جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قطعاً خُلق حضرت ختمی‌ مرتبت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله وسلم که پروردگار عالم در دومین سور? نازل‌شده آن را به‌طور مطلق به عظمت وصف کرده است از مهم‌ترین عوامل گسترش اسلام بوده است. قرآن در بیش از هشتاد آیه، مستقیم یا غیرمستقیم، به اخلاق اجتماعی پیامبر (ص)، از دو بُعد ایجابی و سلبی اشاره‌کرده است. حُسن‌خُلق، رحمت بودن برای عالمیان، عفو، صبر، اشتیاق زائدالوصف بر هدایت مردم، اخلاص و عدالت از مهم‌ترین صفات ایجابی رسول خدا (ص) است. خلق بد و روحی? خشن، خیانت و ظلم از صفاتی است که آیات قرآن از آن حضرت نفی کرده است. حضرت محمد (ص) به‌رغم ویژگی‌های والای اخلاقی که خداوند آن را ستوده است، هنگام اجرای احکام و حدود الهی با قاطعیت برخورد و با مخالفان به-شدت مقابله می‌کرد. جامع? کنونی بیش از هر زمان دیگر به اخلاق والای پیامبر(ص) نیازمند است. یکی از راه‌های مهم برای الگوسازی اخلاق و رفتار پیامبر(ص) شناخت و معرفی سیر? ایشان است که به‌وسیل? افرادی که بیشترین تأثیر را در میان اقشار جامعه دارند مانند والدین، معلمان، مبلغان، مدیران و هنرمندان صورت می‌گیرد. این افراد در مسیر اسوه‌سازی باید چند نکته را مورد توجه ویژه قرار دهند: نخست این که خود باید پیش از هرچیز عامل به سیر? پیامبر(ص) باشند، همچنین از ابزارهای مختلف و متناسب با ویژگی‌های مخاطبان بهره گیرند. نکت? دیگر آن است که از آسیب‌هایی که در اسوه‌سازی پیامبر (ص) ممکن است پیش آید مانند تاریخی جلوه دادن اسوه‌های دینی،‌ فراانسانی‌جلوه دادن الگوهای دینی، تعمیم الگوهای نادرست، تقدس‌زدایی از الگوهای دینی و غیره اجتناب کنند.

این پژوهش در پی بررسی تحولات معجزه نگاری پیامبر(ص) از ابتدا پیدایی آن تا سده ششم هجری است. از این پس با منطق اکتشافی از متن روایات و با بهره گیری ازروش های کمی در بین هریک از کتاب های سده اول تا سده ششم هجری، طیفی ترسیم می شود تا فراوانی سنجیو یا فرایند تمرکز و پراکندگی حاکم بر تعداد وانواع معجزات پیامبر(ص) را به خوبی نمایان کند. نتایج بررسی معجزات ارائه شده در کتاب های سده اول تا سده ششم هجری نشان می دهدکه معجزه نگاری از سده نخست تا سده ششم از نظر تعداد و تنوع معجزات دست خوش تحولاتی شده است بطوریکه می توان تحول معجزه نگاری از نظر تعداد روایات را در بین این سده ها، یک سیر فزاینده در نظر گرفت و همچنین بسامد معجزه نگاری در طی این سده ها، تمرکز روایات را بر معجزات علم غیبی پیامبر(ص) و پراکندگی روایات را بر معجزات مبارزه طلبانه ایشان نشان می دهد.

