جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

مولوی از داستان پردازان بزرگ ادب فارسی است که هنر داستان گویی او در مثنوی بسیار جالب، درس آموز و در مواردی نو و قابل مقایسه با شیوه های داستان پردازی نوین در مغرب زمین است.در این مقال، با توجه به فرضیه یاد شده، به بیان و تحلیل چند داستان مشهور از مثنوی پرداخته می شود و هنرهای پیدا و پنهان داستان پردازی و شخصیت سازی صاحب مثنوی معرفی می شود. در این میان، نویسنده می کوشد هنر مولوی را در ایجاز، فضاسازی، گفت و گو، و بیان ما فی الضمیر به شیوه تداعی آزاد یا جریان سیال ذهن، بیشتر از سایر هنرها نشان دهد.

این مطالعه پیرامون این پرسش محوری انجام شده است که اگر قرار باشد فیلمنامه ای با محوریت «شخصیت های مقدس معصومین مانند پیامبر و امامان» نگارش شود، آن فیلمنامه باید از چه الگوی تکنیکی و فرمی تبعیت کند. الگوهای طراحی فیلمنامه های سینمای کلاسیک عموما بر الگوی ارسطویی استوار است که با توجه به مبانی فلسفی و خاستگاه های فرهنگی چنین الگوهایی، نمی تواند قالب ایده آلی برای طرح شخصیت های قدسی مانند معصومین قرار گیرد، زیرا اولا، شخصیت های معصوم را نمی توان نشان داد؛ دوم این که شخصیت آنان ایستا و پایدار است که در تعارض با شخصیت پردازی در فیلمنامه نویسی است که شخصیت ها عموما ناپایدار و دایم در حال تحول اند.با توجه به ابعاد عدیده ساختار در فیلمنامه (مانند پیرنگ، ماجرا، شخصیت پردازی، دیالوگ نویسی و...)، این مطالعه فقط بر بعد «شخصیت پردازی» در فیلمنامه متمرکز شده که از طریق احصای مختصات تکنیکی و مقتضیات شخصیت پردازی در فیلمنامه، کارآمدی آن ها را در طرح شخصیت حضرات معصومین مورد ارزیابی قرار می دهد. فرضیه این مقاله این است که قابلیت های تکنیکی فیلمنامه ها با الگوهای ارسطویی، عموما، مناسب طرح شخصیت های زمینی اند و باید در ویژگی های ساختاری این الگوها از جمله اصل «شخصیت پردازی» تصرف کرد و قابلیت های نوینی را در ساختار فیلمنامه تعریف کرد، والا شخصیت آنان از مراتب قدسیت به مراتب زمینی فروکاهیده خواهد شد.

لطفا برای مشاهده چکیده فارسی و عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

ادبیات داستانی به سبب گیرایی و جذابیت خاصی که در میان سایر انواع ادبی دارد عرصه و جولانگاه ارائه نظرات و دیدگاه های مختلفی در باب موضوعات گوناگون می باشد. یکی از این موضوعات، موضوع زن و جایگاه آن است به عنوان مثال اگر به رمان های تاریخی جرجی زیدان نظری بیفکنیم می بینیم که زنان و چهره ای که در این آثار از آنان عرضه شده است، جالب توجه و در حد خود منحصر به فرد است. نویسنده این داستان ها، سهم فراوانی را به زن در جریان حوادث و مسایل جامعه اسلامی اختصاص داده و در هر عرصه ای او را حی و حاضر و دوشادوش و هم پای مردان قرار داده است و از دیدگاه انزوایی و انحصار زن در چهارچوب خانه در جوامع اسلامی که عده زیادی بدان معتقدند خبری نیست. لذا در این پژوهش نگارنده بر آن است با بررسی رمان های تاریخی جرجی زیدان، به ویژه آنهایی که عناوین زنانه دارند جلوه هایی از شخصیت پردازی زن و جایگاه وی در جامعه اسلامی را از دیدگاه یک نویسنده مسیحی به نمایش بگذارد.

از گریزگاه های ادبا در بیان دیدگاه های سیاسی، اجتماعی و اخلاقی، خلق داستان هایی با شخصیت های حیوانی است که هر کدام از آن حیوانات نماینده و نماد قشر خاصی از جامعه و دارای خصوصیات اخلاقی و رفتاری هستند که به شاعر در شخصیت پردازی داستان ها و رسیدن به اهدافش کمک می کنند. این داستان ها که در ادبیات فارسی افسانه تمثیلی نامیده می شود، در اشعار احمد مطر شاعر منتقد معاصر جهان عرب حضور گسترده ای دارد و شاعر توانسته است با کمک این داستان ها و با هنرمندی خاصی مفاهیم سیاسی و اجتماعی خود را به مردم جامعه انتقال دهد و در آگاهی مردم نقش بسزایی داشته باشد. این پژوهش با بررسی و تحلیل داستان ها و کارکردهای هرکدام به تاویل نمادها و شخصیت ها و کارکردهای سیاسی و اجتماعی آنها می پردازد و سپس به جنبه های هنری هر روایت و شیوه های متعدد آن اشاره می کند و نشان می دهد که شاعر با این شیوه شخصیت پردازی، سطح فکری، احساسات و نگرش های شخصیت های اصلی را به خوبی نشان داده است. در شیوه روایت، از آنجایی که داستان ها بسیار موجز و کوتاه هستند بیشتر از شیوه روایت مستقیم (توصیف) استفاده می کند و گفتگو نیز در حقیقت مانندی داستان ها جایگاه ویژه ای دارد. از لحاظ هنری شاعر در این داستان ها از انواع هنجارگریزی، ناسازواری، آشنایی زدایی و ... استفاده کرده و از شیوه های مختلف شخصیت پردازی سود جسته است.

