جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب تجرید الاعتقاد خواجه نصیرالدین طوسی (م 597 ق) از مهم ترین کتابهای اعتقادی است که مورد توجه عالمان برجسته شیعه و اهل سنت قرار گرفته و شروح و حواشی متعددی بر آن نگاشته شده است. مشهورترین شرح بر کتاب تجرید، بعد از شرح علامه حلی (کشف المراد)، شرحی است که توسط علاءالدین علی بن محمد قوشچی، مشهور به ملاعلی قوشچی (م 879 ق) - از متکلمان برجسته اشعری – نگارش شده و مورد عنایت شیعه و اهل سنت قرار گرفته است. قوشچی در این شرح -که به «شرح جدید»مشهور است- در موارد اختلافی (به ویژه مباحث امامت)، از موضع یک متکلم اشعری مواضع محقق طوسی را به نقد کشیده است. پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای مطالعات تلفیقی کتابخانه ای ، نرم افزاری است .این نوشتار در صدد است مواضع انتقادی فاضل قوشچی نسبت به اهم آراء و دیدگاه های محقق طوسی (خواجه نصیرالدین) در مقصد اول کتاب تجرید الاعتقاد - که مربوط به امور عامه است – را بررسی و مورد مداقه قرار دهد. نتائج این پژوهش نشان میدهد مواضع انتقادی فاضل قوشچی با مبانی فلسفی-کلامی شیعی ناسازگار و اغلب ایرادات وارد نیست.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 52 تا 69

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

الشیعة بین الاشاعرة و المعتزلة

نویسنده:

هاشم معروف حسنی

نوع منبع :

کتاب , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF فهرست

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

15. کلام نقلی , اشاعره (اهل سنت) , اصول عقاید معتزله , عقاید اشاعره , معتزله (اهل سنت) , اصول اشاعره , اصطلاحنامه تاریخ اسلام , 5- تشیع Shiism (اعم از امامی و زیدی و اسماعیلی، (فرق اسلامی)) , شیعه امامیه Twelver Shiism (فرق تشیع) , تجرید الاعتقاد: خواجه نصیر , توحید صدوق , کتب کلام شیعه , الغیبة: نعمانی , بحار الانوار: علامه مجلسی , مقالات الاسلامیین: ابوالحسن اشعری , الاربعین فی اصول الدین: فخر رازی , مواقف: قاضى عضد‌الدین ایجى , شرح تجرید فاضل قوشچی , الطبقات الکبری (طبقات ابن سعد) , تاریخ یعقوبی (منتسب به تشیع) , اوائل المقالات: شیخ مفید , شرح مواقف: شریف جرجانی , عیون اخبار الرضا: شیخ صدوق

کلیدواژه‌های فرعی :

جبر و اختیار(کلام) , خوارج (مذاهب کلامی) , رجعت , عصمت , مرجئه (فرق کلامی) , احادیث عصمت انبیا , امامت , حسن و قبح , رؤیت خدا , شفاعت , عصمت انبیاء (ع ) , کلام , نبوت , وجوب لطف , وعد و وعید , اراده الهی , زیدیه , سمع الهی , کیسانیه(غلات شیعه) , عصمت امام (ع) , علم الهی , قدرت الهی , مرتکب گناه کبیره , صفات ثبوتیه ( الهی ) , آیات جبر و اختیار , فرق اسلامی (فرق) , احادیث عصمت امام , بصر الهی ,

شماره ديويي:

‏‫‭‭‬‭297/41

چکیده :

الشّیعَة بَیْنَ الْاَشاعِرَة وَ الْمُعْتَزِلَة کتابی کلامی به زبان عربی نوشته سید هاشم معروف الحسنی. این کتاب علاوه بر ذکر تاریخ تشیع و فرقه‌های منتسب به آن به مباحث کلامی و اعتقادی عمده‌ترین فرقه‌های اسلامی نظیر اشاعره و معتزله پرداخته و از تاریخ و چگونگی پیدایش آن‌ها سخن گفته است. محتوای کتاب در پنج بخش اصلی تدوین یافته و نویسنده در ذیل آن به مباحث مربوطه پرداخته است. بخش اول: نخستین فرقه‌های اسلامی بخش دوم: خوارج بخش سوم: فرقه‌های منتسب به شیعه (مغیریه، منصوریه، جناحیه، خطابیه، غرابیه، نمیریه، سبعیه، کیسانیه، زیدیه، اسماعیلیه) بخش چهارم: مذاهب اعتقادی (مرجئه، معتزله، اشاعره) بخش پنجم: مذاهب و عقاید (صفات سلبیه، صفات ثبوتیه، رؤیت خداوند، نبوت، امامت، عصمت، شفاعت، احباط، مرتکب گناه کبیره، وعد و وعید، بدا، رجعت و ...)

