جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده در این کتاب به شرح کلمه «رب» پرداخته و همه دعاهای قرآنی را که با «رب» و «ربنا» آغاز شده‌اند، استخراج و شرح داده است. یکی از راه‌های استجابت دعا، خواندن دعا به زبان قرآن، احادیث یا روایات معتبر است. در قرآن دعاهای فراوانی از زبان پیامبران الهی بیان شده و در بسیاری از موارد دعاهایی خطاب به خداوند در قرآن آورده شده است. به همین دلیل استخراج و گرد آوری این دعاها اهمیت ویژه‌ای دارد. نویسنده در مقدمه کتاب «دعاهای قرآنی» نوشته است:«نام رب آثار و فواید فراوانی دارد و کلیدی برای رسیدن انسان به کمال است، به همین دلیل در قرآن بارها خداوند با نام رب خوانده شده است.» در انتهای این کتاب نیز دستخط‌‌های مرحوم میرجهانی و تصاویر وی آورده شده‌اند. کتاب «دعاهای قرآنی» به کوشش احمد مقیمی برای نخستین بار از سوی نشر آرما منتشر شده است.

کتاب حاضر از علامه عزیز حسن زاده املی حفظه الله درباره ذکر و دعا و مسائل مختلفی که مرتبط با دعا است می باشد از قبیل استجابت دعا، انقطاع الی الله ، ذکر در قرآن، ذکر یونسیه و ....

کتاب حاضر یک کتاب عرفانی اخلاقی است که مراتب سیر و سلوک را برای سالک الی الله تبیین می کند و با ذکر فضایل اخلاقی و تبیین مفهوم معرفت نفس شخصی که در طریق عرفان قرار گرفته است را با ذکر فضایل اخلاقی و تبیین آن راهنمایی می کند تا در این مسیر قدم بردارد...

نویسنده با تأکید بر تدبر در آیات و همه ژرف اندیشی در قرآن، آیه ۱۸۶ بقره را مورد تأمل قرار داده و در محورهای: ارزش و اهمیت دعا، ارزش و اهمیت پرسش، وظایف بنده نسبت به خدا، نزدیکی خدا به بندگان، نکته ها و پیامهای معرفتی و اخلاقی را مطرح کرده است. در پایان با بیان ویژگی های آماری واژگان آیه، موضوع دعا را در احادیث مورد بررسی قرار داده است.

