جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این تحقیق عفو و بخشش از دیدگاه قرآن و سنّت می باشد. عفو از صفات پسندیده ای است که در مکاتب اخلاقی مورد ستایش قرار گرفته با به کار بردن این صفت در زندگی می توان از ثمرات دنیوی آن که داشتن سلامت روانی و جسمانی است بهره مند شویم و هم ردیف پرهیزکاران و متّقین قرار بگیریم و در آخرت از شفاعت رسول خدا 9 بی نصیب نگردیم. مطالب استفاده شده در این پژوهش از منابع شیعی می باشد زیرا عفو از موضوعاتی است که برای اثبات آن نیازی به منابع اهل تسنن ندیدم و ائمه اطهار : و علمای اخلاق شیعه مذهب به قدر کافی پیرامون آن پرداخته اند. در این پژوهش از منابع متعدّد اخلاقی، تفسیری و روایی استفاده شد از جمله آن: کتاب گذشت عالی ترین نشانه ی کرامت انسانی، اخلاق در قرآن، قلب سلیم، تفسیر نمونه، و المیزان، نهج البلاغه و صحیفه سجّادیّه می توان اشاره نمود. روش جمع آوری مطالب به صورت فیش برداری و کتابخانه ای انجام شده است. عفو و بخشش به معنی روحیّه ی گذشت از تقصیر و اشتباه دیگران و ندیده گرفتن اشتباه های آنان و نرمی در برخورد با دیگران و سخت گیری نکردن در برابر خطای آنان می باشد. هرگاه در جامعه حوادثی روی دهد که حسّ نزاع و انتقام گیری را تحریک کند و صرف اجرای قانون که طبعاً خشک و بی روح است نمی تواند مسئله را به طور ریشه ای حل و فصل کند. عفو و بخشش که از برترین صفات خداوند است به عنوان مکمل نظام حقوقی خلاء موجود را می تواند پر کند. جواز عفو در جایی است که خطا و اشتباه معلول بی خبری، غفلت، جهل، حسد و کم ظرفیتی خطاکار باشد که مکتب انسان ساز اسلام در مورد ظلم های فردی از عفو و بخشش سخن می گوید و به ستم دیده ای که بر ظالم خود دست یافته درس اخلاق و فضیلت می دهد و به وی خاطرنشان می کند که بزرگواری و کرامت نفس در این است که حقّ شخصی خود را ببخشی و متجاوز را از کیفر معاف نمایی و او را مدیون انسانیّت خویش کنی اما اگر بخشش موجب گستاخی طرف می گردد دیگر جای عفو نیست به خصوص در برابر دشمنان داخلی و خارجی که اصول و ارزش های که ریشه و اساس یک ملّت است را نشانه رفته باشند. مبلّغین، دانشمندان و رهبر یک جامعه بیشتر از دیگران با افراد متعصّب و جاهل و کم فرهنگ مواجه می شوند بنابراین بر این افراد لازم است که بیشتر از دیگران متخلّق به این اخلاق الهی باشند تا باعث اصلاح نفوس آنان گردند. عفو و بخشش، آثار و ثمرات دنیوی و اخروی فراوانی دارد از جمله ثمرات دنیوی، می تواند موجب عزّت فرد عفوکننده گردند و بر درجه و مرتبه او بیفزاید و امنیّت و محبوبیّت اجتماعی را نصیب او گرداند. و امّا ثمرات اخروی، آسان گیری در حساب و دخول در بهشت که خداوند متعال نصیب فرد بخشنده در آخرت می نماید. از جمله راه های کسب فضیلت عفو، می توان به مقابله با خاستگاه خشم اشاره نمود زیرا خشم، انتقام جوی و کینه ورزی را به دنبال دارد و کینه باعث سخت شدن دل می گردد. خداوند خود را با صفت عفو و بخشش در قرآن معرفی نموده است؛ عفو یک رحمت الهی است و اولیای الهی هم که واجد مکارم اخلاق می باشند مأموریت دارند که پیروان خویش را با صفات عالی انسانی تربیت کنند و کرائم اخلاق را که معیار انسان برتر است را در نهادشان پرورش داده و مؤمنان خطاکار را از یأس و ناامیدی نجات دهند. به یقین عفو و بخشش بر انتقام و کینه ترجیح دارد. محبوبیّت انسان را دو چندان می کند و کینه ها را می شوید و تبدیل به محبت و دوستی می کند.

