جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برای کسانی که در آغاز مسیر خودسازی گام برمی دارند و حتی برای کسانی که می پندارند مدّت هاست در این وادی مشغولند دو آفت بسیار خطرناک وجود دارد که هر لحظه ممکن است سالک را به هلاکت برساند، یکی عجب و دیگری ریا. حساسیت بسیار بالای این دو آفت از این جهت است که در بسیاری از مواقع خود شخص ریاکار و معجب هم ملتفت نیست که گرفتار این دو خصیصه در اعمال و رفتارش می باشد و ای بسا که با تلبیسات نفس و شیطان حتی خود را در کمال اخلاص و تواضع هم در نظر داشته باشد، چرا که مکاید نفس و شیطان بسیار ظریف و پنهان و صراط حق بسیار باریک است و تشخیص راه از بی راهه در این مسیر نیاز قطعی به راهنمایی دارد که راه را قبلاً طی کرده و از خطراتش کاملاً آگاه است. نویسنده ی اثر خود از زحمتکشان طریق تزکیه است و سال ها از خرمن بزرگانی چون آیت الحق مرحوم میرزا علی آقای قاضی، عارف مجذوب جناب آیت الله انصاری همدانی، عالم ربانی جناب سید جمال گلپایگانی و حضرت امام خمینی رحمت الله علیهم اجمعین خوشه های معرفت چیده است و چکیده از مهمترین مباحثی کاربردی در این خصوص را به زبانی ساده و روان در این رساله ی ارزشمند بیان داشته. در قسمت هایی از کتاب مطالبی از حضرت امام خمینی رحمت الله علیه عیناً نقل شده است و در هر یک از دو فصل کتاب تمام مطالب مهمی را که سالک راه حق نیاز دارد تا در خصوص مباحث بسیار حساس عجب و ریا بداند بیان شده. خواننده با مطالعه کتاب در می یابد که چه بسیار حالاتی که گمان نمی کرده که ریشه در عجب و ریا داشته باشد اما در حقیقت شعبه ای از شعبات آن دو رذیله بوده، یکی از زیباترین و کاربردی ترین مباحث در فصل ریا، بحث تفاوت عمل ریایی و ترس از ریایی شدن عمل است که حقیقتا مبحثی بسیار مهم و مبتلابه و مفید است، از دیگر مطالب این فصل مواردیست که شخص مجاز به انجام علنی عبادت می باشد، مطالبی هم پیرامون مراتب و درجات ریا و انواع آن بیان شده، در فصل دوم هم به ذکر پیامدهای عجب و ریشه های پیدایش آن مفصلاً بحث شده است. در پایان هر فصل هم راهکارهای نظری و عملی درمان این دو آفت نیز به خوبی تبیین شده، مطالعه ی این کتاب مفید و ارزشمند و کاربردی که یک دوره ی اجمالی از معرفت نفس نیز محسوب می شود و مشحون از آیات و روایات است را به تمام جوانان طالب سلوک الی الله توصیه می کنیم

عُجب به منزله یک رذیلت در رفتار ارتباطی درون شخصی در غالب آثار اخلاقی مورد بحث قرار می گیرد. رازی بر مبنای طب انگاری اخلاق و با رهیافت سلامت محور به تحلیل این نفس می پردازد. غزالی با نظام اخلاق تلفیقی، عُجب را بر مبنای دیدگاه کلامی خود تحلیل می کند. غزالی مفهوم سازی دینی از عُجب ارائه می کند. علاوه بر مفهوم سازی عُجب، تحلیل منشأ آن، شیوه پیشگیری و درمان و نیز روش شناسی رازی و غزالی در مواجهه با عُجب مسائل این مقاله است. رازی عُجب را حاصل حب نفس و مداخله آن در پردازش اطلاعات عقل سنجشگر می داند که ارزیابی فرد را از رفتارش وهم آلود می سازد؛ ولی غزالی عُجب را ناشی از جهل به انتساب نعمت ها به خدا می داند. بر این اساس شیوه پیشگیری و درمان عُجب در این دو دیدگاه اخلاقی متمایز می شود.