جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شیخ مفید از عالمان برجسته و سرآمد شیعه در قرن چهارم هجری قمری است. نظر به صبغه­ی کلامی اغلب آثارش، بیشتر در زمره متکلمان به شمار آمده و دیدگاه‌های تفسیری او کمتر مورد توجه قرار گرفته؛ تمامی تفسیر قرآن توسط شیخ مفید نیز در دسترس نیست، لکن در میان برخی از آثار به جا مانده از او می­توان به مبانی و آرائ تفسیری اش دست یافت؛ برای داشتن تحلیلی درست از نظریات تفسیری و کلامی شیخ مفید، سزا است نخست مبانی او در تفسیر قرآن بیان گردد که از جمله مبانی مهم او در میان مبانی صدوری، قدسی بودن الفاظ قرآن است؛ در این نوشتار به بررسی قدسی بودن الفاظ قرآن در میان آثار شیخ مفید پرداخته شده و نتایج حاصل از آن چنین است که قدسی بودن الفاظ قرآن از منظر شیخ مفید، امری مسلّم و شامل تمامی قرآن می­باشد؛ قدسی بودن ملازم الهی بودن الفاظ قرآن و سلامت نص و حکیمانه بودن آن نیز هست که در این مقاله به تحلیل تلازم آنها از منظر شیخ مفید پرداخته شده است.

آیه 40 سوره توبه معروف به آیه غار به علت اشتمال آن نسبت به قضیه مصاحبت ابوبکر با پیامبر؟صل؟ در غار میان مفسران امامیه و اهل تسنن مورد بحث بوده است. هدف از این نوشتار، تحلیل و تبیین ادله تفسیری فریقین و داوری بین آن‌ها با تأکید بر مناظره منقول از شیخ مفید می‌باشد که براساس گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای از تفاسیر شیعه و اهل تسنن و برخی کتب کلامی مرتبط و روشب توصیفی _ تحلیلی آن‌ها به گونه تطبیقی و توجه به اشتراک‌ها و افتراق‌ها و سپس قضاوت بین دلایل انجام گرفته است. استفضال برای ابوبکر توسط مفسران عامه با ایرادهایی مواجه است؛ مانند مصداقیّت عبدالله بن بکر به جای او؛ روایت عایشه در عدم نزول آیه درباره او و خاندانش مگر حادثه افک؛ حضور ابوبکر در نماز جماعت سالم بن حذیفه در قبا هم‌زمان با وقوع حادثه غار. با لحاظ ادبیات مناظره علمای شیعه در مقام تفسیر یا جدل با مخالفان، دیده می‌شود که اولاً، منطق بر این استدلال‌ها حکم‌فرماست؛ ثانیاً، ادب مناظره نیز رعایت شده است؛ درصورتی‌که در این میان برخی مفسران اهل تسنن با تعصّب به تفسیر این آیه پرداخته‌اند.