جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
help
مرور > مرور کلید واژه ها
>
ِذکر
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 33 
1 2 3 4 5
«الست» در غزلیات شمس و شبکه روابط معنایی آن با آفرینش، ذکر و سماع
نویسنده:
محمدی آسیابادی علی, اسماعیل زاده مبارکه مرضیه
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
چکیده :
آیه الست از جمله آیاتی است که بازتاب وسیعی در اشعار مولانا دارد، و از نظر معنایی با مضامین مختلفی که اهم آن موضوع آفرینش، ذکر و سماع است، ارتباط ساختاری پیدا م... می کند. غزلیات شمس، جلوه گاه تاثیراتی است که از شنیدن خطاب ازلی در مولانا به وجود آمده و سماع و سرودن شعر از مهم ترین این تاثیرات است.راهی که مرید با تلقین ذکر شیخ آغاز می کند و مداومت او بر اذکار، ارتباطی مستقیم با خطاب الست دارد؛ بنابراین، در ژرف ساخت غزلیات مولانا رابطه ای معنوی میان آیات آفرینش با آیه الست و مقوله های ذکر و سماع مشاهده می شود، و این موضوعی است که در این مقاله به توضیح آن پرداخته شده است.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 185 تا 210
مشخصات اثر
1 2 3 4 5
مفهوم‌شناسی زیارت در ادبیات عرفانی [همایش بین‌المللی الهیات زیارت]
سخنران:
قربان ولیئی
نوع منبع :
سخنرانی , فیلم
چکیده :
دکتر ولیئی مطالب خود را این چنین آغاز کردند: بحث ما حول جایگاه زیارت در ادبیات عرفانی خواهد بود. برای ورود به بحث می باید شناخت اجمالی نسبت به عرفان، ادبیات عر... رفانی و مقوله زیارت پیدا کنیم. تعاریف متعددی از عرفان ارائه شده است که هیچ یک از این تعاریف جامع نبوده و بیشتر بر حسب ذوق و طبع محققین ارائه شده است. در واقع می‌توان گفت عرفان بینش واقعیت وحدانی هستی است که در ابتدا به نحو مجمل و بسیط وجود دارد و طی فرآیندی انفسی به‌نام سیروسلوک بسط و تفصیل پیدا می‌کند. منظور از واقعیت وحدانی هستی، وجود حضرت حق است که فی الجمله برای همه آدمیان وجود دارد. چنین تعریف از عرفان هم در فرهنگ فارسی موجود است و هم در آثار عرفان‌پژوهان غربی مانند ویلیام جمیز، رودلف اتو، والتر ترنس استیس، واین پرودفوت و... از آن دفاع شده است. عرفان تجربه دیدن وحدانیت هستی است که در آثار غربی به این تجربه، تجربه عرفانی - Mystical experiences – گفته می‌شود. دو نوع تجربه عرفانی توسط عرفا و عرفان‌پژوهان معرفی شده است که به عنوان تجربه عرفانی آفاقی و تجربه عرفانی انفسی از آن یاد می‌شود. نتیجه تجربه عرفانی آفاقی برای عارف این است که هرچه که در جهان می‌بیند حضرت حق است که نمونه‌های متعددی در ادبیات فارسی دارد. در تجربه عرفانی انفسی، عارف یا تجربه‌گر، نگاه بیرونی ندارد بلکه نگاهی به دورن خود دارد و شهود در خود دارد و هرگاه به خود می‌نگرد حضرت حق را درمی‌یابد که نمونه‌های این نوع تجربه در ادبیات عرفانی ما فروانی کمتری دارد. دکتر ولیئی در ادامه نشست افزودند که تجربه عرفانی دارای ویژگی‌های متعددی است. معرفت بخشی یکی از ممیزه‌های تجارب عرفانی است که منجر به شناخت و معرفت نسبت به هستی می‌گردد. ویژگی دیگر تجارب عرفانی، گذرا بودن است. همچنین تجارب عرفانی عمدتا بیان ناپذیر هستند و از نظر ویلیام جیمز اگر تجربه‌ای قابل بیان بود اصلا نمی‌توان بر آن نام تجربه عرفانی نهاد. انفعالی بودن از دیگر ممیزه‌های تجربه عرفانی است به بیان بهتر برای کسب تجارب عرفانی، دستورالعمل‌های مشخص