جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسانشناسی در شاخۀ نوپای روانشناسی، ذیل عنوان «نظریههای شخصیت» توانسته است در عرصۀ مطالعات رفتاری و ارتباط متقابل افراد کارآمد باشد. ضرورت تبیین و تحلیل ماهیت حقیقی انسان در حوزۀ «بود» - برخلاف نظریههای شخصیت روانشناختی که عموماً به شناسایی ماهیت انسان در حوزۀ «نمود» میپردازند- موجب شد این مقاله بر اساس آراء انسانشناسانۀ صدرا و با نگاهی به نظریۀ صفات آلپورت که خود یکی از پیشتازان رویکرد صفات است، با روش توصیفی- تحلیلی سامان یابد. رویکرد فردنگرانۀ مبتنی بر صفات، شاخصۀ اصلی نظریۀ شخصیت آلپورت و ملاصدرا ست؛ بنیاد شخصیت در هر دو نظریه بر عمیقترین ویژگیهای فرد نهاده شدهاست که این ویژگیها در نگاه آلپورت به صفات بنیادی، مرکزی و پیرامونی- بدون بیان چرایی پیدایش آنها و رشد شخصیت بر اساس این صفات- تقسیم میشوند؛ حال آن که در تحلیلِ متون فلسفیِ ملاصدرا، کیفیت پیدایشِ این صفات و چراییِ تأثیر آنها در ساختار شخصیت و به تبع آن رفتار آدمی تبیین شده است. «خود» یا نفس نیز برخلاف مفهوم انتزاعیِ آن در نگرش آلپورت، در نظام صدرایی امری حقیقی و وجودی است. به طوریکه پویایی و وحدت شخصیت آلپورتی به واسطۀ قاعدۀ «اتحاد عالم و معلوم» و «حرکت جوهری ارادی» قابل تبیین و توجیه عقلانی است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 21 تا 44

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

کمال آدمی و ارتباط آن با تعریف انسان از منظر ملاصدرا

نویسنده:

مرتضی شجاری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

در فرهنگ اسلامی تعاریف گوناگونی از انسان بیان شده است؛ مانند: جوهر جسمانی دارای تکلیف، حیوان ناطق، روح مجرد، حیوان عاشق و حیّ متأله؛ اما ملاصدرا بر مبنای حرکت جوهری انسان را به «وجودی ثابت و سیّال» تعریف کرده است و بر اساس این تعریف، ارزش متعالی برای آدمی را «حرکت دائمی به سوی کمال مطلق» میداند. تعبیر دیگر صدرایی از کمال آدمی رسیدن به «مقام فوق تجرد» است که با رسیدن به این مقام، آدمی میتواند به عالم قدس و رضوان خداوند بار یابد و حتی از مقام فرشتگان فراتر رود. به باور وی منشأ این کرامت در انسان، ضعفِ آدمی و کثرت آفات و امراض است که در آیات قرآن بدان اشاره شده است. مخلوقی که در آغاز خلقت بدین‌گونه نباشد، کمالی را در خود تصور می‌کند؛ ازاین‌رو حالت انتظار برای رسیدن به کمال در او وجود نخواهد داشت.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 390 تا 408

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مابه‌ازای معقول‌‌های ثانی فلسفی از نظر ملاصدرا

نویسنده:

طیبه رضایی ره ، بهرام علیزاده ، محمود یوسف ثانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

