جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

غربیان از دیرباز به شناخت شرق توجه کرده و کارها و پژوهش‌های فراوانی در این‌باره سامان داده‌اند که آنها را «شرق‌شناسی» و در سرزمین‌های اسلامی «مطالعات اسلامی» می‌خوانند. این نوشتار بر آن است که با تبیین و تعریف این پدیده، دگرگونی‌های مفهومی و عوامل، انگیزه‌ها و تطور تاریخی‌اش را بررسد. این پژوهش‌ها از نخستین عصرهای باستان آغاز شده، دورهای میانی این عصر را گذرانده و دوره‌ مطالعات نوبنیاد را درباره شرق و اسلام (کلاسیک و آکادمیک) در برگرفته و بر پایه اوضاع گوناگون در هر زمانی متفاوت شده است. خاورشناسان غربی به انگیزه‏های گوناگونی به این مطالعات می‌پردازند و از این‌رو، این نوشتار در پایان، ارتباط اسلام و مسیحیت و واکنش‌های کلیسا را در برابر اسلام وامی‌کاود و شیوه‌های تازه این رویارویی ارزیابی می‌کند.

کتاب حاضر درباره شرق ، استشراق و مستشرقین می باشد. مستشرق یعنی کسی که دنبال شناخت شرق یعنی آسیا و برخی مناطق دیگر می باشد که فرهنگ و رسوم ، زبان، آداب و ... شناسایی می کند. در این کتاب از مستشرقین و علت حضور و... بحث می شود.

پژوهش حاضر ترجمه و نقد چهار فصل از کتابحدیث، میراث محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) در قرون میانه و دنیای جدیدنوشته آقای جاناتان براون؛ اسلام شناس آمریکایی است. وی که تحت تأثیر آموز‌های غنی و عمیق اسلام به این آیین گرویده است، با مسافرت به کشورهای عربی، إسلامی و فراگیری زبان‌های شرقی مطالعات زیادی در تاریخ إسلام، قرآن و حدیث داشته و مقالات و کتب زیادی از وی منتشر شده است. وی در تحقیقات و تألیفاتش در مورد إسلام رویکردی مثبت و در عین حال بی‌طرفانه دارد..محورهای اصلی دیدگاه‌هایآقای براون در چهار فصل اول کتاب از این قرار است:وی در ابتداء به تعریف حدیث و برخی دیگر از واژه‌های مرتبط پرداخته و دلایل حجیت آن را با اشاره به آیات قرآنی و عصمت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بیان می‌کند. او معتقد استهر چند که حدیث از لحاظ إعتبار دومین منبع إسلامی است، به لحاظ جامعیت و گستردگی موضوعات بر قرآن کریم مقدم است.او قرآن را منبع جامع برای پاسخ‌گویی به همه نیازهای مسلمین نمی‌داند.در فصل دوم با إشاره به تلاش‌های صحابه در ضبط و ثبت سخنان پیامبر، شروع تدوین حدیث را از زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) دانسته و أحادیث منع را غیر قابل إعتماد معرفی می‌کند. وی بدون إشاره به تلاش خلفاء به عدم تدوین و ترویج حدیث پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) تلاش‌های اولیه تابعین و دانشمندان بعدی در تدوین صحیفه‌ها، مصنّف‌ها، مسندها، و در نهایت سنن و صحیح‌ها را ذکر می‌کند. در فصل سوم پدیده جعل و وضع حدیث را بررسی کرده و آغاز گسترده جعل را به اواخر قرن اول هجری منتسب می‌کند. او شیعیان و طرفداران معاویه را از عمده‌ترین عوامل جعل حدیث می‌داند. سپس به تلاش مسلمین در پالایش أحادیث از مجعولات و ابداع شیوه‌های نقد سند و محتوای روایات می‌پردازد. در فصل چهارم حدیث شیعه و پیدایش و ماهیت آن را معرفی می‌کند. او معتقد است حدیث شیعه بعد از غیبت کبری شکل جدی به خود گرفته است. او به معرفی جوامع اولیه و ثانویه حدیث شیعه پرداخته و بر این نکته تأکید می‌کند که شیعیان در تدوین کتب شرح الحدیث، رجال و درایه همانند أهل سنت توفیق زیادی نداشته‌اند.این نوشتار در سه بخش تنظیم شده است: در بخش اول کلیات پایان‌نامه ارایه گردیده و در بخش دوم ترجمه چهار فصل کتاب براون قرار داده شده است و بخش سوم این پژوهش به نقد فصل‌های دوم و سوم کتاب إختصاص داده شده است. در این بخش سعی شده است مهم‌ترین دیدگاه‌های نویسنده در مورد جعل حدیث و برخی از ادعاهای او درباره حدیث شیعه تحلیل و نقد گردد.برخی از دیدگاه‌های نویسنده که در این بخش مورد نقد واقع شده‌اند از این قرار است: نقش شیعه در آغازه جعل حدیث، عدم وجود جعل گسترده در زمان حیات اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)،برخورد ملایم دانشمندان رجالی أهل سنت با راویان شیعی، نبود نقد محتوایی أحادیث میان قدماء، فقدان پیشینه قوی حدیثی در میان شیعه، تشکیک در إصالت برخی از کتب حدیثی شیعه همچون نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه، متأثر بودن شیعه از معتزله، عقب بودن شیعه از أهل سنت در فقه الحدیث و نقد الحدیث و برخی از اشتباهات جزیی وی.