و برنامه مدون و دقیقی مورد نیاز نیست. در مورد خصیصه انفعالی بودن تجارب عرفانی باید توجه کرد که می‌توان زمینه‌های تجربه عرفانی را فراهم نمود، اما لحظه‌ی وقوع تجربه عرفانی از منظر عارفان عنایت است و نوری است که خداوند در دل هرکس که بخواهد قرار می‌دهد. در ادبیات عرفانی از این مسئله به عنوان جذوه یا عنایت بی‌علت یاد می‌شود. مجموعه اعمال جوارحی و جوانحی اعمال سلوکی را تشکیل می‌دهند. صرف تقید به این اعمال موجب وصال و تجربه عرفانی نخواهد بود اما همه واصلان و عارفان از زمره کسانی بودند که این اعمال و مقدمات را طی کرده‌اند. در ادبیات عرفانی ما این اعمال مشخص است و در بسیاری از ابیات به آن‌ها اشاره شده است به عنوان نمونه شاه قاسم انوار برای کسب تجربه عرفانی در بیتی پنج ریاضت عمده و اصلی را ذکر می‌کند: صمت و جوع و سَهَر و ازلت و ذکری به دوام / ناتمامان جهان را کند این پنج تمام البته وجود پیر – شیخ، استاد – از مقدمات مهم در کسب تجارب عرفانی است. در واقع می‌توان گفت عنصر وجود پیر و استاد مهم‌ترین مقدمه در حصول به تجارب عرفانی است. کلمه زیارت در عرفان در همین مرحله ظهور پیدا می‌کند. ریشه معنایی و وجه تسمیه زیارت در ادبیات عرب در جایی است که شخص با روی آوردن توام با محبت و توجه باطنی به چیزی از امور دیگر رویگردان می‌شود که در ادبیات فارسی زیارت به معنی نوع خاصی از دیدار ترجمه شده است. از نظر عرفا مصداق کامل زیارت، زیارت شخص کامل است که در مجموعه آموزه‌های عرفانی ما مهم‌ترین رکن سلوک دیدار اهل معنا و کاملان حی و زنده است. بالاترین مرحله زیارت، زیارت خداوند است. در جهان هستی خداوند از طریق صورت‌ها قابل رؤیت است. این صورت‌ها دارای مراتبی است، ازاین‌رو عرفا به زیارت شخص کامل که آیینه‌ خدانماست و همچنین زیارت مشاهد و مزار انبیاء و اولیاء می‌روند. سازوکار تعالی افراد در زیارت نکته‌ای است که باید به آن توجه شود. زیارت در شرایع به معنی جابه‌جایی فیزیکی است که یک فرآیند آفاقی است. در مشی عرفانی علاوه بر این جابه‌جایی فیزیکی، سیر باطنی نیز وجود دارد و عارف باید در این مسیر به این فهم برسد که (( آنچه که هست در نهاد خود توست)). ازاین‌رو کارکرد اصلی زیارت انسان‌های کامل در معرفت نفس است. از منظر عرفا نهایت سلوک، دیدن فرا من – دیدار با خود – است. غرض از زیارت انسان برین، دیدار با خویشتن است که در دفتر پنجم مثنوی به این مسئله اشاره شده است. از منظر عرفا، در مواجه با انسان‌های کامل چه آنان که دارای وصف حیات‌اند و چه آنانی که دارای وصف ممات‌اند، انسان به معرفت خویشتن می‌رسد. زیرا آن انسان‌های کامل نفسی ندارند و مانند آیینه‌ای هستند که نفس افراد را به آنها نشان می‌دهند. زیارت نیز در نظر عرفا در جهت تحصیل همین معنا است. دکتر ولیئی در انتهای نشست عنوان کردند که سازوکار تعالی در زیارت، خودشناسی است. خودشناسی شرط اصلی حرکت است. زیارت، هیجان لازم برای سلوک به انسان می‌بخشد که به تعبیر مولوی (( دیدن ایشان شما را کیمیاست )). در واقع سالک با زیارت مشاهد مشرفه و کاملان، نیروی لازم – همت – جهت پیمایش طریق معرفت را کسب می‌کند. مراقبه از مهم‌ترین ارکان سلوکی است که به معنی پاسداشت باطن و ظاهر می‌باشد. مقوله زیارت با مراقبه ارتباط وسیعی دارد، به طوری که می‌توان گفت یکی از راه‌های تقویت مراقبه زیارت است، زیرا وقتی فرد در شعاع وجودی این بزرگان قرار می‌گیرد نفی خواطری