در آثار ملاصدرا دو نظر دربارۀ مابه‌ازای معقول‌های ثانی فلسفی آمده است. طبق نظر اول، معقول‌های ثانی فلسفی مابه‌ازای خارجی ندارند، بلکه صرفاً منشأ انتزاع دارند. طبق نظر دوم که آن را نظر نهایی ملاصدرا می‌دانند، این مفاهیم دارای مابه‌ازای خارجی هستند و مابه‌ازای آن‌ها در خارج به عین وجود موضوع یا موصوفشان موجود است. بر این نظریه چند اشکال وارد است: یکم. دلیل ملاصدرا بر اثبات وجود خارجی مابه‌ازای این مفاهیم، مصادره به مطلوب و در نتیجه نامعتبر است. دلیلی هم که طباطبایی در حاشیۀ دلیل ملاصدرا آورده است، قابل قبول نیست؛ زیرا پیش فرضی دارد که منکرِ صدق نتیجه، به طریق اولی آن را نادرست می‌داند. دوم. این نحوه از وجود آن مابه‌ازا با قول به عدم آن و صرف وجود منشأ انتزاع تفاوت واقعی ندارد. سوم. روشن نیست که تفاوت مفاهیم ماهوی با مفاهیم فلسفی در چیست که به موجب آن مفاهیم ماهوی مابه‌ازای مستقل دارند، ولی مفاهیم فلسفی مابه‌ازای مستقل ندارند. در این پژوهش از روش تحقیق کتابخانه‌ای و تحلیل عقلی استفاده شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 280 تا 295

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

راه‌های وصول به حق تعالی در اندیشۀ ملاصدرا

نویسنده:

مختار ارحمی ، سعید گراوند ، منصور ایمانپور

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

در اندیشه ملاصدرا راه‌های وصول به حق‌تعالی عبارت‌اند از راه عمل و مجاهده، راه علم و معرفت و راه فیض و موهبت که هر یک از آن‌ها می‌تواند انسان را در سیر استکمالی خویش به سوی حق‌تعالی یاری کند. منظور از وصول به حق تعالی عبارت است از توجه استغراقی، عبودیت تام و فناء. از نظر ملاصدرا یکی از راه‌هایی که امکان وصول به حق را فراهم می‌آورد، راه عمل است. در اندیشه ملاصدرا اعمال شریعتی فناپذیر هستند، در حالی‌که اعمال طریقتی که رخدادی وجودی هستند و با حقیقت نفس مسانخت دارند، نقش مهمتری در وصول به حق ایفا می‌کنند. از نظر ملاصدرا یکی دیگر از راه‌هایی که امکان وصول به حق را فراهم می‌آورد، راه علم و معرفت است. اما پرسش این است که کدام نوع از علم و معرفت آدمی را در وصول به حق تعالی یاری می‌رساند؟ معرفت نظری یا عملی؟ یا تلفیقی از هر دو نوع معرفت؟ در اندیشه ملاصدرا هر یک از این دو مرتبه از علم و معرفت از مزایای خاص برخوردارند؛ ولی در عین حال حصر نظر به یکی از این دو مرتبه از معرفت چندان راه‌گشا نبوده است. لذا می‌توان گفت که در وصول به حق تعالی، تلفیق این دو مرتبه از علم و معرفت مورد توجه ملاصدرا است. ملاصدرا بر این باور است که وصول به حق تعالی از راه حکمت نظری و عملی طریقی تام است. در نگاه ملاصدرا این دو مرتبه از معرفت در طول هم هستند. درواقع ملاصدرا با طرح نظریه وصول توانسته با اتخاذ تنوع روشی و تلازم عقل و کشف، حجیّت راه‌های وصول به حق‌تعالی را تبیین کند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که ملاصدرا در بحث وصول فقط به سلوک عقلی بسنده نمی‌کند؛ بلکه با طرح حکمت فیض و تلفیق حکمت نظری و عملی، به فهم حقایق می‌رسد. این مقاله که با روش تحلیلی-توصیفی نگاشته شده، نشان می‌دهد که خوانش ملاصدرا از عمل طریقتی است و نسبت میان راه‌های وصول به حق در اندیشه ملاصدرا نسبت طولی است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 45 تا 62

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

خوانش قرآنی ملاصدرا در پاسخ به انحرافات فکری و فرهنگی عارف‌نمایان عصر صفوی (با تأکید بر کتاب کسر أصنام الجاهلیة)

