فصل اول با عنوان دانشمندان و مسئله آفرینش انسان و فصل دوم نظر قرآن درباره ی آفرینش انسان می باشد که درآن به مراحل آفرینش آدم هم اشاره شده است. فصل سوم با عنوان « خلقی دیگر « وأنشأناهُ خلقاً آخر»» به مسئله ی روح می پردازد. فصل چهارم: به فلسفه ی آفرینش انسان پرداخته است که عبارتند از: عبادت، رحمت بر بندگان؛ خلافت وجانشینی؛ آزمایش انسان، معاد. بخش پنجم: در این بخش به « شناسایی فطرت انسان» پرداخته شده است که شامل دو فصل می باشد. فصل اول، با عنوان فطرت چیست؟ فصل دوم با عنوان بررسی سرشت(فطرت) انسان، شامل زیرفصل های: صفات فطری و نیروهای سائق می باشد که عبارتند از: نفس لوّامه و نفس امّاره وشئونات آن . بخش ششم: با عنوان « ارزش و مقام انسان» شامل دو فصل می باشد که فصل اول، به ملاک برتری انسان در قرآن می پردازد و فصل دوم با عنوان « کدامیک برترند؟» به این موارد می پردازد: کدامیک برترند انسان یا ملائکه؟ ، ملاک برتری انسان ها بر یکدیگر و اینکه ملاک برتری، جنسیت نیست و تقوا ملاک برتری انسان است. بخش هفتم: «رشد و تکامل انسان» نام دارد و دارای سه فصل می باشد : فصل اول، عوامل رشد و تکامل انسان و فصل دوم، موانع رشد و تکامل و فصل سوم، راه و مسیر رشد. بخش هشتم: با عنوان«سرانجام انسان» به بررسی مسئله معاد و چگونگی بازگشت انسان به سوی خدا پرداخته است و شامل شش فصل می باشد. فصل اول، اهمیت بحث معاد ، فصل دوم، انسان و مسئله مرگ ، فصل سوم به سکرات مرگ و شداید جان دادن پرداخته است ، فصل چهارم وارد مسائل عالم برزخ می شود. فصل پنجم « قیامت و مباحث آن» و فصل ششم: نگاهی است گذرا به بهشت و دوزخ . در پی دست یافتن به اهداف فوق الذکر، بسیار تلاش شد تا حدامکان از مطالبی صحیح و از منابع دست اول در زمینه های موردنظر استفاده گردد، و چون این تحقیق قرآنی است، بیشتر از منابع تفسیری استفاده شده مانند: تفسیر تبیان، مجمع البیان فی تفسیرالقران، المیران، روض الجنان و روح الجنان، نورالثقلین، برهان و... . همچنین از منابع تحقیقی دیگری هم در این زمینه استفاده شده است مانند: انسان کامل از شهید مطهری، انسان در افق قرآن از علامه جعفری، انسان از آغاز تا انجام علامه طباطبایی و... . همچنین برای بیان احادیث از کتب اصول کافی، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، سفینة البحار، علل الشرائع و... کمک گرفته شده است. در این نوشتار سعی براین شد که در حد توان مجموعه ای جمع آوری شود که شامل مسائل کلی مربوط به نوع انسان در قرآن باشد، تا بدین وسیله به نتایج زیر دست یابیم: 1-آشنایی اجمالی با واژه ی انسان و اهمیت انسان شناسی. 2-آشنایی با مسئله شناخت در انسان 3- آشنایی با آفرینش انسان در قرآن اعم از جسم وروح 4- آشنایی با فلسفه آفرینش انسان 5- آشنایی با سرشت و فطرت انسان 6- آشنایی با ارزش و مقام انسان در جهان خلقت 7- آشنایی با عوامل و موانع رشد و کمال انسان 8- آشنایی با سرانجام انسان واژگان کلیدی: انسان – آفرینش – فطرت- خلافت- کرامت- رشد- کمال- روح – معاد

