جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

روش شناسی کلامی شیخ حر عاملی

نویسنده:

ام البنین خالقیان

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

متن ناقص پایان نامه

کلیدواژه‌های اصلی :

روش شناسی علم کلام , روش (مسائل جدید کلامی) , روش شناسی , روش های کلامی شناخت دین

چکیده :

شیخ حرّ عاملی(رحمه الله علیه) اگرچه به عنوان محدّث مشهور است، با این حال در مقام استنباط و دفاع از اعتقادات، از مباحث عقلی و کلامی غافل نبوده ‌است و می‌توان او را از متکلمان دانست. عمده ترین کار متکلّم استنباط و دفاع است. شیخ حرّ عاملی در مقام استنباط قائل به تواتر و عدم تحریف قرآن است. ایشان اگرچه صریحاً عدم نقصان در قرآن را مطرح نکرده است؛ لیکن از سخنانش می‌توان دریافت که او قائل به عدم وجود نقص در قرآن می‌باشد. وی ظواهر قرآن و کلام نبی (صلی الله علیه و آله)، استنباطات ظنّی و قیاس فقهی را حجت نمی‌داند، ولی قیاس منطقی و همچنین تفریع بر اصول و اجماع را به شرط علم به دخول معصوم در آن، معتبر می‌داند. ایشان خبر متواتر و خبر محفوف به قرینه را مفید علم می‌داند و معتقد است عقل به بعضی از اصول و اعتقادات، علم و یقین پیدا می‌کند، ولی در تفاصیل اصول و در فروعات فقهی، حجت نیست. وی معتقد است عقل نظری با به‌کارگیری روش کشف استلزامات، به آموزه‌های کلامی جدید دست می‌یابد. کارکرد عقل عملی در علم کلام، ادراک حسن و قبح ذاتی افعال و متفرعات آن است. تأویل و اعتباربخشی به نقل از کار کردهای عقل ابزاری می‌باشد. دفاع دارای پنج مرحله- تبیین، تنظیم، اثبات، ردّ شبهات و ردّ مکاتب معارض- می‌باشد. شیخ حرّ عاملی در مرحله تبیین اعتقادات از روش‌هایی همچون تعریف مفردات، ذکر تاریخچه، ذکر مبانی، ذکر اقسام، ذکر احتمالات و ذکر فوائد استفاده کرده ‌است. وی برای تنظیم آموزه‌ها گاهی بر اساس تقدّم و تأخّر آموزه‌ها در اثبات، و گاهی بر اساس تقدم آموزه‌های عقلی بر نقلی و ... اقدام کرده است. ایشان مرحله ی اثبات آموزه را به دو لحاظ- مقدمات و صورت- و با براهینی همچون برهان ذوحدین و خلف مورد بررسی قرار داده است. شیخ حرّ عاملی در مرحله‌ی پاسخ به شبهات از روش‌هایی همچون ردّ استدلال شبهه‌گر، ردّ لوازم و مبانی شبهه‌گر، پاسخ نقضی، ذکر مثال و تشبیه، بهره برده و در ردّ مکاتب معارض که آخرین مرحله دفاع است با روش‌های بیان لوازم فاسد دیدگاه‌های معارض، ردّ مبنایی، همگامی ظاهری با طرف مقابل، ارجاع به بدیهیات، به ردّ مکاتب معارض پرداخته است.

مشخصات اثر

عنوان :

روش شناسی پاسخ به شبهات اعتقادی در قرآن

نویسنده:

داوود افقی

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ایرانداک,

کلیدواژه‌های اصلی :

شبهه , جدال احسن (کلام) , مسایل جدید روش شناسی , روش (مسائل جدید کلامی) , روش شناسی , روش های کلامی شناخت دین , اصطلاحنامه علوم قرآنی , روش های قرآنی , شبهات اعتقادی

چکیده :

