جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مهمترین مباحث در فقه اسلامی, ازدواج مسلمان با غیر مسلمان است. در عصر حاضر، بر اهمیت این بحث افزوده شده زیرا دامنه‌ی ارتباطات، گسترش یافته و گروه درخور ملاحظه‌ای از شهروندان مسلمان، به عنوان دانشجو، دیپلمات، نماینده‌ی تجاری و… در ممالکی زندگی می‌کنند که در حاکمیت نامسلمانان هستند، لذا بیش از پیش در معرض ازدواج با غیر مسلمان قرار می‌گیرند. در نوشتار حاضر سعی شده تا حکم ازدواج مسلمان با غیر مسلمان در قالب سه فصل مورد بررسی قرار بگیرد.در فصل اول واژه ها و اصطلاحات دشوار تبیین و تشریح گردیده و در انتها به پیشینه ی تاریخی ازدواج در برخی از ادیان الهی اشاره شده است.در فصل دوم احکام دائم و موقت زنان مسلمان با مردان غیرمسلمان از دیدگاه فقهای امامیه و عامه تبیین گردیده و ادله ی مورد استناد ایشان مورد نقدوبررسی قرار گرفته است.در فصل سوم نیز احکام نکاح دائم و موقت مردان مسلمان با زنان غیرمسلمان و اقوال مختلف ایشان در مذاهب پنج گانه مطرح شده است.در این راستا ادله ای که فقها بدان استناد نموده اند مورد بررسی قرار گرفته و سعی شده است در مواردی که میان فقها اختلاف نظر وجود دارد با نقد و ارزیابی ادله، حکمی که اصح به نظر می رسد به خوانندگان محترم ارائه گردد و در نهایت نگاهی گذرا به حکم ازدواج زن مسلمان با مرد غیر مسلمان و بالعکس در قانون مدنی ایران داشته ام.

پس از تشکیل حکومت توسط رسول الله مسائل جدیدی مطرح شد که ازجمله آنها نحوه مواجهه و برخورد حکومت اسلامی با غیرمسلمانان بود. در این زمینه سه دیدگاه وجود دارد که اولی بر اصالت جنگ و دومی بر اصالت صلح و آخرین دیدگاه هم جنگ و هم صلح را در شرایطی می پذیرد. طبق این دیدگاه، هم جنگ طلبی افراطی و هم صلح به معنای سازش و استسلام محکوم است و تنها صلحی پذیرفته شده است که با رعایت حقوق متقابل طرفین و شرافتمندانه باشد. این دیدگاه جنگ را برای رفع موانعی مانند فتنه و ظلم تجویز می کند. سیره نبوی هم به خوبی نشانگر آن است که جنگ های آن حضرت جنبه دفاعی داشته و همچنین پیمان های متعدد پیامبر با غیرمسلمانان (مانند یهودیان مدینه، یهود فدک، حدیبیه) و پیشنهاد صلح به مشرکان در غزوه بدر توسط آن حضرت مؤید این دیدگاه است.

دین مبین اسلام که کامل ترین و جامع ترین دین آسمانی است، دین را تنها یک برنامه شخصی و فردی انسانها نمی داند، بلکه در تمامی زمینه های رفتاری و عملکردی انسان برنامه هایی دارد، که در کتب فقهی به طور مشروح مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از آن موارد، بحث از کیفیت روابط مسلمانان با غیر مسلمانان است که دامنه وسیعی را در آثار فقها به خود اختصاص داده است.در این تحقیق با بررسی در آیات قرآن کریم و سیره ی پیامبر اعظم(ص) در عرصه روابط خارجی و داخلی و اقدامات دیپلماتیک آن حضرت با غیر مسلمانان، در زمان ها و مکان های مختلف، به اصول مشخصیرسیدیم که می تواند الگو در نوع روابط مسلمانان با غیر مسلمانان قرار بگیرد. بدین جهت در این عرصه اصولی جریان دارد که با معین شدن حدود آن اصول امت اسلامی می تواند در تعامل با غیرمسلمانان، به جای موضع انفعال از موضع فعالانه برخوردار باشد. یکی از آن اصول، اصل نفی سبیل می باشد، که بر تمام اصول جاری دیگر (اصل جهاد،اصل صلح، اصل حکمیت و... ) در این عرصه حاکمیت دارد، که در صورت اجرای صحیح وکامل آن ضامن عزت و سیادت مسلمانان می باشد وکلیه روابط باید براساس آن برنامه ریزی شود. همچنین اصل دیگری که در تنظیم روابط از جایگاه رفیعی برخوردار است، اصل مصلحت می باشد که حاکم اسلامی بنا بر شرایط ومقتضیات روز براساس اهداف و مصالح وآرمانهای اسلامی واصول ثابت شریعت نوع رابطه خود را مشخص می کند. و بعداز تبیین حدود اصول جاری، به بررسی گستره روابط با غیر مسلمانان پرداختیم. امید است این تحقیق، زمینه ای مناسب برای تحقیقات وسیع بعدی باشد.

