جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله کوشیده ایم دو روایت متفاوت از داستان حضرت ابراهیم (ع) را از نگاه سورن کرکگور و ایمانوئل لویناس بیان کنیم. این مقاله دو بخش دارد. بخش اول شامل تصویر اگزیستانسیالیستی کرکگور از ابراهیم است که می کوشد برتری ایمان بر عقل را با تعلیق اخلاق تبیین نماید. کرکگور معتقد است تعلیق غایت شناختی اخلاق، ابراهیم را از قاتل بودن نجات خواهد داد و لذا قربانی کردن اسحاق، به معنای تخطی از اخلاق نیست. بخش دوم شامل تصویر اخلاقی لویناس از ابراهیم و قربانی کردن اسحاق است. لویناس بر این باور است که لحظه اصلی داستان ابراهیم، هنگامی است که ابراهیم با شنیدن ندای دوم الهی، به اخلاق باز می گردد و اسحاق را نمی کشد. به نظر این فیلسوف، رابطه ابراهیم و خدا از طریق چهره اسحاق صورت می گیرد، و لویناس، این رابطه را با مفهوم کلیدی رابطه «چهره به چهره» توصیف می کند، ماهیت این رابطه، بیش از آن که دینی باشد، اخلاقی است.

هومر در حماسه اودیسه به روایت ماجراهای قهرمان جنگ تروا یعنی اولیس و حکایت سرگشتگی های او به هنگام بازگشت از آن نبرد به سوی زادگاهش، پرداخته است. در این روایت آنچه بیشتر نظر خواننده را به خود جلب می کند، حمایت های بی دریغ آتنا از اولیس است. علت اساسی این همه حمایت آتنا از اولیس چیست؟ برای دست یابی به علل حمایت های آن زن ایزد از اولیس، می توان چندین احتمال را طرح کرد. در این گفتار نخست به علت یابی اسطوره شناختی و سپس به طرح علل فلسفی پرداخته ایم. از منظر نخست، با همانندی هایی که میان آتنا و پنلوپ، همسر اولیس، و خود اولیس با هفائیستوس ایزد آتش زمینی حاکم است، می توان چنین تصور کرد که آتنا با حمایت از اولیس نمودگار زمینی هفائیستوس می خواهد وفاداری و دلدادگی خود را به هفائیستوس برساند. از منظر دوم، با عنایت به اینکه آتنا برای مردم یونان، ایزد عقل و دانایی است و اولیس نیز همواره به خردمندی توصیف و ستایش شده است؛ می توان چنان پنداشت که حمایت آتنا از اولیس، نمود روایی حمایت و تایید عقل کل و آسمانی از عقل زمینی و جزوی بشری باشد.