از او شکل می‌گیرد و فراغ خیال و آسایشی برای او حاصل می‌شود که هسته اولیه مراقبه را شکل می‌دهد. پایان نشست به پرسش و پاسخ گذشت و مهم‌ترین نکاتی که در بخش پرسش و پاسخ به آن اشاره شد ازاین قراراند : در ادبیات عرفانی ما و آثار عرفانی مکررا اشاره شده است که غایت زیارت، حتی حج، زیارت انسان کامل است. زیارت یک عمل سلوکی جامع است. دین دارای سه ساحت باورها و اندیشه‌ها، کنش‌ها و کردارها، عواطف و احساسات می‌باشد که مقوله زیارت همه این ساحت‌ها را دربر می‌گیرد. مطابق با ساحت‌های مختلف آدمی، زیارت نیز دارای مراتب است و نمی‌توان گفت که عارفان به زیارت ظاهری و اعمال زیارت بی‌تفاوت بوده‌اند. در اشعار و متون ادبی ما بالاترین و پایین‌ترین سطح زیارت از زیارت جسمانی تا زیارت خویشتن مورد توجه قرار گرفته است. عالَم، عالَم تدرج است و برای شناخت انسان کامل و رسیدن به معرفت تام باید مرحله به مرحله مراحل سلوک را طی کرد. ازاین‌رو عارف برای وصال به مراتب عالیه کمال می‌بایست مرحله زیارت ظاهری را پشت سر گذاشته باشد. باید توجه کرد که آیین‌های تشرفی هویت‌ آفاقی دارند. (تهیه کننده: محمد پاینده)   بیشتر
مشخصات اثر
1 2 3 4 5
شروط و مقدمات سلوک از دیدگاه عین القضاه همدانی
نویسنده:
اسدالهی خدابخش
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
چکیده :
سالکان طریقت، برای رسیدن به مقصود نهایی که همان برطرف شدن تعینات بشری است، باید مراحل مختلف سیر و سلوک را با موفقیت طی نمایند. برای طی این مراحل پرخطر، مقدمات ...  و شروطی لازم است که عین القضاه به آنها اشاره کرده است و مهمترین آنها عبارت است از: شک، درد طلب، سرمایه عشق، وجود پیر و....وی که با شوقی وافر به ارشاد و هدایت مریدان نیز می پردازد، به سالکان طریق توصیه می کند: همه وجود خود را به پیر و شیخ خود تسلیم نمایند و بدانند که هیچ عملی بدون اطاعت محض از پیر، ارجی ندارد. همچنین او، مصاحبت با اهل ذوق و خدمت به آنان را در تصفیه باطن، بسیار موثر می داند و بر اهمیت و تاثیر ورد، دعا و ذکر مریدان تاکید می ورزد. وی، مرگ اختیاری را که در حکم زایش از خود و دیدن خدا و جهان باقی است، از شروط لازم می شمارد.قاضی همدان، علاوه بر این شروط، معتقد است که سالک طریقت باید راههای هفتاد و سه ملت را یکی بیند و خدا را در دنیا و یا در آخرت طلب نکند، بلکه ضمن برطرف کردن خودپرستی، او را در اندرون خود، جستجو نماید، چه راه طالب اندرونی است، نه بیرونی.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 49 تا 60
مشخصات اثر
1 2 3 4 5
اندیشه های عرفانی سنایی در باب دعا (با تکیه بر حدیقه الحقیقه)
نویسنده:
اسدالهی خدابخش
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
کلیدواژه‌های اصلی :
رضا , ِذکر , دعا , حدیقه الحقیقه
چکیده :
عبادت، فطری و ذاتی انسان است. یکی از این عبادتها، دعا و نیایش است که هرکس ممکن است، نسبت بدان تلقی و برداشتی متفاوت از دیگران داشته باشد؛ به همین جهت، دعا ممکن... ن است عابدانه، زاهدانه یا عارفانه باشد. دعای عابدانه معمولا با معامله گری و دعای زاهدانه با ترس و بیم همراه است؛ اما دعای عارفانه از آنجا که عاشقانه است، فی نفسه مطلوبیت دارد و داعی با چنین نگرشی، دیگر منتظر برآورده شدن حاجت های خود؛ بخصوص، نیازهای مادی خویش نیست، همین که معشوق به عاشق اذن گفتگو داده، لذتبخش است.