نویسنده:

زهرا آبیار ، شهلا آبیار

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

کسر اصنام الجاهلیة : ملاصدرا

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

قرآن و سنت یکی از ارکان اساسی حکمت متعالیه است؛ به‌نحوی‌که فلسفه ملاصدرا را در بالاترین سطح تطابق با دین و به‌کارگیری متون مقدس دینی در لابه‌لای مباحث فلسفی و حکمی قرار داده است. حضور پررنگ و حداکثری آیات و روایات در آثار ملاصدرا، نشان‌دهنده وجود الگوی خاص روش‌شناختی است، که در میان گذشتگان سابقه‌ای ندارد و وی در تمام مباحث خود از آن استفاده کرده است. او با استفاده ازاین‌روش، به توصیف، تبیین و نقد معضلات زمانه، چون رد افکار و انحرافات فکری صوفیان پرداخته است. نظر به اهمیت این مسأله، در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی، خوانش قرآنی ملاصدرا در کتاب کسر أصنام الجاهلیة واکاوی می‌شود. وی با دقت و امانت، نسبت به شناساندن بت‌های جهل و نادانی زمان و جامعه خود همت می‌گمارد و تأکید می‌کند که تا این عقاید خرافی و نادرست، که نشانه‌های جهل و مکر و فریب است، شکسته و از دل‌ها پاک نشود، حقیقت دین و عرفان راستین آشکار نمی‌شود. بر این اساس، او صوفیان را گرفتار انحرافاتی چون: واماندگی در رذایل اخلاقی و بی‌اعتنایی به تهذیب نفس، علم‌گریزی، باطن‌گرایی، تقلیل و فروکاهی شریعت‌مداری، گزاف‌گویی‌های مبالغه‌آمیز و تهی‌وارگی اصطلاحات و معانی عرفانی می‌دید.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 98 تا 118

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

معیارى براى تمایز مواد ثلاث منطقى از وجوب و امکان فلسفى : سال يازدهم، شماره اول : معرفت فلسفی

نویسنده:

اصغر پوربهرامى , رضا اکبریان , محمد سعیدى‏ مهر , على افضلى

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره),

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

برهان وجودی , حیث تعلیلی , احکام مواد ثلاث , امکان ذاتی , علیت , احکام وجوب , برهان صدیقین

کلیدواژه‌های فرعی :

نیازمندی معلول به علت , ضرورت ازلی , وجود محمولی , تشان , محمول نبودن وجود , فلسفه (خاص) , امکان فقری , اصالت وجود , برهان امکان , اصطلاحنامه منطق , قضیه هلیه بسیطه , انتقادات کانت به برهان وجودی , فلسفه منطق , قضیه تحلیلی , ضرورت مطلق , تفکیک ضرورت فلسفی و منطقی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , فیض کاشانی: ملا محسن فیض کاشانی

چکیده :