موضوع انسان از دیدگاه های مختلفی قابل بررسی و تحقیق است. بدیهی است که هر یک از این دیدگاه ها، محدوده خاصّی را جهت مطالعه و تحقیق انسان در معرض قضاوت می گذارد، که با محدوده های دیگر مطالعه کاملاً متفاوت است؛ با عنایت به گستردگی موضوع انسان در صحنه حیات شگفت انگیزش ، میدان مطالعه ای را که ما انتخاب کردیم، مطالعه و بررسی زوایایی از حیات انسان از دیدگاه آخرین کتاب آسمانی است. لازم به توضیح است که نویسندگان این رساله به هیچ وجه ادّعای بررسی همه جانبه و کامل را نمی توانند داشته باشند و با عنایت به بضاعت مزجاة تألیفات بشری تحقیقات خویش را با توکّل به خداوند متعال آغاز نموده اند و امیدوارند که در این زمینه در محدوده توان مطالعاتی خویش از عهده بحث برآمده باشند. این نوشتار متشکّل از یک مقدمه و هشت بخش می باشد. بخش اول: با عنوان « کلیات»، که شامل تعریف و تبیین ، ضرورت و اهمیت ، پیشینه موضوع، سؤالات اصلی و فرعی و واژگان کلیدی می باشد. بخش دوم: عبارت است از « انسان شناسی» که شامل دو قسمت می باشد؛ لفظ یا واژه انسان و اهمیت انسان شناسی. بخش سوم: با عنوان « انسان و مسئله شناخت»، شامل دو فصل می باشد: فصل اول به توضیحی پیرامون ارزش و امکان شناخت می پردازد. فصل دوم چگونگی رسیدن به شناخت که در آن راه های شناخت، وسایل و ابزار شناخت و موانع شناخت توضیح داده می شود. بخش چهارم: نگاهی است به « آفرینش انسان» که شامل چهار فصل می باشد: فصل اول با عنوان دانشمندان و مسئله آفرینش انسان و فصل دوم نظر قرآن درباره ی آفرینش انسان می باشد که درآن به مراحل آفرینش آدم هم اشاره شده است. فصل سوم با عنوان « خلقی دیگر « وأنشأناهُ خلقاً آخر»» به مسئله ی روح می پردازد. فصل چهارم: به فلسفه ی آفرینش انسان پرداخته است که عبارتند از: عبادت، رحمت بر بندگان؛ خلافت وجانشینی؛ آزمایش انسان، معاد. بخش پنجم: در این بخش به « شناسایی فطرت انسان» پرداخته شده است که شامل دو فصل می باشد. فصل اول، با عنوان فطرت چیست؟ فصل دوم با عنوان بررسی سرشت(فطرت) انسان، شامل زیرفصل های: صفات فطری و نیروهای سائق می باشد که عبارتند از: نفس لوّامه و نفس امّاره وشئونات آن . بخش ششم: با عنوان « ارزش و مقام انسان» شامل دو فصل می باشد که فصل اول، به ملاک برتری انسان در قرآن می پردازد و فصل دوم با عنوان « کدامیک برترند؟» به این موارد می پردازد: کدامیک برترند انسان یا ملائکه؟ ، ملاک برتری انسان ها بر یکدیگر و اینکه ملاک برتری، جنسیت نیست و تقوا ملاک برتری انسان است. بخش هفتم: «رشد و تکامل انسان» نام دارد و دارای سه فصل می باشد : فصل اول، عوامل رشد و تکامل انسان و فصل دوم، موانع رشد و تکامل و فصل سوم، راه و مسیر رشد. بخش هشتم: با عنوان«سرانجام انسان» به بررسی مسئله معاد و چگونگی بازگشت انسان به سوی خدا پرداخته است و شامل شش فصل می باشد. فصل اول، اهمیت بحث معاد ، فصل دوم، انسان و مسئله مرگ ، فصل سوم به سکرات مرگ و شداید جان دادن پرداخته است ، فصل چهارم وارد مسائل عالم برزخ می شود. فصل پنجم « قیامت و مباحث آن» و فصل ششم: نگاهی است گذرا به بهشت و دوزخ . در پی دست یافتن به اهداف فوق الذکر، بسیار تلاش شد تا حدامکان از مطالبی صحیح و از منابع دست اول در زمینه های موردنظر استفاده گردد، و چون این تحقیق قرآنی است، بیشتر از منابع تفسیری استفاده شده مانند: تفسیر تبیان، مجمع البیان فی تفسیرالقران، المیران، روض الجنان و روح الجنان، نورالثقلین، برهان و... . همچنین از منابع تحقیقی دیگری هم در این زمینه استفاده شده است مانند: انسان کامل از شهید مطهری، انسان در افق قرآن از علامه جعفری، انسان از آغاز تا انجام علامه طباطبایی و... . همچنین برای بیان احادیث از کتب اصول کافی، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، سفینة البحار، علل الشرائع و... کمک گرفته شده است. در این نوشتار سعی براین شد که در حد توان مجموعه ای جمع آوری شود که شامل مسائل کلی مربوط به نوع انسان در قرآن باشد، تا بدین وسیله به نتایج زیر دست یابیم: 1-آشنایی اجمالی با واژه ی انسان و اهمیت انسان شناسی. 2-آشنایی با مسئله شناخت در انسان 3- آشنایی با آفرینش انسان در قرآن اعم از جسم وروح 4- آشنایی با فلسفه آفرینش انسان 5- آشنایی با سرشت و فطرت انسان 6- آشنایی با ارزش و مقام انسان در جهان خلقت 7- آشنایی با عوامل و موانع رشد و کمال انسان 8- آشنایی با سرانجام انسان واژگان کلیدی: انسان – آفرینش – فطرت- خلافت- کرامت- رشد- کمال- روح – معاد