اعتبار روایات از جمله مباحث بنیادینی است که عموم مسلمانان به رغم مذاهب گوناگونشان، گرچه در گستر? آن اختلاف دارند، اما اصل آن را با ادل? گوناگون مسلم می‌دانند. تعیین اعتبار روایات و پذیرش اصالت تاریخی آنها، زیر بنای همه مباحثی تلقی می‌شود که به نوعی بر حدیث مبتنی است و موضوعات متنوعی را از سیره گرفته تا فقه و تاریخ و عقاید در بر می‌گیرد.اعتبار روایات و اصالت تاریخی آنها از جمله مباحثی است که از دیر باز نزد خاور شناسان محل تأمل بوده است. تردیدها دربار? اعتبار آن، اما از قرن نوزدهم با مباحث گلدتسیهر به مرحله تازه‌ای وارد شد و از پشتوانه علمی قوی‌تری برخوردار گردید. شکاکیت گلدتسیهر را خاورشناسانی نظیر شاخت، کرون، کوک، کالدر و ونزبرو در حوزه‌های مختلف فقهی، تاریخی و قرآنی پی گرفته و گسترش داده‌اند. در مقابل مسلمانان نیز کوشیده‌اند تا به این تردیدها پاسخ دهند و از اعتبار روایات و اصالت تاریخی آنها دفاع کنند. آبوت، سزگین و اعظمی در شمار این عالمان قرار دارند. در این مقابله، البته محققان غربی غیر مسلمانی نیز وجود داشته‌اند که به طور کامل یا به‌طور جزئی به نقد شکاکیت مطرح شده پرداخته‌اند. خاورشناسانی نظیر فوک، قسطر، مورانی، شوئلر، فان اس، ینبل، و موتسکی از این جمله‌اند. مجادله بین این دو گروه در دهه‌های اخیر با به کارگیری روش‌های جدید، رونق تازه‌ای یافته است.هربرت برگ در کتاب خود با عنوان "تکوین و تکامل تفسیر در نخستین سده‌های اسلامی: صحت مکتوبات اسلامی از دوره تکوین"، به طرح و نیز تحلیل نظرات این دو گروه از خاورشناسان شکاک و نقاد می‌پردازد و می‌کوشد آن‌چه را که از این پیش فرض و روش و نوع اطلاعات موجب می‌شود تا این دو گروه، با یکدیگر به توافق نرسند شناسایی کند.موضوع سخن در کتابِ تکوین و تکامل تفسیر در نخستین سده‌هاى اسلامى, مسأله وثاقت متون روایى به‌طور عام, و وثاقت روایات تفسیرى به طور خاص است. این کتاب در فصول نخست، آرا و نظریات مطرح شده در این باب را به نحوى جامع گردآورى, و چکیده‌ای را از مطالعات حدیثی در غرب ارائه می‌دهد. بر اساس میزان شکاکیتی که محققان در مورد حدیث در کل و اسناد به‌طور خاص نشان می‌دهند، برگ محققان را در سه دسته، طبقه‌بندی می‌کند. با این حال وی نتیجه‌گیری می‌کند که "در واقع تنها دو موضع وجود دارد: از یک طرف محققان شکاکی وجود دارند که تصور می‌کنند در بهترین حالت "اسناد ارزش تاریخی بسیار محدودی دارند"، و از طرف دیگر محققان مسلمان و محققان غربی با شکاکیت کمتر وجود دارند که "اسناد را به لحاظ تاریخی سودمندتر تلقی می‌کنند". طبق گفته مولف، هیچ موضع میانی بین این دو دیدگاه وجود ندارد و سپس برگ به تجزیه و تحلیل دیدگاه‌ها مى‌پردازد.برگ در دو فصل این کتاب با استفاده از اظهاراتی که آنها را روشن، اثبات شده یا معمولاً مورد قبول تلقی می‌کند، در حالی که واقعاً اینگونه نیستند، علیه عقاید محققی استدلال می‌کند. گاهی هم برگ دیدگاه یک محقق را نادیده می‌گیرد، در حالی که در مواقع دیگر وی تنها به بخشی از اثر او تکیه می‌کند و از کنار بقیه بی‌توجه می‌گذرد، استدلال‌های برخی از محققان توسط وی تحریف می‌شود یا تا حدی به آنها عمومیت بخشیده می‌شود که خودِ محققان تمایلی به آن نداشته‌اند. به علاوه، برگ ادعا می‌کند که محققان از هر دو جبهه، استدلال‌هایشان مبتنی بر دور است و بنابراین فقط می‌توانند سایر محققانی را که پیش فرض‌های مشترکی با آنها دارند، متقاعد سازند.در این پایان نامه ضمن ترجمه دقیق سه فصل اول کتاب، تا حد امکان به توضیح برخی آرای مطرح شده و در عین حال نقد برخی دیگر پرداخته‌ایم.