در این مقاله سعی برآن است که ابتدا مباحثی چون: سر وجوب عبادتها، ذکر و یاد حق تعالی و درجه عبادتها مطرح شود، سپس اندیشه های عرفانی سنایی شامل: خواسته های سنایی به دعا، رابطه دعا و رضا، رد درخواست های مادی، شرایط برآورده شدن دعا و رازهای عدم اجابت آن ذکر گردد. بنابراین، اوج لذت و سرمستی سنایی را در مراحل مختلف دعاهای عرفانی وی (مرحله تجلی افعالی، مرحله تجلی صفاتی و مرحله تجلی ذاتی پروردگار) ملاحظه می نماییم.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 75 تا 90
مشخصات اثر
1 2 3 4 5
ذکر، زمان و خاطره از نظر مولوی و ارتباط آن با نماد «دلارام» در غزلیات شمس
نویسنده:
محمدی آسیابادی علی, اسماعیل زاده مبارکه مرضیه
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
چکیده :
مولانا، از جمله عرفایی است که به مفهوم «ذکر» و لوازم آن که بیشتر به صورت نمادین در کلامش ظاهر می شود، توجه خاصی نشان داده است. ذکر از مهمترین عوامل پیوند با عا... الم فرامادی و رسیدن به مراتب والای عرفانی است که در غزلیات شمس نمادهای فراوانی را در مورد آن می توان پیدا کرد. یکی از این نمادها «دلارام» است که با «طمانینه» یا «سکینه» که به واسطه گوشه نشینی، تداوم اذکار و به یادآوردن خاطرات قدسی در طریقت حاصل می شود، ارتباط دارد. در واقع ذکر حق، منجر به فراموش کردن ماسوی الله در عارف شده و سبب به یادآوردن خاطره قدسی می شود. «خاطره قدسی»، نقطه مقابل خاطره در معنای روانشناسی و فلسفی آن است؛ در فلسفه، تفکر در مورد آنچه در گذشته رخ داده است در گرو اندیشیدن و فهمیدن مفهوم «زمان» و «هستی» است؛ فلاسفه، اغلب خاطره را در تناسب با پدیدارهای انسانی مطرح کرده‏اند که در واقع هویت و صفات انسان را نیز شکل می دهد. در این مقاله مفهوم «خاطره قدسی» و فرایند شکل گیری آن از منظر عرفان اسلامی بررسی شده است.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 11 تا 28
مشخصات اثر
1 2 3 4 5
ذکر وجودی و شهودی در عرفان اسلامی
نویسنده:
محمودی خیراله
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
کلیدواژه‌های اصلی :
مشاهده , ِذکر , شهود , عرفان وجود
چکیده :
ذکر در شریعت و عرفان اسلامی، دارای اهمیت ویژه‌ ای است. از دلایل اهمیت آن در شریعت، می ‌توان به وجود آیات متعددی اشاره کرد که درباره‌ ذکر و تاثیر آن در قرآن آمد... ده است. در عرفان اسلامی، توجه به ذکر بدان درجه است که سالک به وسیله‌ آن می ‌تواند مراحل سیر درونی خود را طی کند و اولین دستوری که به سالک داده می ‌شود، ادای ذکر است. تاثیر ذکر در وجود سالک، مراحل مختلفی دارد که از ذکر لسانی شروع می ‌شود و به ذکر سر و خفی می ‌رسد. یکی از گونه ‌های ذکر خفی، ذکر وجودی و شهودی است که از موثرترین نوع ذکر است. در این مقاله ذکر وجودی و شهودی با استناد به سخنان بزرگان اهل عرفان و شاعران عارف، مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 207 تا 228
مشخصات اثر
1 2 3 4 5
روش تربیتی تذکر در قرآن کریم
نویسنده:
قائمی مقدم محمدرضا
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
