جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بازتاب قرآن در تصویرهای شاعرانه شعر خاقانی شروانی (520 ه.ق 595 ه.ق) بویژه در تشبیه های او بسیار گسترده است؛ چنان که فقط قصص قرآن بخش زیادی از تشبیه های او را تحت تاثیر خود قرار داده است. بر همین اساس در مقاله حاضر، ابتدا آن دسته از قصص قرآنی که در تشبیه های دیوان خاقانی به کار رفته است، استخراج و بررسی شده است و در پایان چنین نتیجه گیری شده است که قرآن علاوه بر آن که منبعی حکمی برای اشعار خاقانی است، در خیال پردازی های شاعرانه او نیز نمودی گسترده دارد. خاقانی در تشبیه که یکی از مهمترین عناصر خیال پردازی در شعر محسوب می شود، از قصص قرآنی به شکلی وسیع بهره جسته است؛ این بهره گیری گاه به صورت لفظی، گاه به صورت غیر لفظی (معنوی) و گاه به صورت ترکیباتی است که بر اساس الفاظ و مفاهیم قرآنی ساخته شده است. برخی از قصه های قرآنی در تشبه های خاقانی، به طور مستقیم مقتبس از قرآن و برخی دیگر ماخوذ از تفاسیر و برخی نیز برگرفته از اسرائیلیاتی است که در تفاسیر قرآن راه یافته است.

قرآن عنایت ویژه ‌ای به مسئله داستان دارد و در قرآن صدها نمونه از قصص پیامبران و اقوام گذشته دیده می‌ شود. البته داستان‌های قرآن همگی با هدف‌های معین و نتیجه گیری‌های دقیق ارائه شده به طوری که گاهی از یک داستان چندین پرداخت متفاوت ارائه می‌ شود و در هر مورد نتیجه ‌ای خاص به دست می‌ آید. آیات فراوانی نیز این نکته را گوشزد می‌کند که ما داستان را برای سرگرمی نمی‌ گوییم بلکه در هر داستان اهدافی نهفته همچنین اصل اولیه در داستان‌های قرآنی اختصار است به طوری که بعضی داستان‌های قرآن تنها در چند سطر بیان شده است. البته در بعضی موارد داستانی با ذکر جزییات دقیق آن و به گونه ‌ای مفصل آمده است کتاب «تاریخ الأنبیاء» اثر علامه طباطبایی به بیان معارفی از سرگذشت پیامبران پرداخته و فقط به انبیائی اشاره دارد که نام آن ها در قرآن آمده است.

از جمله ویژگی‌های قرآن، به کارگیری داستان برای بیان اهداف و مقاصد خود می‌باشد. خداوند متعال بسیاری از وقایع، حوادث و رویدادهای قرآن را در قالب داستان بیان نموده است تا بهتر در دل و جان بندگان نفوذ نماید. داستان در قرآن وسیله‌ای است برای دعوت به یکتاپرستی و زندگی صالح. از جمله داستان‌هایی که در آیات شریفه به تصویر کشیده شده، داستان حضرت ابراهیم است. این داستان از جمله داستان‌های بلند قرآن به شمار می‌آید که در سوره‌های متعدد آمده و دارای تمام عناصر داستانی می‌باشد، یعنی شامل حوادث مختلفی است. دارای آغاز، موضوع، پیکره‌ و پایانی که از روابط علّی و معلولی میان حوادث به دست می‌آید و به نتیجه مورد نظر می‌انجامد که هدف از آفرینش داستان بوده و آن بیان ایمان راسخ ابراهیم، تسلیم او در برابر اوامر الهی، دعوت به یکتا‌پرستی و یقین در ایمان بوده است.

این تحقیق، قصه ی حضرت ابراهیم در قرآن و سنت می باشد. حضرت ابراهیم، پسر تارخ، دومین پیامبر اولوالعزم الهی است که 69 بار نام نیک او در قرآن مجید آمده است. وی در جامعه مشرک کنعان، در زمان نمرود که مدعی خدایی بود و در شرایط اختناق شدید به دنیا آمد، از کودکی گرایش فطری به توحید داشت و در طول زندگی به مبارزه با پرستش بت ها و اجرام آسمانی و هرچه غیر خدا بود، پرداخت. در این راه متحمل سختی های بسیاری شد و مورد عنایت و آزمایش های الهی قرار گرفت، تا پس از نبوت به مقام امامت رسید. به فرمان خداوند، خانه ی کعبه را به عنوان مرکز توحیدی بنا کرد، فرزندانش اسماعیل و اسحاق تداوم بخش نبوت شدند. ضرورت این رساله با توجه به اینکه پنج/ششم مردم جهان گرفتار کفر و شرک هستند رسالت مبلغان و عالمان دین نجات مردم از شرک و جهنم است، معرفی حضرت ابراهیم به عنوان الگویی توحیدی و مبارزه با شرک از اهمیت بسیار والایی برخوردار می باشد و هدف از ارائه ی این اثر ایفای سهم خود در تبلیغ توحید و تشویق برای مبلغان در نشر آن در جهان می باشد. ویژگی تحقیق خاص نسبت به سایر آثار تحریر شده در موضوع، رد شبهه های بی پاسخ مانند حسادت ساره، ترسیم الگویی متنوع، می باشد. مانند: مدیریت زنان سرپرست خانواده با نظر به زندگی هاجر. مطالب فوق در چهار بخش ولادت تا شکوفایی فطرت توحیدی، احتجاج های ابراهیم در مخالفت با بت پرستی، هجرت های ابراهیم، امامت تا رحلت می باشد که در مجموع از 13 فصل تشکیل شده که با این تحقیق فرضیه های زیر ثابت می شود. آزر عموی ابراهیم بود نه پدرش، حضرت هیچ گاه اجرام آسمانی را نپرستید و امامت والاترین مقام الهی ابراهیم بود. مهم ترین دستاورد پژوهش حاضر آن است که انسان باید مانند ابراهیم خلیل، به فطرت خداجوی خود پاسخ گوید و تسلیم امر خداوند باشد و در مشکلات از خداوند کمک بگیرد. در پایان پیشنهاد می کنیم بر جوانب الگویی حضرت ابراهیم تأکید بیشتری در این موضع شود و آثار کاربردی ارائه گردد.

حضرت ابراهیم (ع) دومین پیامبر صاحب شریعت است. در این پایان نامه با استفاده از آیات قرآن کریم،سیر دعوت آن حضرت به توحید بررسی شده است. ازدعوت ستاره پرستان گرفته تا شکستن بتان و دعوت آزر به یگانه پرستی. نویسنده آزر را عموی حضرت ابراهیم دانسته و دلایل استغفار آن حضرت برای او رابرشمرده است.