جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سوره­شناسی یا روش تحقیق ساختاری در قرآن کریم رشته‏ای از علوم قرآنی است که زمینه­ تدبر و تحقیق در قرآن را به نوعی فراهم می­آورد که باعث ایجاد و افزایش انس با قرآن می­شود. بنابر توصیه معصومین (ع) به ارتباط و انس سوره­ای با قرآن و همچنین با توجه به اهمیت سوره یس که در روایات متعددی از ایشان تبیین شده است، خلأ پژوهش در سوره‌شناسی این سوره احساس شد. بنابراین جایگاه، اهداف، محور موضوعی و ویژگی‏های خاص سوره‏ یس مورد بررسی قرار گرفت. با بررسی آیات مربوط به توحید، نبوت و معاد، که در این سوره وجود دارد، حکمت قلب نامیدن سوره یس آشکارتر شد. در همین راستا، با بررسی ارتباط سوره یس با سوره­های مجاور و هم­گروه، نکته کلیدی سوره «یافتن صراط مستقیم و طی طریق در آن» معرفی شد که همانا پیروی از قرآن و عترتپیامبر اکرم (ص) است.

نقش کنش‌های زبانی همچون گفتن و شنیدن به‌عنوان یکی از ساحت‌های کنشگری انسان، در سایر عملکردها و جهت‌گیری‌های عملی، از مسائل جدیدی است که قابل‌طرح و گسترش در اخلاق و علوم تربیتی است. این مسأله که به‌نوعی در معنا‌شناسیِ کاربردی نیز مطرح است، تاکنون با رویکردی قرآنی بررسی نشده است. نتایج تحقیقی موضوعی با تحلیلی معناشناختی و درون‌متنی در قرآن کریم، «رفتارسازی زبان» را مورد تأیید قرار می‌دهد. «تلازم و تناسب عملکردها و گفته‌ها»، «تقابل عملکردهای متناظر با گفتارهای متقابل»، «سبقت خوانش بر کنش»، «نهی از یک قول برای جلوگیری از یک عملکرد»، «تعلیل عملکردها با گفتارها»، «تغییر رفتار به خاطر تغییر خوانش»، «تربیت زبانی برای تربیت عملی» و بالاخره «تثبیت گفتاری برای ثبات‌بخشی به عمل» از جمله عناوین مؤیدهای قرآنی بر رفتارسازی زبان است.

«قرآن» سخن و کلام خداوند یکتا و «قرائات» بازتاب خوانش‏های مختلف مردم از متن واحد قرآن است. «اختلاف قرائات» همزمان با آموزش و ترویج و تثبیت متن واحد قرآن در عهد نبوی و تحت اشراف پیامبر اکرمk به منصّۀ ظهور رسید و پابه‏پای گسترش قرآن، تا اوائل سدۀ چهارم هجری پیوسته توسعه یافت تا اینکه با تدوین هفت قرائت شاخص و منضبط در السبعۀ ابن مجاهد تقریباً متوقّف گردید. این جستار با توصیف و تحلیل داده‏های تاریخی کوشیده است تا نشان دهد که قرآن از قرائات متمایز بوده و با وجود شکل‏گیری اختلاف قرائات در عهد نبوی، متن صوتی کلام‌اللّه یکسان و یکدست به نسل بعدی منتقل و تعلیم شد که در سدۀ یکم هجری از آن به «قرائت ناس» و «قرائت عامّه» یاد می‏شده است. با شهرت یافتن هفت قرائت منتسب به قاریان هفت‏گانه که حدود 98 درصد کلمات قرآن در قرائاتِ آنان یکسان قرائت شده‏‏اند، معلوم گردید که فقط قرائت عاصم به روایت حفص از هرگونه اجتهاد در قرائت، پیراسته و منطبق با قرائت ناس و عامّۀ مردم و متواتر از رسول خداk است که تاکنون تقریباً در همه جای جهان اسلام رواج و گسترش همگانی دارد.