تذکر، روشی برگرفته از قرآن است که عبارت است از گفتار و یا رفتاری که از مربی سر می زند تا متربی را نسبت به آنچه از یاد برده و یا از آن غفلت کرده و یا از آن بی خ... خبر است و اطلاع از آن برای او لازم است، آگاه سازد و احساسات او را در قبال آنها برانگیزد. نتیجه این روش،‌ هوشیار شدن و متذکرشدن متربی و ایجاد نوع بیداری برای طی مسیر هدایت در اوست. ارجاع به گذشته خود فرد و دیگران،‌ توصیه و سفارش، موعظه، تمثیل، مواجهه با وجدان، انذار و تخویف، سختگیری و فشار غیرمستقیم، و برخورد قهری و شدید، همه از شیوه های به کارگیری این روش است. تذکردهنده، مخاطب، محتوی، و شیوه تذکر، ارکان این روش را تشکیل می دهند که هر کدام دارای ویژگی ها و شرایطی هستند. تاثیر مفید و کارآمدی روش تذکر در گرو رعایت این شرایط است.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 57 تا 92
مشخصات اثر
1 2 3 4 5
لوازم پنجگانه سلوک در آینه آیات و روایات و ادبیات عرفانی
نویسنده:
فوادیان محمدحسن
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
چکیده :
از ویژگیهای مهم انسانهای رشد یافته و طالبان کمال و وصال، سلوک الی اله است و این جز با علم به لوازم سلوک و عمل به آن تحقق نیابد.با جستجو در آیات و روایات و آنچه... ه دانایان و راهیان این راه درباره آداب و لوازم سلوک گفته یا نوشته اند درمی یابیم لوازم اصلی سلوک بعد از ذکر بسیار، صمت (خاموشی) و جوع (گرسنگی) و سهر (شب زنده داری) و عزلت (کناره گیری از غیر حق) است، و ما از آن در این مقال به لوازم پنچگانه سلوک تعبیر نموده و با استناد به آیات و روایات نورانی و اشعار و اقوال عرفانی به شرح و آن پرداخته ایم. و چکیده سخن این آیه نورانی است که «و استعینوا بالصبر و الصلوه و انها لکبیره الا علی الخاشعین» (بقره/45).   بیشتر
صفحات :
از صفحه 245 تا 258
مشخصات اثر
1 2 3 4 5
تحلیل جایگاه ذکر در قرآن و بازتاب آن در عرفان اسلامی
نویسنده:
خوشحال دستجردی طاهره, کاظمی مرضیه
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
کلیدواژه‌های اصلی :
ِذکر , عبادت , سلوک الی اله
صفحات :
از صفحه 15 تا 40
مشخصات اثر
1 2 3 4 5
دعا و نیایش در غزلیات شمس
نویسنده:
خادم مریم
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
چکیده :
در این مقاله، نگارنده کوشش می کند به تحلیل موضوع «دعا در غزلیات شمس» بپردازد. به همین منظور، در ابتدا مباحثی همچون «معناشناسی لغوی و اصطلاحی دعا، نیایش و ذکر د... در فرهنگ های معتبر عربی و فارسی»، «اهمیت و فضیلت دعا از دیدگاه قرآن، روایات و اقوال بزرگان مورد بررسی قرار گرفته و سپس در مقوله «دعاهای مولانا در غزلیات شمس»، برخی اعتقادات او از قبیل: «اظهار عجز و نیاز فقط در پیشگاه خداوند»، «تاثیر دعا در هنگام سحر»، «نیایش همه موجودات»، «استجابت دعا»، و «نماز از دیدگاه او» مورد تحلیل قرار گرفته و برای هر مورد نیز نمونه ادبیات زیبایی از دیوان کبیر ذکر گردیده است.علاوه بر آن به این نکته اشاره شده که مولانا بر «عاشقانه دعا کردن» تاکید می ورزد و اظهار می دارد که ذکر و یاد کرد خداوند باید در تمام وجود بنده جاری گردد. او می گوید: خداوند است که حالت دعا را در بنده ایجاد می کند و بنده ای که هیچ چیز به جز دعا در کف ندارد، به تدریج، خود، تبدیل به «دعا» می شود؛ از این رو مولوی خود را «دعا » می خواند. پس از آن به مباحثی همچون «دعا کردن پیروان همه ادیان» و نیز «تبدیل شدن تدریجی خواسته های کوچک به حاجاتی بزرگ» بر می خوریم. در نهایت نیز آمده است که مولانا در همه احوال وشرایط، دعا را بر بنده لازم می داند و عقیده دارد که دعا موجبات رحمت و برکت حق تعالی را فراهم می گرداند.   بیشتر
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 33