دعا و راز و نیاز یکی از موضوعاتی است که به جهت اهمیت فراوان در قرآن و روایات بدان پرداخته شده است و در این تحقیق با استفاده از واژگان؛ دعا، نیایش، استنکاف به بررسی این موضوع پرداخته شده که آیا گسترش دعا در جامعه و حفظ حالات روحانی آن از سوی افراد جامعه می تواند مشکلات خانوادگی، تربیتی، اخلاقی،اقتصادی و اجتماعی را کاهش داده، موجبات آرامش فرد و جامعه را فراهم آورد و در طی مسیر کمال جامعه یاری نماید؟ آری! با استمداد از خدا و خواندن او می توان به این مهم دست یافت. اگر به آیات و روایات که در خصوص دعا مطرح شده نظر افکنیم، می بینیم که دعا – جزء برترین عبادات محسوب می شود و سبب تقرب انسان به خداوند گشته و سلاح مؤمن در خطرات است، با دعا می توان فقر ظاهری و باطنی خود را رفع نمود. البته برای اینکه تأثیر دعا در داعی افزایش یابد بهتر است آدابی را قبل از دعا کردن بجا آورد. از جمله تمام توجه خود را به خداوند معطوف ساخته و امیدش را از دیگران قطع نماید، به استجابت دعایش ایمان و یقین داشته باشد، از ظلم و ستم به دیگران خودداری نماید و تمام حقوق آن ها را بپردازد و در صورت ارتکاب به گناه، به گناهانش اعتراف نموده و از آنها توبه نماید، سعی کند درآمد و کسبش حلال باشد، تا هنگامی که از خداوند مطلبی را می خواهد هیچ حقی از دیگران بر گردنش نباشد. داعی بهتر است طهارت باطنی و ظاهری خویش را حفظ نماید و با وضو و طهارت در درگاه الهی زانو زده و دستانش را به سوی خداوند بلند کرده، دو رکعت نماز به جا آورد و خواسته اش را زیاد نشمرد و نتیجه را به خداوند واگذار نماید. داعی در حین دعا نیز باید به نکاتی دقت نماید که این موارد تأثیرگذار در اجابت بوده و رابطه او را با خدا بیشتر تقویت می نماید. از جمله اینکه زمان و مکان مناسبی را انتخاب نماید، زیرا زمان و مکان در حال معنوی داعی تأثیر گذاشته و ارتباط او را با خدا قوی تر می نماید، با نام خداوند متعال دعایش را آغاز نماید و رو به قبله بنشیند، سعی کند با حضور قلب خداوند را بخواند و هنگامی که اشک در دیدگانش حلقه زد لب به سخن گشاید و حاجتش را بر زبان جاری نماید. هنگام دعا، بهتر است بر پیامبر و خاندان پاکش، درود و سلام بفرستد و برای همه دعا نماید، خداوند دوست دارد که بندگانش در هنگام دعا به ائمه متوسل شوند و آنها را میان خود و خدا واسطه نمایند، با توسل به ائمه و تقدم دیگران بر خویش، داعی با بیم و امید خداوند را می خواند و دست از تلاش و کوشش بر نمی دارد تا خداوند خواسته اش را با اجابت همراه نماید. به طور قطع دعایی که این چنین انجام می شود تأثیرات بسیاری را در روح و روان شخص داعی بر جا می گذارد. از جمله سبب تقرب به خداوند متعال گشته، شناخت داعی را از خداوند متعال افزایش می دهد و کبر و غرور را از دل آدمی می زداید و نفس سرکش آدمی را سرکوب می نماید، یأس و ناامیدی را در انسان ریشه کن می کند و سبب روشنی دل می شود. دعا مخزن اجابت و درمان هر درد است، علاوه بر این که بلاها را رفع می کند، قضاء الهی را نیز تغییر می دهد، با تکرار دعاست که دیگران را بر خود ترحیح می دهد و از معارف اسلامی آگاه می شود و با شجاعت و دلیری رابطه وی خود را با خلق خدا سامان می دهد. اگر داعی دعا کرد و شرایط ظاهری و باطنی آن را نیز رعایت نمود ولی خواسته اش با اجابت همراه نگشت ناامید نمی شود. زیرا می داند که اجابت دعا از طرف خداوند به معنای این نیست که همان چیزی را که او می خواهد برآورده سازد. گاهی خواسته داعی به دلیل مصلحت اجابت می شود و گاهی چون اجابت خواسته مصلحت نیست، بلایی از داعی دفع می گردد و یا بهتر و نیکوتر در جهان دیگر پاسخ داده می شود. دعا و نیایش با مقام رضا، منافاتی ندارد زیرا اگر داعی چیزی را از خداوند می خواهد آن را برای آینده طلب می کند و از خواست خدا در آینده خبر ندارد و خواسته اش را معلق به خواست خداوند می نماید. ساختار دعا به گونه ای است که این شبهه را نیز از ذهن رفع می نماید که دعا، به امر و نهی شباهتی ندارد و ترک ادب از طرف بنده محسوب نمی شود زیرا دعا از دانی به عالی است و بر سبیل استعلا و بزرگی نمی باشد. پس هیچ شباهتی به امر و نهی ندارد. و اگر داعی، هنگام دعا به بیان خواسته اش می پردازد، این امر به علم مطلق الهی اشکالی وارد نمی سازد زیرا دعا تنها آگاه کردن خداوند از خواسته ها نیست، بلکه دعا نوعی تضرع و عبادت و برنامه ی خودسازی و تقویت بنیه ی معنوی است. پس به دعا و راز و نیاز الهی که از مهم ترین و سودمندترین قوانین آفرینش است، چنگ زنیم و از آن بهره جوییم.

