جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در چند آيه قرآن کريم از رويت خداوند و نيز از نظر کردن در قيامت به خدا سخن به ميان آمده است. مجسمه و مشبهه خداوند را همچون آدميان داراي جسم و اعضا و جوارح مي پنداشتند و تعابيري نظير «وجه اله» و «يد اله»را که در برخي آيات قرآن درباره خدا به کار رفته است، به معناي ظاهري آنها حمل مي کردند. در مقابل، معتزله و اماميه بر آن بودند که ذات باري نه جسم و جهت دارد و نه ديده مي شود. در اين مقاله، رويت الهي با روش تطبيقي ديدگاه دو مفسر و متکلم يعني شيخ طوسي (ت 460 ق) صاحب تفسير التيبان و ابومنصور ماتريدي (ت 333 ق) بنيادگذار فرقه ماتريديه و مولف «تاويلات اهل السنه » بررسي شده است. شيخ طوسي همچون ديگر علماي شيعه و به تبعيت از احاديث و ارشادات ائمه معصومين (ع) رويت خداوند را چه در دنيا و چه در آخرت نپذيرفته و آن را منافي با توحيد دانسته و استدلال هايي نيز براي آن آورده است. در مقابل، ماتريدي اگرچه در مباحث توحيدي تنزيه گراست، اما در زمينه رويت الهي به ظاهر برخي آيات و روايات تمسک کرده و رويت خداوند در قيامت را پذيرفته و معتقد است که مومنان، خدا را در قيامت رويت خواهند کرد. البته به نظر او، کيفيت اين رويت مشخص نيست و اصطلاحا اين رويت بلا کيف است. آنچه ماتريدي نفي کرده، ادراک خداوند و احاطه بر اوست و نه رويت الهي.

از جمله مباحث مهم علم کلام اسلامي، صفات خبريه است که مذاهب مختلف اسلامي، ديدگاه هاي مختلفي درباره آن اتخاذ کرده اند. در اين ميان، برخي متهم به تشبيه، عده اي متهم به تجسيم و برخي ديگر هم متهم به تعطيل شده اند. حتي فرقه اي مانند وهابي ها پا را از اين هم فراتر گذاشته اند و مخالفان خويش در باب صفات خبري را تکفير کرده اند. گاهي معدودي از فرق اسلامي، شيعه را متهم به تشبيه و تجسيم کرده اند، اما در طول تاريخ، علماي شيعه اين تهمت هاي واهي را رد کرده اند و گفته اند موضع شيعه در قبال صفات خبري، همان موضع اهل بيت پيامبر اکرم، يعني تنزيه، است. زيرا در روايات وارد شده از امامان معصوم (ع)، درباره صفات خبري به سه نظريه مهم، يعني اثبات به تشبيه، نفي صفات و اثبات بدون تشبيه اشاره شده است که نظريه اخير، همان ديدگاه تنزيهي شيعه است. در تحقيق پيش رو، کوشيده ايم با تقسيم بندي منظمي، انظار مختلف در باب صفات خبري و ادله مطرح شده در اين زمينه را به صورت تطبيقي و با تکيه بر رويت الاهي ذکر کنيم و به تنها حالت رويت الاهي، که همان رويت قلبي است، اشاره کنيم.

کتاب حاضر از قاسم بن ابراهیم رسی به تحقیق عبدالله امام حنفی درباره نقد دیدگاه های مشبهه و مجسمه است که خدا را شبیه به موجودات خاکی می دانند و برای خدا جسم قائل می شوند. این کتاب یک کتاب کلامی است که با استدلال های محکم دیدگاه های مشبهه و مجسمه را نقد و بررسی می کند.

کتاب غایة البیان فی تنزیة الله عن الجهة و المکان بقلم خلیل دریان الأزهری می باشد. از آنجا که وهابیون قائل و معتقد به تجسیم خداوند متعال می باشند. برای خدا جا و مکانی نیز در نظر گرفته اند و کمال معرفت به ذات مقدس الهی را در این دانسته اند که انسان معتقد شود خدای متعال بالای همه مخلوقات و بر روی عرش و کرسی قرار گرفته است و گاهی بر اثر خستگی، یک پا را روی پای دیگر قرار می دهد و به استراحت می پردازد. و اگر کسی چنین خدایی را انکار کند ضال و کافر است. مؤلف این اثر درصدد برآمده تا با بررسی عقیده معتقدین به جهت و مکان برای خدا به تنزیه ذات احدیت از این عقیده باطل بپردازد. این کتاب شامل مقدمه و ده فصل می باشد. این فصول عبارتند از: در فصل اول به تعریف مکان و جهت پرداخته است. در فصل دوم به دلائل تنزیه پروردگار از مکان و جهت در قرآن می پردازد. در فصل سوم دلائل تنزیه پروردگار از مکان و جهت در روایات را بررسی شده. در فصل چهارم دلائل تنزیه پروردگار از مکان و جهت از اجماع مد نظر قرار گرفته. در فصل پنجم دلائل عقلی بر تنزیه پروردگار از مکان و جهت بررسی شده. در فصل ششم به عدم امتناع شرعی و عقلی وجود مکان در فوق عرش پرداخته. فصل هفتم بیان حکم کسی که برای خداوند مکان قائل میباشد را تبیین می کند. فصل هشتم با ذکر نقلهایی بر نظر اهل سنت مبنی بر بلامکان بودن خدا می باشد. فصل نهم عدم جواز قول به: خدا در هر مکان هست پرداخته. فصل دهم به بیان اینکه آسمان قبله دعاست می پردازد. مؤلف پس از بررسی اعتقاد معتقدین به جهت و مکان برای پروردگار به این نتیجه رسیده است که بر طبق آیات قرآنی و روایات وارده در این زمینه این عقیده نادرست بوده و خداوند متعال را از این اوصاف واهی منزه دانسته است.

کتاب حاضر از محمد حسن مظفر ره درباره فضائل امام علی ع می باشد که در رد شبهات و اباطیل فضل الله روز بهان نوشته شده است که روزبهان خود کتابی نوشت در رد نهج الحق و کشف الصدق از علامه حلی ره و در این کتاب محمد حسن مظفر به صورت مستدل به شبهات روزبهان پاسخ می دهد.

کتاب حاضر یک بحث مختصر درباره خداشناسی و توحید می باشد. من خلق الله ؟ أین الله ؟ ما هو الله ؟ لماذا لا نري الله؟ به این سوالات در خلال فصل های کتاب پاسخ داده می شود.