نماز -عالی ترین مظهر نیایش - دارای آثار دنیوی و اخرویفراوانی استو می توان آن را از بهترین راهکار هایمعنوی در پیشگیری از انحرافات دانست . نگاهی گذرا به گرفتاری های انسان در عصر کنونی، ضرورت توجه به اسلام و تمسک عملی به سیره پیامبراکرم (ص) را بیشتر آشکار می کند تا بشر بتواند خود را از بند دنیای مادی برهاند و با ترویج فرهنگ نماز در پرتوسیره رسول خدا(ص) راه حل هایی برای مطرح کردن و پیاده کردن آن در سطح جامعه بیابد . در این تحقیق ، جوامع روایی شیعه و اهل سنت و منابع تاریخی، مورد بررسی قرار گرفته است تا سیره آن حضرت در مورد راه های ترویج فرهنگ نماز استخراج گردد. بیان جلوه های گفتاری آن حضرت در زمینه اسرار نماز،جایگاه و اهمیت آن ، شرایط و موانع پذیرش نماز، همچنین بررسی عملکرد آن حضرت در ابعاد مختلف تربیتی ،اخلاقی واجتماعی- سیاسی، محورهای اساسی این پژوهش است. بر اساس نتایج بدست آمده، فریقین اتفاق نظر دارند که تلاش آن حضرت در ترویج این فرهنگ در سطح جامعه موفقیت آمیز بوده ، به ترویج روح نماز و تربیت انسان های صالح و نماز گزار منجر شده است. سبک گفتار و رفتار آن حضرت همراه با بیان آثار ، به گونه ای انجام گرفته است که بسیاری از مسلمانان در یافتند نماز را در اول وقت ، با رعایت شرایط کمال و حدود و جوانب آن در مسجد و به جماعت اقامه نمودهوآن را از تمامی آفات نفسانی ، جسمانی یا عدم رعایت حقوق الهی و مردمی پیراسته نمایند . همچنین سیره عملیآن حضرت نشان داد با به کار گیری شیوه های مختلف می توان بستر مناسبی، برای جذب سایرین به نماز ایجاد کرد.

تاریخ صدر اسلام و سیره ی پیامبر(ص) همواره مورد توجه نه تنها مسلمانان بلکه بسیاری از غربیان بوده است،اصولاً غربی ها دین اسلام را به نام دین محمد (ص) می شناختند و از این رو سیره و شرح احوال آن حضرتهمواره مورد توجه آنان بوده است. ویلیام مونتگمری وات یکی از مستشرقانی است که آثار بسیاری درمورد تاریخاسلام و به ویژه سیره ی نبوی دارد و آثار او مبنای تحقیقات دیگر مستشرقان حتی تا دوره کنونی قرار گرفتهاست.کتاب محمد در مدینه یکی از آثار اوست که تا کنون به فارسی ترجمه نشده است. اثر حاضر ترجمه فصولچهار و پنج این کتاب و نقد و بررسی محتوای مطالب این فصول است. وات در فصل چهار متحد کردن اعراب ودر فصل پنج سیاست های داخلی مدینه را شرح و تحلیل نموده است. این بررسی به نحوه و میزان استفاده واتاز منابع اصلی و تاثیر پیش فرضها و مطالعات محققان پیش از وات بر اثر او پرداخته و برخی از نقاط ضعف وقوت اثر او را بررسی نموده. دستاورد پژوهش حاکی از آن است که نکات مثبت اثر وات نقد آرای محققان قبل ازخود، توجه به تاثیر شرایط اجتماعی ، اقتصادی و... در تحلیل حوادث، رعایت نسبی بی طرفی علمی و استفاده ازروش همدلی در فهم وقایع سیره و شخصیت پیامبر )ص( است و در مقابل نقاط ضعفی هم چون استفاده محدودو گزینشی وات از منابع اصلی تاریخ اسلام، عدم ارجاع کافی و عدم دقت در طرح پاره ای مباحث در اثر او بهچشم می خورد.

