جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر دومین کتاب از مرتضی حسینی شیرازی درباره اسم امام علی (ع) در قرآن کتاب اول درباره این بود که چرا نام امام در قرآن نیست و این کتاب به این موضوع می پردازد که نام امام علی (ع) در قرآن هست همان ع.ل.ی و بعد از آن به بحث می پردازد و آیات و روایات معتبره را ذکر می کند و به برخی شبهات پاسخ می دهد.

کتاب حاضر به دنبال اثبات ولایت امیرالمومنین علیه السلام است . البته که ولایت ایشان اظهر من الشمس است و آیات و روایات ودلائل عقلی و نقلی بسیاری در این مورد هست. یکی از دلائل متقن ولایت امیرالمومنین علیه السلام آیه ولایت است که در این کتاب مفصلا به آن پرداخته شده است و از طریق همین آیه ولایت امیرالمومنین علیه السلام اثبات می شود.

الهداية القرآنية إلى الولاية الإمامية اثر سيد‌‎هاشم حسينى بحرانى (متوفى 1107ق)، از جمله تفاسير موضوعى قرآن كريم درباره ولايت و امامت ائمه(ع) است. كتاب با تحقيق سيد‌‎فلاح شريفى و فارس حسّون كريم به زبان عربى نگارش شده است. كتاب با دو مقدمه از محقق و نويسنده آغاز و مطالب در دو جلد ارائه گرديده است. مؤلف در اين اثر، 250 مورد قرآنى را با احاديث اهل‌بيت(ع) از كتب روايى، مانند كتب اربعه و... استخراج كرده و بر اساس سوره‌ها، تنظيم نموده و ذيل آيات، روايات را بدون هيچ‌گونه اظهار نظرى، آورده است. در تحقيق كتاب، آيات و روايات استخراج شده و روايت با ارجاع به كهن‌ترين منابع، ثبت و ضبط شده است. توضيح رجال اسناد، واژه‌هاى ديرياب متن احاديث و ويرايش و تنظيم دقيق متن نيز از جمله تلاش‌هاى محققان است. اين تفسير در استفاده از آيات قرآنى درباره ولايت ائمه(ع)، شيوه‌اى نو و جذاب دارد. در مقدمه محقق، ضمن ذكر زندگى‌نامه مفصلى از نويسنده، اقدامات صورت گرفته از سوى محققان، توضيح داده شده است. در مقدمه نويسنده، به مكتوب بودن و تصريح شدن به ولايت اميرالمؤمنين(ع) در صحف تمامى انبياء و اين‌كه خداوند پيامبرى را مبعوث نكرده است مگر به ولايت اهل‌بيت(ع). نويسنده در ارائه تطبيق و تفسير آيات به ائمه بزرگوار شيعه از طرف خاص و عام، اگرچه تلاش كرده تا سخنان خود را بر پايه روايات مأثور اثبات كند، اما هيچ‌گونه توجهى به صحت و سقم روايات نكرده و گويا همه آن‌ها را تلقى به قبول كرده است.