موضوع این تحقیق پایانی، سیمای جبرئیل در قرآن و سنّت است. هدف اصلی از جمع آوری این اثر، شناسایی جبرئیل به عنوان برترین فرشته ی الهی است. اهمیّت موضوع در پیوند شناخت و اعتقاد به جبرئیل با اثبات بعثت انبیاء، وحیانیّت قرآن مجید و مقامات عرفانی و ملکوتی اولیای خداست. شناخت ملائکه اعم از جبرائیل و دیگران برای تکمیل ایمان به آنها ضروری است، چرا که ایمان به آنها از واجبات دین محسوب می شود و ثمره ی آن پذیرش عالم غیب است. ملائکه مجرّدند و قابل رؤیت نیستند، ولی گاهی برای انسان های وارسته و گاه دشمنان خداوند تمثّل یافته اند، امّا در قیامت همه ی انسان ها می توانند ملائکه را مشاهده نمایند. این موجودات نورانی ملکوتی، مختار و معصوم اند، چرا که از عقل محض و اختیار ترکیب یافته اند. امّا انسانِ کامل، مقامش از ملائکه نیز بالاتر است. هرکدام از فرشتگان به تبع صنفی که در آن قرار دارند، وظایف خاصّی را به عهده دارند و از نظر تقرّب به خداوند درجاتی دارند که نزدیک ترین آنها جبرئیل است. جبرئیل نام های متعدّدی دارد، مانند: جبرائیل، روح الامین، عقل اوّل، روح القدس و... . او رئیس کلّ ملائکه است و وجودش حیات بخش آنان، بلکه همه ی ادیان و ارواح انسان ها است، لذا دشمنی با او کُفر محسوب می شود. فرشته ی وحی نسبت به سایر ملائکه امتیازاتی دارد، مانند: امامت بر اهل آسمان، داشتن طولانی ترین عمر، خدمت به اهل بیت ( ع). وظیفه ی اصلی او به عنوان مقرّب ترین فرشته به خداوند، هدایت بشر است که با رساندن پیام الهی به انبیا در کمال امانت تحقّق می پذیرد. جبرئیل علاوه بر انبیا ( ع) با انسان ها وارسته ی غیر معصوم نیز ارتباط داشته است، مانند: هاجر(ع) ساره(ع) مریم ( ع) و... مطالب فوق را در قالب سه بخش؛ 1- کلّیاتی درباره ی فرشتگان 2- ویژگی های جبرئیل 3- ارتباط جبرئیل با انسان های برگزیده، در مجموع چهارده فصل گِردآوری نمودیم. روش کار، کتابخانه ای، تحلیلی، توصیفی، دینی، بنیادی و مسئله محور است. مهم ترین منابع مورد استفاده؛ تفسیر قرآن کریم و کتب حدیثی می باشد. از جمله ی تفاسیر: «المیزان» سیّد محمّدحسین طباطبایی ، « التبیان» شیخ طوسی، « مجمع البیان» فضل طبرسی ، « نمونه» ناصر مکارم شیرازی، « کبیر» فخر رازی و... کتب حدیثی: «بحارالانوار» محمّدباقر مجلسی ، « نهج البلاغه» سیّد رضی ، « روضه کافی» یعقوب کلینی رازی و « مسند» احمد حنبل از صحاح ستّه اهل سنّت است. نتیجه آن که:با توضیحات بالا افراد علاقه مند می توانند با چهره ی جبرئیل در آیینه معارف قرآن مجید و سنّت معصومین ( ع) آشنا شوند. برای ارتباط با این ملک مقرّب خداوند، باید به تقویت ایمان و استقامت در آن و تزکیه اخلاق و تصفیه روح پرداخت تا سنخیّت روحانی با این فرشته ی بزرگ ایجاد شود و پیوندی گرچه در عالم رؤیا، صورت گیرد. پیشنهاد می شود که علاقه مندان موضوعات قرآنی، پیرامون موضوع جبرئیل تحت این گونه عناوین پژوهش نمایند: 1- راهکارهای ترویج ایمان به ملائکه، به ویژه جبرئیل 2- نقش اختصاصی جبرئیل در هدایت بشر 3- بررسی آثار جبرئیل بر روی زمین، اعم از عمران و آبادانی زمین ( احداث نهرها و...) و تخریب شهرها