موضوع این پژوهش « صفات پسندیده انسان از منظر قرآن کریم » است . این پژوهش در صدد آن است تا با بررسی آیات قرآن کریم و سیر در منابع معتبر اسلامی به بحث و بررسی پیرامون صفات پسندیده انسان از منظر قرآن کریم بپردازد و به اهداف زیر دست پیدا نماید : ویژگی های خاص انسان از دیدگاه قرآن ، صفات پسندیده انسان در قرآن ، عوامل و موانع بروز صفات پسندیده از دیدگاه قرآن . روش این تحقیق با توجه به امکانات و ماهیت و اهداف ، روش توصیفی _ تحلیلی است محقق در این پژوهش به نتایج ذیل دست یافته است : انسان اشرف مخلوقات و تنها موجودی است که به خاطر ویژگی های منحصر به فردی از قبیل نیروی تعقل و اندیشه ، اختیار و انتخاب ، برخورداری از دو بعد مادی و معنوی ، دارا بودن کرامت ذاتی و اکتسابی ، دارا بودن ظرفیت علمی بالا و ... شایستگی مقام خلافت الهی را داراست که می تواند با بکارگیری از ویژگی های خدادادیش صفات حسنه را در خود به ظهور برساند که این صفات عبارتند از : اعتدال و میانه روی ، عفت ، عزت ، صبر ، توکل ، اخلاص ، عدالت ، وفای به عهد ، عفو و گذشت ، تقوا ، ایثار ، شجاعت ، کظم غیظ ، صدق ، احسان ، خوف و رجاء ، تواضع ، امانتداری ، شکر ، انفاق ، زهد و امانت داری ، وفای به عهد ، شجاعت ، کظم غیظ ، عفو و ایثار . فایده صفات و فضایل پسندیده رسیدن به سعادت و کمال حقیقی انسان است ، لذا بنابر اهمیت آن ها باید عوامل و موانعی که در بروز صفات نقش مهمی دارند شناخته گردند که مهم ترین عوامل بروز صفات عبارتند از : بکارگیری از نیروی تعقل و اختیار ، وراثت ، محیط ، ازدیاد معرفت ، داشتن هدف صحیح ، شناخت انسان کامل ، اعتدال ، تمرین های سخت ، تکرار ، سختیها و توبه . و مهم ترین موانع بروز صفات عبارتند از : جهل و نادانی ، غفلت و بی خبری ، ضعف ایمان و فقر مذهبی ، فقر و تنگدستی ، خودخواهی و تکبر . در پایان پیشنهاد می گردد که تحقیق جامعی پیرامون عوامل و موانع بروز صفات پسندیده در قرآن کریم صورت پذیرد .

گذشت که معادل آن در فرهنگی دینی ما واژه های عفو، صفح و غفران است از جایگاه والائی برخوردار می باشد و در جایی معنی پیدا می کند که انسان قدرت بر انتقام دارد. انسان های با گذشت به مغفرت و رحمت الهی دست یافته و از پاداش های اخروی بهره مند می شوند و هرچه این صفت الهی در ایشان رشد کند آنان را به سوی کمال و نایل شدن به مقام محسنین و قرب الهی سوق می دهد و در پرتو فضیلت اخلاقی دشمنان سرسخت به دوستان صمیمی بدل می گردند و جلو تسلسل ناهنجاریها و خشونتها گرفته می شود و آرامش در نهاد خانواده و اجتماع جریان می یابد. و اهمیت این بحث و پرداختن آن به این معنا نیست که اسلام خشونت را مطلقا مردود می داند، چون در برابر کفار معاندان و آن مواردی که احقاق حق و نشر عدالت جز با اعمال خشونت ممکن نیست اسلام شدت عمل را لازم می داند. راه رسیدن به این خلق الهی این است که در فضای روح بخش آیات قرآن کریم قرار گیریم و دستورات الهی را بر صفحه جانمان حک کنیم؛ و سرزمین دل را با معرفت، شناخت و ایمان آبیاری نموده و در پی کسب تقوی باشیم. با سلاح صبر و بردباری به جنگ دیو درون رفته و با استفاده و رفتن در پناهگاه الهی از شر شیطان نفس خودمان را برهانیم، از سیره انبیاء و اولیاء بهره مند و ممارست و مداومت بر عفو و گذشت را از یاد نبریم اگر می خواهیم به عفو الهی دست پیدا کنیم که در سایه گذشت از دیگران می توان مشمول مغفرت پروردگار شد.

برای رساندن پیام الهی، اولین و اصلی ترین هدف پیامبران، به ویژه نبی مکرم اسلام(ص) تبلیغ بوده است. مقاله حاضر می کوشد به این سؤال پاسخ دهد که چگونه پیامبر(ص) توانست در فرصتی محدود و با امکاناتی ناچیز، چنان تحولی در مردم به وجود آورد که بعد از مدتی جامعه ای کاملاً متفاوت با آنچه پیش از آن بوده به وجود آید؟ فرضیه مورد آزمون این است که نبی اکرم(ص) با استفاده از راه کارهای خاص تبلیغی مبتنی بر رویکرد پیامبرانه، مخاطب خود را قلوب و دل های مردم قرار داد و توانست به این مهم نایل شود. مقاله با دلایل و استنادات و با رویکرد توصیفی به اثبات این فرضیه می پردازد.