چهار نظریه براى بحث در باب لزوم تمایز یا عدم تمایز مواد ثلاث در منطق و فلسفه مطرح شده که برخى اساسا هرگونه تمایزى را براى مواد ثلاث انکار، و برخى دیگر حیطه هاى کاربرد مواد ثلاث را تعیین مى کنند. گروه سوم نیز این تمایز را لازم دانسته، معیارى پیشنهاد مى کنند. این مقاله درصدد است که با طرح نظریه پنجم، براى حل دو مسئله راهى بجوید: نخست آنکه چرا باید میان مواد ثلاث در منطق و وجوب و امکان در فلسفه تمایزى قایل شد؟ دوم آنکه معیار این تمایز در منطق و فلسفه چیست؟ در پاسخ به مسئله نخست آمده است که بر برهان هاى مابعدالطبیعى مانند برهان وجودى، وجوب و امکان و صدیقین اشکال هاى مهمى ازجمله اشکال هاى هیوم و کانت وارد شده است. راه رهایى از این اشکال ها تمایز مواد ثلاث منطقى از وجوب و امکان فلسفى است. در پاسخ به مسئله دوم اثبات شده است که معیار مواد ثلاث در منطق بدین صورت است که هر قضیه اى که محمول آن ذات یا یکى از ذاتیات یا یکى از لوازم ذات موضوع آن باشد، واجب است. هر قضیه اى که محمول آن نقیض ذات یا نقیض یکى از ذاتیات یا نقیض یکى از لوازم ذات موضوع آن باشد، ممتنع است؛ و هر قضیه اى که محمول آن امرى غیر از ذات و نقیض ذات و غیر از یکى از ذاتیات و نقیض یکى از ذاتیات باشد یا غیر از یکى از لوازم ذات و نقیض یکى از لوازم ذات موضوع باشد، ممکن است؛ اما معیار وجوب و امکان در فلسفه، بى نیازى از علت براى وجوب، و نیازمندى به علت براى امکان دانسته شده است. ازآنجاکه تحلیل فلاسفه از علیت متفاوت است، در این بحث تحلیل ابن سینا و صدرالمتألهین در باب این معیار تمایز بررسى شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 127 تا 155

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

سیرى تطبیقى در معناى «برزخ» و «مثال» از دیدگاه فلاسفه، عرفا، و متکلّمان : سال نهم، شماره اول : معرفت فلسفي

نویسنده:

احسان ترکاشوند، اکبر میرسپاه

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدس‌سره,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عالم برزخ , فلسفه اسلامی , 13. علم کلام , عرفان نظری , عالَم مثال(قسیم عالم معانی و ارواح و اجسام) , عالَم مثال منفصل(مقابل مثال متصل) , مثال نزولی , مثال صعودی

کلیدواژه‌های فرعی :

برزخ صعودی , برزخ نزولی , عرفان و حکمت اسلامی , مثل افلاطون , عرفان اسلامی , حکمت متعالیه , فلسفه اشراقی , هیولی , نشئات نفس , حضرات خمس , عالَم مثالی(حکمت اشراق) , عوالم سه گانه وجود , موجود مثالی , معنای لغوی برزخ , معنی فلسفی برزخ , معنی عرفانی برزخ , معنی کلامی برزخ , معنای لغوی مثال , ادله اثبات عالم مثال متصل , انسان مثالی , الواحد لایصدر الا عن الواحد , معنی اصطلاحی برزخ , معنی اصطلاحی مثال ,

چکیده :

واژه «برزخ» در لغت و نیز در اصطلاح، معانى گوناگونى دارد که عدم توجه دقیق به این معانى، گاه موجب سوء برداشت از آن واژه مى‏شود. از این‏رو، شایسته است که در یک پژوهش تطبیقى، معانى واژه «برزخ» را در اصطلاح فلاسفه، عرفا، و متکلّمان به طور دقیق بررسى نماییم تا به این وسیله مانع از هرگونه سوء برداشت از این واژه در اصطلاحات گوناگون شویم. از دیدگاه فلاسفه مسلمان، برزخ به مرتبه‏اى از وجود گفته مى‏شود که حدّ وسط بین عالم مادّه و عالم عقل است و به دو قسم متّصل و منفصل تقسیم مى‏شود. امّا از نظر عرفا، برزخ به دو قسم نزولى و صعودى تقسیم مى‏گردد؛ قوس نزول و صعود برزخ عرفا هرکدام حصّه‏اى از مثال منفصل فلاسفه محسوب مى‏شود. از دیدگاه متکلّمان، برزخ همان عالم حدّ فاصل مرگ و قیامت انسان است که از نظر مفهوم، با برزخ در اصطلاح فلاسفه و عرفا تباین دارد؛ ولى از نظر مصداق، همان قوس صعودى برزخ عرفاست و با برزخ فلاسفه رابطه عامّ و خاصّ من‏وجه دارد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی بصر محوریِ ملاصدرا در مسئله وجود ذهنی