آنچه «پاسخ‌های کربن به هایدگر، از منظر فلسفه شیعی» نامیده شده است، پاسخ‌هایی است که کربن برای گذر از فلسفه هایدگر عرضه داشته است. در این کتاب نویسنده می‌کوشد از منظر آرای فلسفی هانری کربن، که به فلسفه اسلامی تعلق خاطر دارد، به بررسی آرای مارتین هایدگر بپردازد و به تعبیر نگارنده، هانری کربن می‌کوشد پاسخی برای بن‌بست‌های مارتین هایدگر پیدا کند. همچنین، در این اثر شرح ماجرای سفر کربن به ایران و دیدار با اساتید ایرانی و آشنایی با علامه طباطبایی مرور می‌شود و به بررسی نقد شرق‌شناسی و الهیات تنزیهی پرداخته می‌شود. در آخر هم دیدگاه‌های متنوعی درباره تشیع کربن بررسی می‌شود. آشنایی و آگاهی کربن از فیلسوف سرشناس آلمانی از دیگر بخش‌های این کتاب است.

جهان هر روز مرحله‌ای تازه و فضایی جدید را تجربه می‌کند. این حال و هوای نو تنها خاص محیط‌های اجتماعی و علوم تجربی نیست، بلکه فضای دین و مذهب را نیز احاطه کرده است.در جریان این نو شدن، شیعه‌پژوهی نیز جایگاه ویژه‌ای یافته و توجه بسیاری از اندیشمندان را به خود جلب کرده‌است. در این میان،آگاهی از دیدگاه پژوهشگران دنیای غرب در خصوص تشیع از آن‌جا که از بیرون به آن می‌نگرند جالب و در عین حال می‌تواند یاری‌گر شیعه‌پژوهان حقیقت-طلب باشد، چراکه به‌یقین بررسی عادلانه و منطقی آراء و نظرات گوناگون می‌تواند در نهایت حقیقت راستین را به مرحله ظهور و بروز برساند. باید گفت در قافله مستشرقان شیعه‌پژوه،ویلفرد مادلونگ به سبب سابقه کاری و آثارش، برجسته و موردتوجه است. لذا نگرش‌های شیعه‌پژوهی وی و تأثیر آن بر شیعه‌پژوهی سایر مستشرقان، محل توجه رساله حاضر واقع شده و این پژوهش در پی فهم چیستی دیدگاه وی درباره تشیع (با تکیه بر شیعه اثنی عشری) و چگونگی روش کار او در این حوزه است.از آن‌جا که پژوهش حاضر به روش اکتشافی عمل می‌کند؛ لذا فرضیه‌ای برای آن تعریف نشده است.گفتنی است برای دست‌یابی به خواسته‌ها و اهداف این رساله، مدخل‌های نوشته شده به‌وسیله مادلونگ در دائره-المعارف اسلام، و برخی دیگر ازآثار وی ترجمه و مورد بررسی و نقد واقع شد.