جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسأله زبان قرآن و بررسی نمادین بودن و واقع انگاری در آن یکی از مباحث مهم فلسفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی دین است و از دیرزمان مورد بحث پژوهشگران دینی بوده است. شاید، بتوان ادعا کرد که آغاز این بحث به ابتدای شکل‌گیری ادیان باز می‌گردد؛ قرآن برای بیان معانی بیشتر ناگزیر از داشتن مهارت‌هایی است و هر چه از توانایی های ذاتی خود بیشتر سود می‌جوید بیشتر به پیچیدگی‌ها می‌گراید و از مخاطب خود تامل و دقت افزون تری می‌طلبد یکی از استعداد های مزبوراستفاده از نماددر کتاب قرآن می‌باشد و آن عبارتست از هر کلمه یا عبارت یا مفهومی عاری از قرینه که علاوه بر معنای ظاهری هاله ای از معانی نزدیک به هم را نیز القاء می‌کند، به عبارتی دیگر نماد حقایق و معانی پریشان و پراکندهرا به هم پیوند می‌دهد و با فشردن معانی در وجودی واحد،کثرت را در عین وحدت به نمایش می گذارد.

در این پایان‌نامه، به موضوع «نقد و بررسی نظریه زبان رویایی قرآن کریم» پرداخته شده است. بدین سبب که یکی از موضوعاتی که در عرصه مباحث مربوط به قرآن کریم بدان توجه بسیاری شده است و نظریات گوناگونی در مورد آن بیان شده است، مساله زبان قرآن کریم می‌باشد. دکتر سروش، زبان آیات قرآن کریم را زبان رمز و رویا معرفی نموده است و تصویری خواب‌گونه از آیات قرآن کریم نمودار ساخته است و آن را نیازمند تعبیر و معبّر دانسته است.در پروژه حاضر که به روش تحلیلی ـ توصیفی انجام شده است، با مدنظر قرار دادن این سوال که: «خداوند متعال در قرآن کریم با چه زبانی با مردم سخن گفته است و شیوۀ انتقال معنا چگونه بوده است» در جهت اثبات واقع‌گرا بودن زبان قرآن کریم، به «نقد و بررسی نظریه رویایی بودن زبان قرآن کریم» پرداخته شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد که از طرفی برخی تاکیدات موجود در قرآن کریم از جمله هادی بودن، لسان قوم، عربی مبین، نور بودن آیات قرآن کریم و همچنین وجود آیات امرکننده بر تدبر، تفکر و تعقل در قرآن و از طرف دیگر نقد و بررسی ادله درون دینی و برون دینی ارائه شده در نظریه رویایی بودن زبان قرآن کریم از قبیل: پریشان بودن و تناقض‌آلود بودن آیات قرآن کریم اثبات کننده واقعی بودن زبان قرآن کریم می‌باشند. پس از نقد و بررسی نظریه رویایی بودن زبان قرآن کریم و اثبات واقعی بودن آن در پایان با بررسی نظریات مشابه در بین اندیشمندان مسیحی، مشخص گردید که نظریه مذکور از نظریه دانشمند مسیحی؛ مونتگمری وات درباره وحی و زبان قرآن کریم، نشأت گرفته است.

زبان دین از موضوعات مهم پژوهشی در فلسفه دین به‌شمار می‌آید که یکی از محورهای اساسی آن مسئله شناختاری بودن زبان دین است. مروری بر مهم‌ترین رویکردهای زبان دینی معاصر در غرب، بررسی زمینه‌های فکری ـ دینی پیدایش این دیدگاه‌ها، تأمل در این‌که آیا همین دیدگاه‌ها بر متون دینی اسلامی (قرآن و سنت معصوم) نیز قابل انطباق است یا نه؟ مورد اهتمام این مقاله است.