داستان پردازی برای کودکان و نوجوانان با داستان نویسی بزرگسالان تفاوت دارد. هر چه سن و تجربه کودک و نوجوان کمتر باشد، میزان کاربرد عناصر داستانی، محدودیت بیشتری دارد. این امر داستان نویسی برای کودکان و نوجوانان را دشوار می سازد. شخصیت پردازی نیز به عنوان یکی از عناصر اصلی داستان نویسی است؛ زیرا قدرت نویسنده در تکامل و پرورش هرچه بهتر شخصیت ها، نقش چشمگیری در جذب مخاطبان کودک دارد. «زکریا تامر» یکی از نویسندگان مشهور سوری، داستان های بسیاری را برای کودکان و نوجوانان به رشته تحریر درآورده است که از جمله آنها، دو مجموعه داستانی «لماذا سکت النهر؟» و «قالت الورده للسنونو» است. در این جستار، شیوه شخصیت پردازی در این دو مجموعه مورد بررسی و با معیارهای شخصیت پردازی در داستان های کودکان سنجیده شده است. سوالاتی که نگارنده در این پژوهش به دنبال پاسخگویی به آن ست، چگونگی معیارهای شخصیت پردازی در داستان های کودکان و میزان رعایت این معیارها از جانب زکریا تامر است. نتایج بررسی نشانگر رعایت بسیاری از معیارهای شخصیت پردازی داستان کودکان از جانب این نویسنده سوری است.

داستان نبرد رستم با دیو سپید، منزل هفتم از منازل هفتگانه رفتن رستم به مازندران است. این مقاله شامل دو بخش است. در بخش اول مقاله یا مقدمه، اطلاعاتی در مورد مساله تحقیق و سوال های پژوهش بیان می شود. بخش دوم مقاله شامل شش فصل است. در فصل اول طرح داستان نبرد رستم با دیو سپید بررسی می شود و رویدادهایی که در طراحی ساختار داستان موثر است، ارائه می شود. شخصیت پردازی در داستان در فصل دوم ارزیابی می شود. در این فصل، شخصیت های اصلی و فرعی را به طور کامل معرفی می کنیم و ویژگی های شخصیتی آنها را که در داستان بیان شده است، ارائه می دهیم. در فصل سوم، روش فردوسی در توصیف رویدادهای داستان بیان می شود. در این فصل، فردوسی با کاربرد و ترکیب شیوه های توصیف؛ توصیف به وسیله کنش ها، توصیف یا توضیح مستقیم و توصیف به یاری گفت و گو؛ توانسته است فضای داستان را برای مخاطب به صورت زنده و مستقیم طراحی کند. زاویه، دید داستان در فصل چهارم ارزیابی می شود. دیدگاه این فصل آن است که فردوسی با وجود رهبری و هدایت بیرونی شخصیت ها، در بخشی از صحنه ها، زاویه دید را از دانای کل به زاویه دید اول شخص و دوم شخص تغییر می دهد. فردوسی با کاربرد این شیوه توانسته است، رویدادهای داستان را در فضایی زنده به مخاطب ارائه بدهد. در فصل پنجم نیز روش تصویر پردازی فردوسی در این داستان با کاربرد صنایع ادبی و صور خیال ارزیابی می شود و دیدگاه ها و نتایج حاصل شده از این پژوهش نیز در پایان و در فصل ششم ارائه می شود.

تاریخ بلعمی (از تاریخ های عمومی عالم) و تاریخ بیهقی (از تاریخ های خصوصی دوره غزنویان) از شاه کارهای تاریخی و ادبی ایران زمین به شمار می روند. به رغم پژوهش های فراوانی که درباره آن ها انجام شده، از دید تطبیقی و از ابعاد مختلف تاریخی و ادبی، نظیر سبک و اسلوب تاریخ پردازی، اصول روایت، و زبان، تاکنون کم تر بدان ها توجه شده است. این دو اثر، که از برجسته ترین نمایندگان دوره نخستین تاریخ نگاری و از آثار مهم سبک نثر مرسل و بینابین ادبیات منثور ایران اند، به سبب برخی تجانس های انکارناپذیر، از جمله کاربرد آگاهانه یا ناآگاهانه اصول روایت و داستان پردازی، ظرفیت مطالعه تطبیقی را دارند. پژوهش حاضر بر آن است تا با مطالعه و بررسی ویژگی های روایی و داستانی تاریخ بلعمی و تاریخ بیهقی از جمله زاویه دید، شخصیت پردازی، صحنه پردازی، لحن، و فضا، برخی شباهت ها و تفاوت های این دو شاه کار را از این حیث به دست دهد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که تنوع زاویه دید در تاریخ بیهقی بیش از تاریخ بلعمی است. در تاریخ بیهقی به شخصیت ها بیش از کنش ها و حوادث پرداخته شده و این اثر تاریخی شخصیت محور به شمار می آید، اما تاریخ بلعمی بیش تر تاریخ کنش محور است. بیهقی در صحنه پردازی موفق تر از بلعمی است. هم چنین، عناصر لحن، فضا، و رنگ در تاریخ بیهقی پرداخته تر و ماهرانه تر از تاریخ بلعمی است و مجموعه این عوامل باعث جذابیت بیش تر آن شده است.

لطفا برای مشاهده چکیده فارسی و عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.