این تحقیق با عنوان دعا و نیایش از دیدگاه قرآن و سنت به رشته تحریر در آمده است تا بتواند با نگاهی اجمالی و گذرا ، اما در عین حال جامع و متناسب با سطح فکری مخاطبین ، نگرشی صحیح از این مساله را به مخاطب عرضه کند ، دستیابی به تعریفی حقیقی از ماهیت نیایش ، تاکید بر توجه آیات و روایات بر مساله دعا و ضرورت آن ، ارائه نمونه های عینی و عملی از اولیاء و بزرگان الهی پیرامون مساله نیایش ، تمامی این عناصر را نویسنده با تمام تلاش و سعی خود ، در این نوشتار مورد توجه قرار داده است . نیایش به معنای طلب درخواست ، عبادت و پرستش می باشد. در واقع این مسئله یکی از مهم ترین نیازهای فردی و اجتماعی جامعه بشری را در خود پنهان دارد . انسان در راه رسیدن به خواسته های خود گاه از طریق زمینی و فردی اقدام به بر آورده نمودن حاجات خود می نماید و گاه که این امر مقدور نیست ، طلب و نیاز خود را به نیرویی ماوراء طبیعی و الهی می سپارد . این نزدیکی و توجه به قدرت های نامحسوس و غیر زمینی نشان دهنده وجود فطرت پاک و همگانی در نهاد و مقام انسان ها است . نیایش مسئله ای است که با فطرت و سرشت آدمی عجین شده و در این حالات است که انسان خود را در فضای اصلی و اولیه خود می یابد . این تأثیرات تنها منحصر در حیطه فردی و شخصی نمی شود بلکه با اندکی تأمل می توان دریافت که دعا چه در بعد فردی و چه در بعد اجتماعی عملکرد و نتیجه خود را در بر دارد. در این تحقیق سعی شده است که با نگاهی کوتاه چشم اندازی بر مساله دعا و نیایش از دیدگاه قرآن و سنت داشته باشیم، در انجام هر کار و برای رسیدن به هر مقصودی باید سلسله مراتب و شرایط اولیة آن را مهیا نمود تا بتوان در محیطی صحیح و بدون از خطا و لغزش گام نهاد . در مسئله نیایش توجه به چند امر ، مهم و ضروری می باشد. ارائه تعریفی دقیق و شفاف از واژه نیایش و دستیابی به معنای واحدی که بتوان مسیری صحیح را به نمایش بگذارد اولین گام و مرحله در این مسیر مهم بود ، پس با توجه به دو منبع اصیل وناب اسلامی قرآن کریم و روایات اهل بیت ( علیهم السلام)بررسی و مطالعه ای صورت گرفت تا از این میان به جایگاه ، اهمیت و ضرورت مبحث دعا و نیایش در میان این دو منبع اطلاعاتی را بدست آوریم.نتیجه این کنکاش دستیابی به چند مطلب بود از جمله این که موضوع دعا و نیایش با رویکردی خاص و ویژه در این دو حیطه مورد توجه قرار گرفته است . هر چند گوناگونی معانی را در مورد این واژه می بینیم اما این نشانگر تغایر و تضاد میان این واژگان نیست بلکه تمامی آنها دارای یک بار معنایی خاص و واحدی هستند که در ژرفا و عمق خود ، عبادت ،پرستش و طلب نیاز از موجودی برتر را شامل می شود . با نگاهی کوتاه و گذرا در آیات الهی و روایات اهل بیت ( علیهم السلام ) می توان به فضایی کلی در این زمینه دست یافت . اصرار و تاکید اولیا و انبیا الهی بر مساله نیایش و انجام این عبادت و عمل ، جایگاه ویژه و توجه خاص آنها را به این امر متذکر می شود ، با گوناگونی ادعیه و مناجات های این اولیای خدا که با بار معنایی خاصی همراه است نشانگر گستردگی و عظمت این مساله می باشد . جالب توجه این است که هرکدام از این بزرگان الهی در ماورا ی خواهش ها و طلب نیازهای خود از ذات خداوند به گونه ای زیبا و با زبانی شیوا به نیایش و نجوا با خالق خود پرداخته و بزرگترین لحظات زندگی خویش را از این میان به دست آورده اند. محیط دعا ، مکان و زمان دعا ، فرد دعا کننده ، چرایی وچگونگی درخواست و.... از مطالب و شرایط مهم و اصلی موضوع دعا و نیایش است . برای دستیابی به شیوه صحیح و مناسب برای انجام این عبادت و نزدیکی به خداوند متعال شرایطی را در کتب مختلف از زبان اولیای الهی و پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد(ص) ذکر کرده اند . با اندکی توجه به این موارد می توان از موانع و مشکلاتی که سبب می شود استجابت دعا به تاخیر بیفتد یا این که هیچ گاه به درگاه الهی نزدیک نشود، جلوگیری کرد. همنشینی با انسان های فاسق ، غیبت کنندگان ، عدم پذیرش ولایت الهی و .... این ها انسان ها را از دایره بندگی و عبودیت خارج می سازد و او را به پرتگاه جهالت و غرور نزدیک می سازد ، لذا باید از این گونه عوامل و انحرافات دوری نمود و سعی کردکه با خضوع و خشوع ، خود را آماده نیایش و دعا نمود.

