احدیت، قلۀ توحید است که سوره توحید این مرتبه را گزارش میکند؛ آن هم در ظاهری سهل و ممتنع و ساختاری سلبی که از معرفیهای اثباتی معمول، متفاوت است. در نوشتار حاض
... ضر با روش معناشناختی (واژهشناختی، روابط همنشینی، جانشینی و سیاق) و تحلیل روایات و تفاسیر، مفهوم قرآنی احد، واکاوی و سپس با احدیت عرفانی، مقایسه و موازنه و درنهایت، فضای ادراکی آن به تصویر کشیده شده است. توصیفات سلبی از احدیت به شناخت‌پذیر نبودن آن اشاره دارند. خدایی که در وهم و اندیشه و وصف بیاید، نه خدای مطلق که خدای مخلوق در اعتقاد است. همچنین اوصاف سلبی از نسبت بسیار نزدیک ذات با موجوات حکایت دارد؛ نسبتی که حتی تعبیر نزدیک نیز برای آن نارسا است و جایی برای غیریت و استقلال باقی نمی‌گذارد؛ چنانکه عارفان وحدت وجودی با نظریۀ تجلی، از راز عینیت حق و خلق پرده برداشتهاند. احدیت در یگانگی ادراک می‌شود. این یگانگی با تجلیات محبوبی و فنای محب از محبی و ورود او در محبوبی حاصل می‌شود. به نوعی انسان تبدل وجودی مییابد و خدا در انسان فردیت مییابد (قرب نوافل) و او در خدا فانی (قرب فرائض) و با خدا یگانه می‌شود.
بیشتر