تفسير القرآن المجيد: المستخرج من تراث الشيخ المفيد رحمه‌الله، گردآورى مباحث تفسيرى از ميان آثار شيخ مفيد، توسط سيد محمدعلى ايازى است. اين اثر، از تفاسير كلامى و فقهى شيعه بوده كه در آن، شرح و تفسير برخى آيات قرآن، فراهم آمده است. شيخ مفيد در لابه‌لاى اين تفسير، پاره‌اى از احكام فقهى را توضيح مى‌دهد. اين تفسير به زبان عربى است. مجموعه آياتى كه شيخ مفيد در كتب مختلف خود، مورد بررسى قرار داده، نمايانگر روش خاص كلامى ايشان در مباحث تفسيرى است، كه قبل از وى سابقه نداشته است. به همين انگيزه، تصميم بر آن شده تا به مناسبت هزارمين سال درگذشت ايشان و برپايى همايش جهانى در تجليل از شخصيت بى‌نظير وى، مجموعه بحث‌هاى تفسيرى از كتب گوناگون ايشان جمع‌آورى و در قالب اثر حاضر، عرضه گردد، تا اين روش به نام ايشان ثبت شده و راهنمايى باشد براى قرآن‌پژوهانى كه بخواهند بحث‌هاى كلامى را در تفسير قرآن پيگيرى نمايند... درباره محتواى اين كتاب، نكات زير شايان تأمل است: گردآورنده در مقدمه خود، به ابعاد مختلف تفسير شيخ مفيد و كار انجام‌شده در اين اثر پرداخته و شيوه تحقيق و منابع آن را بازگو كرده است. قبل از آن با بررسى شخصيت و عصر شيخ مفيد، روش ايشان بررسى و بيان شده است... شيخ مفيد خود كتاب تفسيرى مستقل تأليف ننموده، ولى استفاده زياد ايشان از آيات در مباحث كلامى، تاريخى و فقهى و مطرح كردن بعضى مسائل تفسيرى و قرآنى، نمايانگر توجه ايشان به اين‌گونه مباحث است... شيخ را مى‌توان مبدع سبك تفسيرى كلامى دانست، كه اصول و روش‌هاى خاص خود را دارد. به كار بردن روش استدلال قرآنى براى بيان مطالب و رد اشكالات و شبهات يا توضيح معتقدات، از خصوصيات اين سبك است... مناظرات مذهبى و بحث آزاد در مباحث اعتقادى مانند بحث با مشركين در توحيد، جدال با اهل كتاب در نبوت، مناظره با منكران معاد، گفتگو با منكرين عدل و رجوع به امام معصوم(ع) و اثبات غيبت امام عصر(عج)، از ديگر ويژگى‌هاى اين سبك بشمار مى‌آيد... تفسير شيخ مفيد از جهتى دربردارنده بسيارى از آراى فرق اسلامى و موضع‌گيرى‌هاى ايشان به‌عنوان يكى از بزرگ‌ترين علماى اماميه مى‌باشد؛ به تعبيرى ديگر، روش تفسير شيخ، روش كلامى - عقلى است. از اين جهت بايسته تدريس و تحقيق و محل توجه انديشمندان قرآنى است... روش شيخ در تعامل با نص قرآن، روشى است كه علماى اسلام در تفسير به آن اتفاق دارند. شاخصه‌هاى تفسير ايشان، از اين قرارند: الف)- تفسير قرآن به قرآن: آشكارترين روش شيخ در تعامل با آيات قرآن، تكيه بر آيات ديگر، در توضيح و تفسير آن است؛ با استناد به اينكه اجزاى قرآن ناظر و مفسر اجزاى ديگر آن است و اختلاف و باطلى در آن راه ندارد. وى در هر آيه، آيات مناسب و هم‌معنى و هم‌موضوع با آن را جمع‌آورى نموده و با تبيين ارتباط بين آنها، معناى مقصود را استنباط و آيات را تفسير مى‌نمايد... ب)- تفسير روايى: قاعده كلى در ديدگاه ايشان اين است كه در تفسير قرآن، از روايات وارده بايد استفاده نمود، اما مادامى كه با قرآن يا نص واضح ديگر، مخالفتى نداشته باشد، در اين مقام، تكيه او به روايت خواهد بود، اما اگر در روايت ترديدى وجود داشت، در اعتماد به آن ترديد خواهد كرد... استفاده ايشان از روايت به دو صورت است: گاه در تفسير نص قرآنى از آن بهره مى‌برد و گاه براى تأييد معنا و تفسيرى كه بيان كرده، به روايت استشهاد مى‌نمايد... اگر روايت با اصول عقايد و قواعد عقليه و حقايق تاريخى متواتر مخالفت داشت، به‌طور قاطع آن را رد مى‌نمايد و حق نقد سندى و عقلى آن را براى خود محفوظ مى‌دارد (مانند روايات ذيل آيه 157 اعراف در ذكر اشباح و خلق ارواح قبل از خلقت آدم(ع)، ص218 كتاب)... ج)- تفسير لغوى و شاهد ادبى: ايشان استفاده از معانى لغوى و شعر عربى را در توضيح معانى لغوى قرآن ضرورت واقعى مى‌انگارد. بر اين اساس، در جاهاى مختلف از آن بهره برده است (مانند تفسير آيه 171 سوره نساء، ص166 كتاب در معنى غلو)... د)- پرهيز از تفسير به رأى مذموم: شيخ مفيد مى‌فرمايند: «تفسير قرآن به رأى ممكن نيست و اعتقادات و هواهاى انسان‌ها را نبايد بر قرآن تحميل كرد». مراد ايشان از تفسير به رأى، تفسير بدون آگاهى و علم است و نيز مى‌فرمايد: «در تفسير، كنار گذاشتن حقيقت معنا و حمل آن بر مجاز و استعاره بدون دليل، باطل مى‌باشد». در مقابل، به تفسيرى كه مستند به لغت، برهان عقلى و شاهد روايى باشد، رو آورده است. ويژگى‌هاى تفسير شيخ را مى‌توان در مؤلفه‌هاى زير خلاصه كرد: مى‌توان ويژگى‌هاى مهم اين تفسير را به شكل زير دسته‌بندى كرد: الف)- بعد كلامى آن: اين تفسير از اين جهت، در بين تفاسير شيعه تاكنون بى‌نظير است. فقط فخر رازى در تفسير خود (آن هم دو قرن بعد از شيخ مفيد) به اين شيوه تمسك جسته است... اين ويژگى، بى‌شك تابع جوّ و فضاى عصر شيخ بوده، كه از يك طرف مناظره‌هاى علمى و عقيدتى و از طرفى هجوم بى‌سابقه عليه تفكر شيعى و فرصت شيخ در ردّ آنها رواج داشته است. از اين جهت، مرجع خوبى براى پژوهشگران آيات كلامى مى‌باشد... ب)- پرداختن به شبهات مختلف: با نظرى اجمالى به تفسير ايشان درمى‌يابيم كه در زمان خود، شبهات گوناگون فكرى را مطرح كرده و پاسخ داده‌اند. شبهاتى حاصل از نزاع‌هاى اهل سنت عليه شيعه در مورد افضليت حضرت على(ع)، عصمت، رجعت، متعه، نفاق بعضى صحابه، غيبت امام عصر(عج) و مسائل فقهى خلافى مانند، تحريم ذبائح اهل كتاب، مسح بر پا و مباحثى مانند شرور، خلق افعال عباد، حدود اختيار و اراده انسان و مباحثى با معتزله... همچنين مباحثى با اهل حديث از شيعه كه از طرف شيخ صدوق در اعتقادات مطرح شده‌اند، مانند، اراده الهى، هدايت الهى، منشأ عمل انسان، مفهوم بداء، عالم ذر، جايگاه عقل، خلق ارواح و...... بخشى از مباحث ايشان در مقابله با غلات است، از قبيل اينكه پيامبران(ع) و معصومين(ع)مانند ساير افراد بشر، لذت و الم را درك مى‌كنند و كبر سن و پيرى بر آنها عارض مى‌شود... ج)- دسته‌بندى خاص: چينش مطالب در اين كتاب، به‌گونه‌اى پيش رفته كه غالبا به مطالب مهم پرداخته شده و شكل موضوعى به خود گرفته است... بيان مطالب موضوعى ذيل هر آيه از طرف شيخ، بيشتر جنبه تطبيقى و استشهاد داشته؛ بدين منظور، گاه از بين چند موضوع، يكى انتخاب و در اين تفسير آورده شده است. در تفسير جمع‌آورى شده، مطالب به قصد تفسير، تأليف نشده و به‌طور طبيعى، تفسير كاملى مانند ساير تفاسير تأليفى كه به تمام زوايا و ابعاد آيات پرداخته باشد، نخواهد بود. از نظر انسجام نيز، انتظار يك تأليف منسجم را نبايد داشت؛ زيرا هر مطلبى از كتابى، گلچين شده است...

