جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

افلوطین برای تبیین چگونگی پیدایش کثیر از واحد و رابطه آنها با یکدیگر از نظریه ی «فیضان» که پیشینه ی آن در آراء افلاطون و حتی قبل از او در پارمنید قرار دارد، استفاده می کند. در تصویری که افلوطین از نظام هستی شناسی خود ارائه می کند، احد که در بالاترین نقطه ی هستی و به تعبیر وی فراتر از آن قرار دارد، در اثر شدت کمال و پری لبریز می شود و در اثر این فیضان، موجودات کثیر در سیری منظم پا به عرصه ی هستی می گذارند. درجه ی وجودی این موجودات را میزان دوری و نزدیکی آنها به احد تعیین می کند؛ به گونه ای که هر چه از احد دورتر می شویم، درجه ی وجودی ضعیف تر و کثرت شدیدتر خواهد بود. این فرایند تا جایی که قابلیتی برای پذیرش هستی وجود دارد ادامه می یابد، تا هر موجودی بتواند استعداد های نهفته ی خود را فعلیت بخشد و در نهایت این موجودات مجدداً به اصل خود باز می گردند. نظریه ی فیضان از سوی فلاسفهی اسلام، به خصوص ملاصدرا به خوبی مورد استقبال قرار گرفت. ملاصدرا این نظریه را هم چون دیگر نظریات در دستگاه عظیم فلسفی خود بر مبنای اصالت و وحدت وجود تحلیل کرد و ابعاد گوناگون آن را تکمیل نمود. این رساله به منظور تبیین چگونگی صدور کثیر از واحد از دیدگاه دو فیلسوف بزرگ افلوطین و ملاصدرا، به بررسی جنبه های گوناگون نظریه فیضان می پردازد و در همین راستا تحولات و تعمیق هایی که ملاصدرا، به منظور حل مسائل و شبهات فلسفی در باب مساله ی فیض و خلقت در این نظریه ایجاد کرد، مورد بررسی قرار می گیرد.