آن‌چه در نهایت می‌توان گفت این است که وی درباره موضوعات مختلف مرتبط با تشیع اثنی‌عشری به شیوه‌ای علمی و غیرمتعصبانهبه بررسی و بحث پرداخته و اطلاعات ارزشمندی ارائه نموده؛ البته در برخی موارد با نادیده گرفتن مسائل مهم، دچار اشتباه شده و مطالبی نادرست را به رشته تحریر درآورده است.به هر حال ،علی‌رغم تحقیقات به نسبت گسترده مادلونگ درباره شیعه اثنی‌عشری، در نهایت نمی‌توان به چهارچوب مشخصی درباره دیدگاه وی در رابطه با تشیع دست یافت. ولی باید گفت که این دانشمند آلمانی تبار با تلاش‌ها و تحقیقات ارزنده خود درباره اسلام و تشیع نقش مهمی در شناساندن تاریخ اسلام و مذاهب اسلامی ایفا کرده‌ است

واژه ی مستشرق و شرق شناس، با قطع نظر از تعریف آکادمیک آن، در حوزه ی خاص اسلامی نیز مقوله ای عام و فراگیر است و خیل عظیم از محققان و نویسندگان غیرمسلمان غربی و شرقی را شامل می شود که در ضمن یکی از گروههای ذیل دسته بندی شود: 1- کسانی که به منظور تبلیغ آیین مسیحیت، ردیه های غرض آلود و ادعاهای دروغین را در مورد اسلام و قرآن کریم تنظیم کرده اند. 2- افرادی که به دلایل گوناگون به ترجمه ی متون اسلامی، اعم از قرآن کریم و متون مرتبط با آن، و کتابهای حدیثی، فقهی، فلسفی، کلامی و ادبی پرداخته اند. 3- نویسندگان و محققانی که در خصوص قرآن کریم و یکی از زمینه های زبان، تاریخ، علوم، تصوف و عرفان، کلام و فقه اسلامی تخصص به دست آورده؛ کتابهای علمی - تحقیقی خود را در زمینه ی تخصص خود نشر داده اند. گستره ی وسیع موضوعات شرق شناسی و حجم زیادی از ستیزه جویی هایی را که به منظور از بین بردن اصالت فرهنگ اسلامی - قرآنی مطرح شده است؛ پوشش می دهد. اتهاماتی فراوان از قبیل : وام گیری قرآن کریم به عنوان فرهنگ مدون اسلام از منابع دیگر، اشاعه ی فرهنگ شرارت پیشگی، ترویج اندیشه ی بهره گیری از زنان، وجود تناقض میان آیات و سوره های آن، نداشتن آموزه ای جدید و به درد خور جامعه ی بشری و داشتن خطاهای ادبی اهم مناقشاتی است که مستشرقان بر مبنای انکار اصالت فرهنگ اسلامی - قرآنی بیان کرده اند.

