جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سيرتنا و سنتنا سيرة نبينا و سنته صلی‌الله‌عليه‌و‌آله‌و‌سلم از جمله آثار عربى علامه شيخ عبدالحسين امينى (1320-1390ق) است. سؤال شخصى از علامه در سوريه پيرامون وجود غلو در ميان شیعیان و تك‌روى و افراط آنان در حبّ اهل‌بيت(ع) و مخصوصاًً امام حسين(ع)، انگيزه تأليف اثر حاضر بوده تا بدين‌منظور، شبهات مطرح شده در اين‌گونه مسائل، حل شده و پرده‌هاى ابهام از روى مبادى اعتقادى اين مسائل، بركنار رود. کتاب به زبان عربى در يك جلد منتشر شده است.

«ارشاد العباد الی استحباب لبس السواد» اثر جناب آقا میرزا جعفر طباطبایی از نوادگان صاحب ریاض، رساله‌ای فقهی- استدلالی قرن سیزدهم و چهاردهم هجری است که در تبیین ادله و مبانی فقهی پوشیدن لباس مشکی در تعزیت و عزاداری امام حسین و امامان معصوم علیهم‌السّلام می‌باشد. در مقدمه کتاب، گزارشی اجمالی از زندگی نامه، تحصیلات، اساتید، آثار و رساله‌های علمی مؤلف آمده سپس متن رساله با این بحث که پوشش سیاه در نماز به طور مطلق کراهت دارد آغاز شده است. فتوای همه فقهای قدیم و جدید در این مسئله یک سان است و روایات مختلف هم در این باره آمده است. در حواشی، در تبیین این موضوع به دیدگاه و اختلافات فقها اشاره شده و میان عبارات مختلف، مقایسه صورت گرفته است. سپس از حکم پوشش سیاه در تعزیت حسینی بحث شده و استحباب آن ثابت شده است. زیرا تعزیت و عزاداری مورد تاکید روایات است. نویسنده، نحوه استنباط و استخراج حکم کراهت و استحباب را در یک موضوع با دو هدف متفاوت بررسی و تحلیل کرده و روایات و ادله مختلفی از اصول کافی، من لا یحضره الفقیه و دیگر کتب حدیثی نقل نموده است. سپس به تفصیل، مصادیق و نمادها و پوشش سیاه و نحوه انجام این مستحب شرعی را در عزاداری‌ها توضیح داده و از قواعد اصولی و فقهی برای تبیین و تحلیل کمک گرفته است. توضیح مطلب این است که عنوان کراهت و مکروهیت فقط در جایی صادق است که عنوان تلبس بر لباس حزن در ماتم و عزاداری‌ها و دیگر اغراض صحیح بر آن حمل نشود. فی المثل جایی که از پوشش سیاه قصد تجمل و فخر فروشی باشد طبق ادله مستحکم فقهی این لباس غیر شرعی و پوشیدن آن کراهت دارد. نویسنده، به تفصیل از تحقق مفهوم حزن و انجام عزاداری و ارتباط آن با پوشش سیاه بحث کرده و معنای عرفی حزن را تبیین کرده و بر پایه آن پوشش سیاه در عزاداری امام حسین را جزو شعائر شیعی و مستحب دانسته است.

با رسمی شدن مذهب شیعه اثناعشری در دوره صفویه، رویه ای دوسویه در قبال قدرت در دستگاه دینی نمودار شد. هم زمان با آنکه مشروعیت بخشی به حکومت در زمره اختیارات علما قرار گرفت، با گسترش مناسک و شعایر، نقد و نفی قدرت در زمره نمادهای محوری شعایر اصلی شیعه، یعنی عاشورا و محرم درآمد. نویسندگان مقاله حاضر بر اساس رهیافت کارکردگرایی دینی، این ادعا را مطرح می سازند که به نظر می رسد در یک فراگشت تاریخی، با گسترش مناسک و شعایر، مذهب شیعه از مشروعیت بخشی حکومت، به نفی آن میل کرده است. بخش عمده ای از این فراگشت، متأثر از گسترش نمادین نفی قدرت سیاسی در مناسک و شعایر دینی بوده است. پادشاهان ایرانی در طول دوره صفویه و قاجاریه در جهت افزایش قدرت خود، به گسترش مناسک شیعی روی آوردند؛ اما با اقبال مردم به این مناسک، به تدریج نقد و نفی قدرت مطلقه پادشاهی، به مثابه مهم ترین نماد شعایر شیعی درآمد.