جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امام خمینی (ره) عالمی شیعی است که با فهم عمیق از آموزه های دینی، مبانی فکری خود را در قالب یک مدل حکومتی با عنوان «جمهوری اسلامی» پیاده کرد. اندیشه های امام مبتنی بر بنیان های دینی و قرآنی و فقه جواهری امام جعفرصادق (ع) است و تاثیری عمیق و ماندگار در تاریخ تحولات ایران داشته و دارد.در این مقاله، با بازخوانی اندیشه سیاسی امام خمینی، ضمن برشمردن برخی نوآوری های ایشان در اندیشه سیاسی، نسبت این اندیشه با اندیشه های اصلاح گرایانه و همچنین، اصول گرایانه بررسی می شود و در نظر داریم از مدل اندیشه سیاسی امام خمینی با عنوان «اصلاح گرایانه متکاملی» که در اصلاحات اصولی ریشه دارد، در قبال نظریات فوق دفاع کنیم.

اسلام در مقام ثبوت، دين كامل، تام و مرضی پروردگار در هـدايت، رشـد و تعـالی انسانهاست؛ ولی در مقام اثبات، كيفيت فرايند تحقـق بخشـی بـه ايـن مهـم، ماهيـت ادراك آدمی از معارف دينی و در نهايت، كاربست معارف دينی در عرصه زنـدگی، مؤلفه هـای اثرگـذار در نقـش آفرينـی ديـن در سـاحت اجتمـاعی بـه شـمار مـی رود. اينجاست كه ضرورت نظام سازی يا نظام پردازی از معارف دينی، احساس می شود تـا از رهاورد آن، اساليب انتفـاع از معـارف دينـی اسـتخراج و در قالـب نظـام معرفتـی، عرضه شود و در پايان امكان استقرار نظام كنشی برمبنای نظام معرفتـی، امكـان پـذير شود. در اين مقاله، نگارنده می كوشد ابتدا به مفهوم پردازی و معناشناسی نظام سـازی بپردازد و در ادامه، روش شناسی كشف نظام از منابع دينی را مبتنـی بـر رويكردهـای مختلف موجود، تنقيح و تبيين كند و در پايان، مدل مختار خود را ارائه كند. كشف نظام از معارف دينی، از يكسو امكان تكـون فقـه حكـومتی را فـراهم خواهـد آورد و از سوی ديگـر قـدرت اثبـات كارآمـدی ديـن در عرصـه اجتمـاعی را بـرا ی انديشمندان اسلامی پديد خواهد آورد. روش اين پژوهش در گردآوری داده های تحقيق برمنابع كتابخانه ای (بـه كـارگيری ابزار مطالعه) و انديشمندان حوزه نظام سازی (به كارگيری ابزار مصاحبه) استوار است ودر مقام داوری نيزاز نظريه داده بنياد بهره گيری شده است.

حضرت علی (ع) پس از یک دوره بازگشت به سنت های اشرافی جاهلی، جعل حدیث ، بدعت و انحراف از اصول قرآنی و سنت نبوی، به خلافت رسید. وی ناگزیر به تغییر بنیادین و اصلاح واقعی ساختار نظام خلافت اسلامی نا گزیر به احیای تمدن سازی نبوی و بنیان تمدن علوی بود. لذا آن حضرت در این راستا اقدام به بنیان نظام سازی سیاسی، نظام سازی اجتماعی، نظام سازی فرهنگی ونظام سازی اقتصادی کردند. نظام سازی فرهنگی نیاز به نهاد سازی فرهنگی داشت که سیره احیاگر تفکر دینی امام علی(ع)، ما را با آن آشنا خواهد کرد . امام علی(ع) در دوران خلافت خود به تفسیر قرآن، تربیت اخلاقی جامعه اسلامی، تعلیم وتربیت، مبارزه با اشرافیت، تبیین جایگاه امامت الهی واهل بیت، وتیین پایه های فکری مسلمانان وجلوگیری از تحریف سخنان رسول الله(ص)اقدام کردند. در این مقاله راهکارهای احیای تفکر دینی از سوی امام علی(ع) با شیوه توصیفی تحلیلی، تبیین خواهد گردید. پیروزی انقلاب اسلامی در مقابل تفکر دنیوی گری دنیای مدرن ، نوید تجدید حیات اسلامی را فراهم کرده است .امید می رود تا با حضور دین در عرصه حیات اجتماعی دنیای اسلام زمینه تحقق آرمان ها و احیای تفکردینی وتمدن سازی علوی فراهم گردد.

فقه سیاسی شیعه با توجه به ظرفیت های درونی و نیازهای موجود، به ویژه با تجربه جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب اسلامی به طراحی و اجرای نظام جامع سیاسی اجتماعی اقدام کرد. نظام سازی در فقه سیاسی که از نص برآید و با نگاه به تحولات عینی جهان و نیاز جامعه دینی تکمیل شود چیزی است که شروع آن در پیروزی انقلاب اسلامی بوده است ولی تکمیل و استمرار و پویایی آن، جاری است. در این نوشتار تلاش می شود تا ظرفیت های درونی فقه سیاسی، اقدامات انجام شده، الزامات و نیازهای پیش رو و چگونگی ساخت نظام سیاسی بررسی شود و پس از بیان راه های پیموده شده فقه برای نظام سازی، درآمدی بر تئوری ایجاد نظام جامعه سیاسی اجتماعی بر اساس فقه سیاسی ارائه شود.