مقدمة تفسیر البرهان المسماة بمرأة الأنوار و مشکوة الأسرار از شیخ ابوالحسن (م ح ۱۱۴۰ ق) فرزند شیخ محمدطاهر عاملی اصفهانی، از علما و محدثین شیعه می‌باشد. این تفسیر به شیوه روائی است دارای مقدمه مبسوط در علوم قرآن که بین تفسیرها کم نظیر است و شامل سه مقدمه و هر مقاله دارای چند فصل است. فصل اول در بحث اینکه قرآن دارای بطون و آیات قرآنی دارای تاویلاتی است. فصل دوم در بطون قرآن و تاویلات آن. فصل سوم تناسب ظواهر یا بطون. فصل چهارم وجوب ایمان به ظاهر قرآن. فصل پنجم در بیان علم قرآن که نزد اهل بیت (علیهم‌السّلام) است.

ملحقات الاحقاق کتابی است در ح‍اش‍ی‍ه‌ ک‍ت‍اب‌ اح‍ق‍اق‌ ال‍ح‍ق‌ و ازه‍اق‌ ال‍ب‍اطل‌ ن‍ورال‍ل‍ه‌ب‍ن‌ ش‍ری‍ف‌ال‍دی‍ن‌ ش‍وش‍ت‍ری‌ اس‍ت‌ که توسط سید شهاب الدین مرعشی نجفی و به اهتمام سید محمود مرعشی نوشته شده است. ملحقات احقاق الحق مشتمل بر 30 جلد است، به اضافۀ يك جلد فهارس ملحقات كه توسط گروهى زير نظر مرحوم آيت‌اللّه سيد‌‎شهاب‌الدين مرعشى نجفى تهيه و تدوین شده است. این مجموعه، دائرة المعارفی از فضایل و مناقب ائمه طاهرین علیهم السلام است که بدون استثنا، منابع و مصادر اهل سنت –با ذکر نام کتاب، مولف، صفحه، سال و محل چاپ- مورد استناد قرار گرفته است. مرحوم آيت‌اللّه مرعشى در انتهاى جلد سوم، استدراكات آيات نازله در شأن على(ع) را ذكر كرده‌اند. از جلد چهارم اين مجموعه ملحقات آغاز و تا جلد هفتم صفحه 390 ادامه مى‌يابد. ص 390 تا 484 جلد هفتم به تتمه متن «احقاق الحق» اختصاص يافته و سپس ملحقات کتاب كه تا جلد 33 را در بر مى‌گيرد، بدان افزوده شده است. جلد پانزدهم تا جلد سی و سوم به مستدرک روایات وارده درباره فضایل علی علیه‌السّلام و سایر معصومین علیه‌السّلام اختصاص یافته است. جلد حاضر به مستدرك آیات نازله و روايات وارده دربارۀ فضايل و اوصاف على(ع) اختصاص يافته است.