ادیان آسمانی برای همزیستی انسان ها در کنار یکدیگر قوانین الزام آوری را تشریع نموده اند و به جنبه های مختلف ارتباط آنان با یکدیگر پرداخته اند . در این میان دین اسلام که جامع ادیان گذشته است به این مسئله توجهی ویژه نموده است . در واقع دین السلام ضمن کافر خواندن گروهی که این دین را نپذیرفته اند به همه مسلمانان دستور داده است که به نحو احسن با غیر مسلمانان رابطه داشته باشند . به عبارتی دیگر مسلمانان را ملزم نموده است تا به شیوه مسالمت آمیز با مخالفان تعامل نمایند و اصول اخلاقی همزیستی مسالمت آمیز را رعایت کنند . این اصول هم در قراk کریم و هم در سنت پیامبر اکرم ( ص ) و ائمه ( ع ) تعیین شده اند .دین اسلام همواره منادی صلح و همزیستی مسالمت آمیز با غیر مسلمانان بوده است . این تحقیق با توجه به استناد به منابع اصیل اسلامی پابت می کند که اصل در رابطه بین مسلمانان و غیر مسلمانان همزیستی مسالمت آمیز بر اساس رعایت اصول اخلاقی است اهم اصول اخلاقی همزیستی مسالمت آمیز با غیر مسلمانان از دیدگاه قرآن وسنت عبارت اند از : آزادی عقیده ، توهین نکردن ، وفای به عهد ، گفتگوی احسن ، تألیف قلوب ، ادب ورزی ، نیکوکاری ، عفو و بخشش ، دعوت به وحدت ، عدالت ورزی ، قبول پناهندگی ، صلح ، همراز نگرفتن غیر مسلمانان ، گرفتن جزیه ، امانت داری ، مدارا ، احسان ، تغافل ، رعایت حجاب از طرف زنان مسلمان در برابر زنان غیر مسلمان و برخی از موانع این همزیستی عبارت اند از انحصار طلبی غیر مسلمانان ، تفسیر غیر مسالمت آمیز از دین اسلام ، شایعه پراکنی ، نژاد پرستی .

در حقوق کیفری اسلام و ایران، مجازات قتل عمد، با احراز شرایطی خاص، قصاص می باشد. یکی از این شرایط، تساوی قاتل و مقتول در دین می باشد. قاعده کلی این است که ادنی از نظر دین در برابر اعلی از نظر دین قصاص می شود ولی اعلی در برابر ادنی قابل قصاص نیست. تساوی در دین نیز امکان قصاص را فراهم می آورد. این اصل و قاعده مورد قبول تمامی مذاهب اسلامی قرار نگرفته و حنفی ها آن را ضروری نمی دانند و قایل به تساوی مسلمان و غیرمسلمان در مصونیت جانی هستند. به علاوه گاهی تغییر دین نیز ممکن است امکان اجرای قصاص را تحت تاثیر قرار دهد. قانونگذار ایرانی، با توجه به یک سری دلایل قابل درک، در باب قتل غیرمسلمان در بسیاری از شقوق، راه سکوت را برگزیده است که با توجه به نظام حقوقی این کشور در چنین مواردی باید حکم مساله را با مراجعه به فقه اسلام یافت که خود این مراجعه واجد مشکلات و ابهاماتی می باشد که مورد بررسی قرار می گیرد.