زندگانی پیامبر اسلام به عنوان آخرین و برترین فرستاده خداوند از همان آغاز بعثت مورد توجه عالمان و اندیشمندان بسیاری قرار گرفته است. در این میان مستشرقان با واکاوی سیره پیامبر گاه با نگاهی همدلانه و منصفانه با مسلمانان، شخصیت پیامبر اسلام را ستوده و در آثار خود از عظمت و حسن اخلاق ایشان یاد کرده‌اند و گاهی با نگاه کینه‌توزانه و مملو از تعصبات دینی به ساحت مقدس پیامبر اسلام شبهاتی را وارد می‌کنند. این مستشرقان به عنوان پیش‌قراولان استعمار با نگاهی مغرضانه یا ناآگاهانه به زندگی و نبوت پیامبر، تعدد زوجات پیامبر و جنگ‌های صدر اسلام را دلیل بر شهوت‌رانی، خشونت‌ورزی، جاه‌طلبی، فریب‌کاری و شیادی پیامبر دانسته‌اند. آنان با استفاده از سلطه استعمار در رسانه‌های جهانی به اشاعه و ترویج این شبهات در اذهان مردم جهان پرداخته‌اند. لذا لازم است با بررسی و مطالعه سیره اخلاقی پیامبر و ارائه دلایل متقن و شواهد تاریخی از سیره آن حضرت پاسخی مناسب به این مستشرقان ناآگاه داده شود.بنابراین هدف از این تحقیق پاسخ به شبهات مستشرقان پیرامون سیره‌ی اخلاقی پیامبر با استفاده از قرآن، روایات و بیان قراین و شواهد تاریخی از سیره‌ی اخلاقی ایشان و سخنان مستشرقان دیگر است. لذا در این تحقیق ابتدا تعریفی از استشراق و سیره‌شناسی آورده و ادوار گوناگون شرق‌شناسی و سیره‌شناسی پیامبر در غرب را بررسی و انگیزه‌های مستشرقان را بیان کرده و سپس به سه شبهه مستشرقان پیرامون تعدد زوجات، جنگ‌های پیامبر و تهمت فریب‌کاری به آن حضرت را با استفاده از قرآن، روایات و واقعیات تاریخی سیره‌ی پیامبر و سخنان دیگر مستشرقان پاسخ داده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که به شهادت تاریخ و گواهی قرآن ایشان دارای خلق عظیم و الگوی مسلمانان هستند. در نتیجه اتهاماتی که مستشرقان ناآگاه به پیامبر وارد کرده‌اند فاقد ارزش علمی و بی‌اساس ‌است.

کتاب «درس‌هایی درباره اسلام» با عنوان اصلی «VORLESUNGEN UBER DEN ISLAM» به زبان آلمانی و ترجمه‌ی عربی آن به نام «العقیده و الشریعه فی الإسلام»، نوشته ایگناس گلدزیهر (مستشرق یهودی) می‌باشد و از جمله نوشته‌هایی است که همواره مورد استفاده بسیاری از مستشرقان و مغرضان بلکه برخی از غربگرایان، از جمله: جرجی زیدان، احمد امین، دکتر نثار برای بیان شبهات گوناگون پیرامون حوزه‌های مختلف اعتقادی دین اسلام بوده است. گلدزیهر در بخش اوّل این کتاب با عنوان « محمّد »، به بیان مباحثی پیرامون شخصیّت پیامبر اسلام (ص) در مکّه و مدینه و ارزیابی روش‌ها و برنامه‌های فردی، اجتماعی و سیاسی ایشان در این دو شهر پرداخته و با مقایسه‌ی غیر منطقی بین آنها، مدّعیِ نتایجِ غیر منصفانه ای، از جمله: غیر الهی بودن مصدر قرآن، روحیه جنگ طلبی پیامبر(ص) و گسترش اسلام با زور شمشیر، شده است. نظرات گلدزیهر، با استفاده از ادلّه‌ی معتبرِ تاریخی، عقلی و نقلی و تبیین مسائلی، از جمله: تفاوت شرایط مکّه با مدینه، مسأله‌ی اُمّی بودن پیامبر اسلام (ص)، ابعاد مختلف سیره‌ی پیامبر اکرم (ص)، تفاوت‌های قرآن با عهدین، تضاد ادعاهای گلدزیهر با عقل و مستندات تاریخی، قابل نقد و بررسی است. در بخش دوّم کتاب با عنوان « فقه و آیین اسلام » به جایگاه قرآن در نظام اسلامی و علل تکامل فقه و آیین اسلام می‌پردازد. در این بخش با کم رنگ جلوه دادن نقش قرآن در فقه اسلام، تکامل و گسترش فقه را مربوط به دوران بعد از پیامبر(ص)، به خصوص، دوران خلیفه دوم و کشورگشایی‌های او و برخورد اسلام با تمدّن‌های بزرگ می‌داند. بررسی جایگاه قرآن در تدوین فقه اسلامی، در زمان حیات پیامبر(ص) و بعد از ایشان، در دوران صحابه تا عصر حاضر، میزان اعتبار قرآن در بین تمام فِرَق اسلامی، خلط و اشتباه گلدزیهر در فهم حدیث « اختلاف امتی »، دیدگاه گلدزیهر در این موضوع را با چالشِ غیر قابل حلّی روبرو می‌کند.