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نگاهی به نسخ و محتوای کتاب «تفرید الاعتماد فی شرح تجرید الاعتقاد»

نویسنده:

براتعلی حاتمی ، مهدی نجفی افرا ، مقصودمحمدی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تجرید الاعتقاد: خواجه نصیر

چکیده :

«تجرید الاعتقاد» از معروفترین کتاب کلامی جهان اسلام است که به دلیل اهمیّت و جایگاه آن، شروح بسیاری توسط علمای شیعه و اهل سنت بر آن نوشته شده است.اما شرح «ابوالعلاء اسفراینی» بر این کتاب، به نام « تفرید الاعتماد فی شرح تجرید الاعتقاد»علیرغم سبقه تاریخی آن، تاکنون بصورت خطی باقی مانده است. با توجه به شیوه شرح مزجی این کتاب که آن را در نوع خود منحصر به فرد نموده، بر آن شدیم تا با نشان دادن اهمیّت آن از نظر تاریخی و معرفی و مقایسه ی آن با سایر نسخه های موجود، به بیان چگونگی شرح و نشان دادن تسلط و تلاش شارح بر افکار و نظریات مؤلّف، بپردازیم و جایگاه و اهمیّت علمی این کتاب را به اندیشمندان و اهل تحقیق در حوزه کلام و فلسفه اسلامی را نشان دهیم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 69 تا 90

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بازشناسی کتاب تجرید الاعتقاد

نویسنده:

علیرضا عبداللهی سیستانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تجرید الاعتقاد: خواجه نصیر , 01- تجرید الإعتقاد (متون فلسفی مرجع)

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

خواجه نصیرالدین طوسی

چکیده :

«تجرید الاعتقاد»، کتابی در علم کلام به زبان عربی، نوشته خواجه نصیرالدین طوسی (متوفی ۶۷۲)، از کتاب‏هاى مهمى است که در تبیین و ارائه نظام کلامى- فلسفى عقاید امامیه، نگاشته شده و به گفته برخى، اولین آنها به حساب مى‏آید. این کتاب از بدو تألیف تا کنون قریب به ۹ قرن مدار فکرى عامه و خاصه گردیده و پیوسته مورد استفاده اندیشمندان و دانش‏پژوهان بوده است. تجرید الاعتقاد به جهت رویکرد خاص آن به فلسفه و کلام، نقطه عطفی در تاریخ کلام محسوب می‌شود. خواجه، مباحث تجرید را در ۶ مقصد سامان داده است، تعداد فصول کتاب، یازده فصل، در دویست و بیست و پنج مسأله مى‏باشد.آشکار‌ترین ویژگی این کتاب، اختصار فوق‌العاده آن است. نوشتار پیش‌رو، با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به روش توصیفی سعی در معرفی این کتاب دارد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 47 تا 67

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تبیین تعارض یا عدم تعارض آراء فلسفی و کلامی خواجه نصیرالدین طوسی در تجرید الإعتقاد و شرح إشارات

نویسنده:

نویسنده:محمد کرمی‌نیا؛ استاد راهنما:مهدی دشت بزرگی؛ استاد مشاور :محمداسماعیل عبداللهی

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

فهرست منابع فارسی فهرست منابع انگلیسی فهرست نوشته ها

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تجرید الاعتقاد: خواجه نصیر , شرح اشارات: خواجه نصیر الدین طوسی , 01- تجرید الإعتقاد (متون فلسفی مرجع)

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

خواجه نصیرالدین طوسی

چکیده :

