کمال نهایی انسان در سیر صعودی،رسیدن به حق تعالی است که همین امر،کمال و خیر او به شمار می‌رود؛زیرا انسان که خداوند او را مثال خودش قرار داده است دارای چنان شأ
... أنی است که بتواند به عنوان اشرف ممکنات،متصف به صفات حق و متخلق به اخلاق حق شود.از نظر ابن سینا،عارف کسی است که فکر خود را معطوف به عالم قدس نموده تا نور حق پیوسته بر باطنش بتابد.ابن سینا زهد و عبادت را به عنوان مقدمات سیر و سلوک عرفانی می‌داند او نخستین مرحله را«اراده»می‌داند که از آن به میل و رغبت تعبیر می‌کند و منشأ آن را یقیین برهانی و ایمان قلبی می‌داند. به نظر وی دومین مرحله«ریاضت»است که به معنای پرهیزگاری و انجام کارهای سخت یا تحمل رنج در راه تربیت خود می‌باشد.از نظر ابن سینا سالک پس از طی مراحل بعدی یعنی وقت،توغل،سکینه،خوف و تلبیس،طمأنینه،مشیت و عروج،به جایی می‌رسد که نظری به حق و نظری به خود به عنوان آیینه حق دارد.سرانجام عارف واصل در پایان این سلوک به مقامی دست می‌یابد که در آن تنها حق را مشاهده می‌نماید.
بیشتر