چکیده:روش‌شناسی به عنوان موضوعی جدید و تازه‌وارد، در عرصه علوم اسلامی مطرح شده است. در حوزه پاسخ به شبهات اعتقادی که بخش مهمی از جنبه دفاعی علم کلام است، نیز می‌توان به روش‌شناسی آن پرداخت. دامنه روش‌شناسی پاسخ به شبهات اعتقادی در این تحقیق، محصور به قرآن‌کریم است.قرآن به شبهات اعتقادی پاسخ داده و این پاسخ‌گویی مبتنی بر نظام و الگویی بوده است. الگوی قرآنی پاسخ به شبهات اعتقادی، بیانگر اهداف و ویژگی‌های پاسخ‌گویی قرآن به شبهات اعتقادی است. هدف نهایی قرآن از پاسخ به شبهات رساندن انسان او به کمال و رستگاری است، در عین حال استحکام بخشیدن و ایجاد ثبات و پایداری در ایمان و عقاید دینی، حفظ سلامت اعتقادی و درمان بیماری‌های آن، هدایت و روشنگری، اهداف قریب و درجه اول نسبت به پاسخ‌گویی قرآن به شبهات اعتقادی محسوب می‌شوند. در بیانی اجمالی و کلی می‌توان از «جدال احسن» به عنوان ویژگی اصلی پاسخ‌های قرآن یاد کرد؛ اما به نحو تفصیلی و با بررسی پاسخ‌های قرآن، اقناع مخاطب، اهتمام به هدایت، توجه به مخاطب، استحکام و اتقان در عین ساده و روان بودن پاسخ‌ها، محوریت دلیل و برهان و ارائه پاسخ در فضایی آرام و به دور از تشنج، مهترین ویژگی‌های الگوی قرآنی پاسخ به شبهات اعتقادی هستند. قرآن‌کریم از روش‌های گوناگونی برای پاسخ به شبهات اعتقادی استفاده کرده که در این رساله با بررسی جامع آیات قرآن، بالغ بر 16 روش پاسخ‌گویی از قرآن استخراج و بیان شده است. برخی از این روش‌ها(دو مورد)، روش‌های مقدماتی هستند که به تنهایی نمی‌توانند به شبهه پاسخ دهند و قرآن آنها را به صورت ترکیبی و به همراه دیگر روش‌های پاسخ‌گویی به کار برده است. بقیه روش‌ها(14 مورد)، روش‌های اصلی‌ هستند که قرآن آنها را مستقلاً برای پاسخ به شبهات اعتقادی به کار برده است. تنوع روش‌های پاسخ‌گویی قرآن به شبهات اعتقادی به دلیل تنوع و گوناگونی موضوعات اعتقادی، شبهات و مخاطبان بوده است. کاربردی‌سازی الگو و روش‌های قرآنی پاسخ به شبهات اعتقادی، مبتنی بر شناخت الگویِ قرآنی و روش‌های آن است. پس از شناخت الگو و روش‌های قرآنی، اولین شرط و لازمه به‌کارگیری آنها، شناخت شبههو دست‌یابی به درک و تحلیلی صحیح از آن است. در ادامه لازم است بر اساس شناختی که از شبهه حاصل شده، پاسخی دقیق و مناسب برای شبهه تهیه شود، پس از آن باید با رعایت اصول پاسخ‌گویی و پایبندی به آداب اخلاقی آن، پاسخ مورد نظر را به مخاطب ارائه نمود.

مشخصات اثر

عنوان :

تحلیل و بررسی رابطۀ عقل و نقل در اندیشۀ کلامی شیخ صدوق

نویسنده:

حسن مهرنیا؛ سید عبدالرحیم حسینی؛ موسی بیات

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

کلیدواژه‌های اصلی :

روش های کلامی شناخت دین , 13. علم کلام , عقل و دین در اسلام

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن بابویه، محمدبن علی: شیخ صدوق

چکیده :

هدف: ضرورت سره‌سازی عقل‌گرایی متکلمان شیعه و تمرکز بر مقاطع پر اهمیت تفکر کلامی در راستای تقویت کارایی و پاسخگویی به موضوعات مستحدثۀ اعتقادی، ایجاب می‌کند تحقیقات منظم و متقن در این حوزه انجام شود. روش: در این تحقیق از روش تحلیلی- توصیفی، کتابخانه‌ای و شناسایی منابع پژوهش اسنادی استفاده شده است. یافته ها ونتیجه‌گیری: شیخ صدوق تمایز واضحی بین عقل و وحی نمی‌بیندو عقل را به مدد وحی راهگشا می‌داند. وی معتقد است که بالاترین درجة عقل در نزد انبیا و ائمۀ معصومین(ع) وجود دارد و عقلا و فلاسفه با نهایت تلاش خود سعی می‌کنند به فهم سخنان ایشان نایل شوند. او می‌گوید: خداوند امری را مقرر نمی‌کند مگر اینکه صورتی از حقیقت آن امر را در عقل انسان قرار می‌دهد. ایشان از عقل در حوزه‌های مختلفی مانند خداشناسی، نبوت و امامت، تقیّه وامور مربوط به رجعت و معاد استفاده می‌کند.

صفحات :

از صفحه 117 تا 138

مشخصات اثر