خواجه نصیرالدین در دو دانش کلام و فلسفه، شخصیتی دوگانه به نظر می آید؛ چرا که گاهی در یک مسئله علمی دو رأی مختلف؛ یکی بر طریق متکلمان و دیگری بر روش فلاسفه، داده است. یا این که در دسته ای از آراء، نظرش با متکلمان یکی است و در دسته ای دیگر از آراء را هم صدا با فلاسفه بیان کرده است. در این فضا چیزی که ابتدا به ذهن می آید این است که خواجه به تعارض افتاده است. در این پایان نامه ابتدا با شمارش آراء متعارض خواجه در دو کتاب تجرید الإعتقاد و شرح الإشارات، فرضیه تعارض را به چشم می بینیم و سپس در مقام داوری، احتمالات ممکن را مطرح خواهیم نمود و از میان آن ها، نظری که مطابق با واقعیت است، به عنوان نظر مختار انتخاب می شود. در نظر مختار بر این باور هستیم که آراء خواجه به سه دسته تقسیم می شوند: دسته ای از آراء او که صرفاً در مقام تقریر نظرات دیگران است و از آن جایی که این ها آراء خواجه نیستند، از گردونه ی تعارض خارج می شوند. دسته ی دوم، نظرات خود خواجه اند؛ اما چون همه ی آن ها روش مندانه و به دور از تعصبات کلامی یا فلسفی شکل داده است، باز هم نمی شود آن ها را به تعارض متصف نمود. در این بین، تنها معدودی از آراء به چشم می خورد که خواجه آن ها را دور اندیشانه، به سبب همدلی با متکلمان ابراز کرده است، هرچند خودش به آن ها اعتقادی نداشته است. این پایان نامه در داوری خود، با استناد به عبارات خواجه و در نظر داشتن موقعیت اجتماعی و علمی-اش، خصوصاً دوره ی حیاتش که با هجمه ی گسترده متکلمان بر ضد فلاسفه مواجه بود، هم چنین با توجه به شخصیت متعادل، حق محور و دانش دوستش، روشن خواهد کرد که تعارض مذکور بدوی و ظاهری می باشد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی و مقایسه آرای فاضل قوشچی در مبحث امامت کتاب شرح تجرید العقائد و نظرات مقدس اردبیلی در کتاب الحاشیه علی الهیات الشرح الجدید للتجرید

نویسنده:

نویسنده:محمدمهدی قاجار کوهستانی؛ استاد راهنما:محمدحسین حشمت‌پور

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

فهرست منابع فارسی فهرست منابع انگلیسی فهرست نوشته ها

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تجرید الاعتقاد: خواجه نصیر

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

خواجه نصیرالدین طوسی

چکیده :

مساله امامت، نخستین مسأله مورد نزاع میان مسلمانان بعد از رحلت پیامبر اکرم است. پس از شکل گیری فرق کلامی، متکلمان هر فرقه، به شکل ضمنی و یا به شکل تألیف کتاب مستقل، به جرح و تعدیل نظرات یکدیگر پرداخته اند. از کتب مهم کلام امامیه، کتاب تجرید العقائد محقق طوسی است که در آن به طرح بحث امامت پرداخته شده است. فاضل قوشچی که از متکلمان اشعری است شرح مهمی بر تجرید العقائد نگاشته و در آن بر بحث امامت، اشکالاتی وارد کرده است. پس از او مقدس اردبیلی، یکی دیگر از متکلمان امامیه به اشکالات فاضل قوشچی پاسخ می دهد و از آراء خواجه طوسی دفاع می کند. رسالت این پژوهش که از نوع کتابخانه ای و با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی است، بررسی و مقایسه آراء این دو محقق در مبحث امامت است. نتایج حاصل از بررسی این موضوع در باب امامت عامه و خاصه، پرسشی است که نگارنده به دنبال آن است. در بحث امامت عامه اولین مساله مورد نزاع، مساله دلیل وجوب امامت است که خواجه بر قاعده لطف و قوشچی بر اجماع صحابه تاکید می کند. در ادامه، بحث از لوازم امامت مطرح می شود که فاضل قوشچی اشکالاتی را به آن وارد می کند اما مقدس اردبیلی به آنها پاسخ می دهد. در بحث امامت خاصه، خواجه ابتدا به آیات و روایاتی برای اثبات امامت حضرت علی تمسک می کند، سپس به بیان فضائل حضرت علی و مطاعن خلفا می پردازد که گرچه فاضل قوشچی شبهاتی را بر آنها وارد می کند اما مقدس اردبیلی به آنها پاسخ مستدل می دهد. از مقایسه آراء این دو محقق به دست می آید که قوشچی از آراء متکلمین اشعری مذهب پیش از خود تبعیت می‌کند و همان شبهات آنان را تکرار کرده است. وی در مبحث امامت، در بسیاری از موارد، متعصبانه و به دور از انصاف، با ادله محقق طوسی برخورد می کند، ولی در مقابل، پاسخ هایی که مرحوم اردبیلی به ایشان می دهند محکم، معقول و معمولا از خود منابع اهل سنت است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جایگاه توحید در کلام اسلامی با تاکید بر روش عقلانی خواجه نصیرالدین طوسی در تجرید الاعتقاد