این پایان نامه دعا و تربیت معنوی انسان را در آیات قرآن کریم طی هشت فصل به این شرح بررسی کرده است: فصل اوّل، کلیاتی درباره موضوع؛ فصل دوم، تعریف دعا و اهمیت آن؛ فصل سوم، استجابت؛ فصل چهارم، آداب دعا و شروط استجابت؛ فصل پنجم، موانع استجابت؛ فصل ششم، ویژگیهای دعاهای انبیا؛ فصل هفتم، دعاهای اصحاب کهف، پیروان موسی،...؛ فصل هشتم، اهداف و روشهای تربیتی قرآن.

در این پایان نامه همه آیات مرتبط با دعا و مباحثی که علامه طباطبایی در تفسیر آن آیات مطرح کرده اند،نقل شده اند. در صورت لزوم مطالبی نیز از دیگر منابع درتوضیح مباحث علامه آمده است. مآخذ علامه نیز درخصوص آن مباحث شناسایی و مشخصات کامل آنها درپاورقی ذکر شده است. در بخش پایانی ضمیمه ای حاوی دعاهای پیامبران افزوده شده است.

تحقیقی در شناخت دعا و آشنایی با ابعاد و زوایای گوناگون آن از دیدگاه قرآن کریم است. نویسنده ابتدا به ترسیم کلی سیمای دعا در قرآن و نیز الگوهای برتر دعا از دیدگاه قرآن همچون پیامبران به عنوان پیشگامان نیایش اشاره کرده است، سپس به شرایط و موانع استجابت دعا در قرآن پرداخته و یادآور می شود برای رسیدن به دعا و مناجات مفید و مؤثر، ابتدا باید آداب آن را شناخت و قرآن بهترین معلمی است که این آداب را به انسان می آموزد. برخی از نتایجی که نویسنده به آن دست یافته این است که دعا یک مسأله فردی و عبادی محض نیست بلکه آیات متعددی در قرآن آمده است که از نقش دعا در مسائل فرهنگی، تربیتی، سیاسی، نظامی و اقتصادی سخن گفته است و بر ارتباط نزدیک بین دعا، اصول و فروع دین اسلام دلالت دارد. وی همچنین نتیجه گرفته که بشر در هیچ عصر و زمانی بی نیاز از دعا نبوده و افراد مغرور و بیگانه با دعا و نیایش، نه تنها از الطاف الهی محروم می شوند بلکه عذاب خدا نیز در انتظار آنان است. و نیز نویسنده دربارة زمان دعا چنین نتیجه گرفته که انواع دعاکنندگان، فوائد دعا و زیان های ترک دعا از دیگر مباحث این پایان نامه است