سوال اصلی پژوهش این بود که بازنمایی ملل شرق، خصوصاً اسلام و مسلمانان در سینمای هالیوود چگونه رخ می‌دهد و این بازنمایی در حوزه‌هایی همچون؛ «جنسیت و زنان مسلمان»، «قومیت و نژاد»، «سیاست و اسلام سیاسی» و «هراس، ترور و وحشت» چگونه دنبال شده است. بنابراین، مجموعه‌ای از دلایل تاریخی شکل‌گیری تصویر مسلمانان را مورداشاره قرار داده و مبانی نظری نظریه بازنمایی، نظریه روایت و مطالعات انتقادی در حوزه شرق‌شناسی و مطالعات پسااستعماری را بررسی کرده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که نگاه به مسلمانان به‌عنوان «دیگری» از دانش شرق‌شناسی ناشی می‌شود، اما وقایعی مانند واقعه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ نیز نقطه عطفی در رویکرد اسلام‌هراسانه تمدن غربی محسوب می‌شود. نتایج تحلیل روایت چهار فیلم «در سرزمین خون و عسل»، «ملکه صحرا»، «حرارت جاوا» و «غیرقابل درک» نیز بازنمایی دانش شرق‌شناسی، تحولات تاریخی و سیاست‌های کنونی ایالات متحده را در سینمای هالیوود را نشان می‌دهد، اما وضعیت بازنمایی مسلمانان در سینمای هالیوود، نسبت به سال‌های گذشته وضعیت متفاوتی یافته است. توجه به قومیت‌های متنوع مسلمانان به غیر از اعراب، پیچیده شدن روایت‌های داستانی و شخصیت‌های مسلمان در فیلم‌ها، نقد حاکمان و حکومت‌های مسلمان و توجه به درخواست‌های سیاسی و اجتماعی مسلمانان، از جمله مواردی است که در سال‌های اخیر در سینمای هالیوود بدان توجه شده است. همچنین باید گفت که فیلم‌های اخیر، از روایت‌های ساده و کلیشه‌ای از مسلمانان فاصله گرفته‌اند و مسلمانان را در روایت‌هایی محکوم می‌کنند که با استدلال همراه است.

در عصر دیجیتال وسایل ارتباط‌جمعی با انتشار افکار مختلف‌ و شیوه‌های گوناگون زندگی،فضاهای اجتماعی را بطور محسوسی دگرگون ساخته‌اند، در این میان صنعت بازی‌های رایانه‌ای به عنوان ابزاری تاثیرگذار در مسیر تغییر رفتارکاربران عمل می‌کنند، به‌گونه‌ای که فهم و درک ما از جهان را از طریق ساختن، انتقال و تکرار بازنمایی‌های مختلف شکل‌می‌دهند. در بررسی متون رسانه‌ای، مولفه‌های ایدئولوژیک موجود در ورای این متون و تاثیر آن در شکل‌گیری نگاه مخاطبان امری است که باید به شکل جدی مدنظر قرار گیرد.در سال‌های اخیر شاهد برجسته‌تر شدن تصویر مسلمانان در رسانه‌های غرب و به‌طور خاص در بازی های رایانه‌ای بوده‌ایم، نوشتار حاضر تلاش دارد با بررسی بازنمایی‌های شمایل‌نگارانه‌ی اعراب و مسلمانان، ساختارهای روایی و مراحل بازی به بررسی شیوه‌هایی‌ بپردازد که اعراب و مسلمانان در بازی‌های ویدیویی بازنمایی شده‌اند، بدین منظور شش بازی رایانه‌ای ایدئولوژیک ساخته‌ شده در سالیان اخیر، که به نحوی با اسلام و مسلمانان مرتبط بوده اند، با روش کیفی تحلیل نشانه‌شناختی، تجزیه و تحلیل شده‌اند. در این منظومه نظری رویکردی مرکب از نظریات استوارت هال درمورد بازنمایی در مرکز مباحث نظری قرار دارد و سپس دیدگاه ادوارد سعید در شرق شناسی به عنوان مصداقی از کاربرد نظریه بازنمایی ارائه می گردد. در نتیجه‌گیری، نشان‌ می‌دهیم که امپریالیسم جهانی در حرکتی پیچیده و ترکیبی، اقدام به ایجاد نوعی اسلام هراسی در سطح افکار عمومی جهان می نماید و به تصویرسازی دلخواه از اسلام و تمدن اسلامی در ذهن مخاطب می پردازند.