نویسنده:

نویسنده:سجاد کرمی زرندی؛ استاد راهنما:میکاییل جمال‌پور؛ استاد مشاور :جلال پیکانی

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

فهرست منابع فارسی فهرست منابع انگلیسی فهرست نوشته ها

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تجرید الاعتقاد: خواجه نصیر , 01- تجرید الإعتقاد (متون فلسفی مرجع)

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

خواجه نصیرالدین طوسی

چکیده :

توحید یکی از اساسی ترین و مهمترین موضوعات در علم کلام است که بسیاری از علما و دانشمندان دین بدان پرداخته اند. سه فرقه مهم اسلامی اشاعره ، معتزله و شیعه در مورد مباحث مختلف توحید دیدگاههای خاص و متفاوت از هم داشته اند. علم کلام تا پیش از خواجه نصیرالدین طوسی بیشتر حالت جدلی و نقلی داشته است و کلام عقلی و فلسفی از ابتکارات مهم خواجه نصیر می باشد. خواجه نصیر در مسائلی مانند اثبات ذات و برخی صفات مانند قدرت، به روش سایر متکلمین عمل ننموده، و طریق برخی فیلسوفان را در پیش گرفته چنانکه در در اثبات ذات به طریق ابن سینا از برهان امکان و وجوب بهره جسته است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

روش‌شناسی و کارآمدی الهیات توماس آکوئیناس و کلام خواجه‌نصیرالدین طوسی

نویسنده:

احمدرضا مفتاح ، محمد غفوری نژاد ، مهدی قاسمی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تجرید الاعتقاد: خواجه نصیر

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

خواجه نصیرالدین طوسی , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

استفاده از روش فلسفی و کارآمدی آن در کلام و الهیات همواره میان متکلمان مسلمان و مسیحی محل بحث‌ونظر بوده است. توماس آکویناس و خواجه طوسی، متکلمان هم‌عصری هستند که با اثرپذیری از فلسفۀ ابن‌سینا و با کاربرد برهان در تبیین و دفاعیات کلامی دین، مشرب و روشی مشابه یافته‌اند که می‌توان آن ‌را کلام عقلی ـ نقلی نامید. این پژوهش تطبیقی به روش‌شناسیِ تعلیمی آن‌ها اشاره می‌کند. توماس آکویناس با قائل‌شدن به دو نظام معرفتی مبتنی بر وحی و عقل، دو نوع الهیات به نام الهیات وحیانی و الهیات طبیعی را مطرح کرد. وی در کتاب جامع الهیاتِ برخلاف کتب پیشینیانش که تنها جنبۀ رهبانی و درون‌متنی داشتند، افزون بر استناد به متون مقدس و آثار آبای کلیسا به تحلیل فلسفی در مباحث الهیاتی همت گماشت. خواجه طوسی نیز در کتاب تجرید الإعتقاد به تلفیق روش عقلی و ‌نقلی پرداخت. این‌جستار، ضمن اشاره به روش کلامی پیش از این دو متفکر، با نگاهی ‌توصیفی تحلیلی، وجوه اشتراک و افتراق روشیِ توماس و خواجه را بیان می کند. اتخاذ روش اعتدالی از وجوه اشتراک آنان است. آکویناس در میانۀ رأی تفریطی تِرتولیان و دیدگاه افراطیِ ابن‌رشدیان لاتینی قرار دارد و خواجه نیز با عبور از نص‌گرایانی چون شیخ صدوق، از آسیب‌های افراطی برخی معتزله و برداشت‌های غلوآمیزی چون فرقۀ شیخیه به‌دور است. نتیجۀ روش اعتدالی هردو، استفادۀ حداکثری از برهآن‌های عقلی و عبور از «نص‌بسندی» به «نص‌پسندی» است. روش دانش کلام اساساً انحصاری نیست، اما نویسنده از رهگذر این مقایسه و توجه به ملاک تشابهات روشی، بر آن است که روش اعتدالی آن‌دو، کارآیی و سودمندی و پاسخ‌گویی بیشتری نسبت به روش‌های نص‌گرا دارد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 109 تا 133

مشخصات اثر

ثبت نظر