نویسنده:

علیرضا فاضلی، مصطفی موسوی اعظم، سعید ظفرآبادی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده متن

زبان :

فارسی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

برخی از تاریخ نگاران فلسفه، تفکر یونانی را یک شناختِ بصر محور می دانند. از آنجا که یکی از اضلاع هندسه معرفتی فلسفه اسلامی تفکر یونانی است نگارندگان این پرسش را روبه روی خویش یافتند که آیا شناختِ بصر محور را می توان در جریان تفکر فیلسوفان اسلامی رصد نمود؟ بسیاری از واژگان مستعمل در منطق و فلسفه همانند تصور، صورت، وجود عینی، ظهور، تبیین و.....تداعی کننده و تایید گرِ چنین شناختی است. نگارندگان در این جستار دایره پژوهش خود را محدود به مسئله وجود ذهنی ملاصدرا کرده اند و به این مسئله پرداخته اند که معلومات و مدرَکات ما نه تنها از تاثیر حواس ظاهری در امان نیستند؛ بلکه بیش از دیگر حواس تحت تاثیر قوه بینایی اند. ملاصدرا در مواضعی، خصوصا صور عقلی، سعی در دوری جستن از حس محوری (و بصر محوری) مبتنی بر نظام هستی شناختی و معرفت شناختیِ فلسفه اش می کند، اما به نظر می رسد اگر در خلال بررسی سخنان او در وجود ذهنی پرسشهایی از زاویهی دیدی خاص مطرح شود، او هم دچار چالش های جدیِ درون سیستمی میگردد. به باور نگارندگان، مقوله شناخت در نظام فلسفی ملاصدرا، دست کم بر پایه آنچه در وجود ذهنی میگوید تحت تاثیر نمودهای حسی معلومات خارجی است و بیش از سایر حواس، بینائیده شده است و این نکته علاوه بر صور جزئی بر صور کلی صادق است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تشکیک در «تشکیک در تشکیک وجود حکمت صدرایى» : سال نهم، شماره اول : معرفت فلسفي

نویسنده:

عباس نیکزاد

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدس‌سره,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تشکیک خاصی , مابه الامتیاز - مابه الاشتراک , حکمت متعالیه , اصالت وجود , وحدت تشکیکی وجود

کلیدواژه‌های فرعی :

اختلاف تشکیکی , ضروری الوجود , هستی شناسی صدرایی , فلسفه اسلامی , ممتنع بالذات , واجب تعالی (اسماء ذات) , ذاتی(باب برهان) , حرکت بطیء ,

چکیده :

یکى از شاهکارهاى مهمّ ملّاصدرا اثبات حقیقت واحده مشکّکه «وجود» است. به قول بعضى از بزرگان، دو مسئله «اصالت وجود» و «مراتب تشکیکى وجود» دو بال اصلى حکمت متعالیه صدرایى را تشکیل مى‏دهند. بنابراین، نقد هریک از این دو مسئله به منزله قطع یکى از دو بال حکمت متعالیه است. از اینجا مى‏توان به اهمیت مسئله تشکیک وجود پى برد. نوشتار حاضر نقد و بررسى مقاله‏اى است که با عنوان «تشکیک در تشکیک وجود حکمت صدرایى» در شماره 29 معرفت فلسفى چاپ شده، و نگارنده درصدد دفاع از تشکیک وجود صدرایى، و پاسخ به اشکالات وارده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

تعداد رکورد ها : 4804

درخواست مدرک

کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید

چنانچه قبلا عضو سایت شده‌اید ورود به سایت در غیر اینصورت عضویت در سایت را انتخاب نمایید

ورود به سایت

عضویت در سایت

ارسال نظر

نوع

توضیحات

آدرس پست الکترونیکی

کد امنیتی **

با موفقیت به ثبت رسید

كليه حقوق محفوظ است ، استفاده از مطالب با ذكر منبع بلامانع است.