در تدوین پژوهش های تاریخی زندگی نامه و شخصیت افراد مثبت تاریخ مورد بررسی و تحقیق قرار می گیرد و کمتر به تحقیق درباره اشخاص منفی تاریخ پرداخته می شود و این علی رغم آن است که شخصیت های منفی در طول تاریخ همواره در امور مختلف ایفاگر نقش های کلیدی بوده اند که نیازمند واکاوی و بررسی لازم است.مقاله حاضر عملکرد عمروعاص را در تاریخ صدر اسلام مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد. با استناد به منابع اصلی، به وسیله تطبیق داده ها، نقش عمروعاص در امور مختلف و صحنه های پیدا و پنهان تاریخ صدر اسلام مورد کنکاش قرار می گیرد. عمروعاص از نیرنگ بازان و داهیان عرب و قریش بوده است که بنابر شخصیت مرموز و زیرک خود در صحنه حوادث گوناگون ایفاگر نقش های متفاوت بوده است. او فقط بر اساس منافع شخصی، گرایش های سیاسی خود را انتخاب کرده و بدون توجه به معیارهای اخلاقی، دینی و انسانی از حیله، نیرنگ، دروغ، کتمان حقیقت، تهمت و خون ریزی، برای رسیدن به مقصود استفاده کرده است و به همین دلیل شکل گیری بخش اعظمی از حوادث تاریخ صدر اسلام براساس نقش منفی وی شکل گرفته است.

بررسی و کاوش در زمین? روش‌شناسی سیر? نبوی به ویژه در عصر حاضر اهمیّتی ویژه یافته است و می‌تواند راهنمای برخورد با افکار و گروه‌های معارض اندیش? توحیدی و اسلامی باشد. تحقیق حاضر تلاشی علمی است که به منظور دستیابی به روش‌های متنوع پیامبر (ص) در برخورد و مواجهه با مخالفان سامان یافته، و سعی دارد زوایای ناشناخت? تبلیغ نبوی را به خصوص با توجه به مخاطب شناسی عمیق پیامبر (ص) و وسعت و تنوع جبه? مخالفان روشن سازد. بر اساس یافته‌های این پژوهش مهمترین روش‌های برخورد پیامبر (ص) با مشرکان صراحت در ابراز عقاید توحیدی، برهان فطری، مدارا و نرمش در برخورد و معاشرت شخصی، حقیقت گرایی و پرهیز از مصلحت گرایی، قاطعیت در اصول اعتقادی است؛ همچنین از مهمترین روش‌های برخورد پیامبر (ص) با اهل کتاب، دعوت به مشترکات، پاسخ به پرسش‌ها و شبهات اهل کتاب، مدارا و گذشت، سازش ناپذیری در اصول و دفاع در صورت تهاجم است؛از مهمترین روش‌های برخورد پیامبر (ص) با منافقان پاسخ به شبهات منافقین، مدارا همراه با موعظه، افشاگری فعالیت‌های منافقین و مبارز? مسلّحانه با منافقین مکّه را می توان ذکر کرد.همچنین با توجه به اهمیّت شناخت محور‌ها و اصول و مبانی برخورد پیامبر (ص) به عنوان رابط میان عقاید اسلامی و سیر? نبوی، این موضوع در بحثی تحت عنوان اصول حاکم بر برخورد‌های پیامبر (ص) به تفصیل تبیین شده و آگاهی، حق محوری، محبّت و رحمت، متانت و سع? صدر و سازش‌ناپذیری از جمل? آنها قلمداد شده است.از مجموع مطالب این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با تکیه بر وحی الهی و آگاهی خود بهترین روش ها و موثرترین را برای برخورد یا تعامل با مخالفان و کاهش مخالفت و جذب آنها به آغوش توحید و ایمان اتخاذ نموده است.

چکیده با ظهور دین مبین اسلام در سراسر شبه جزیره عربستان ، شعر عربی به مرحله ی جدیدی گام نهاد . شاعرانی که در عصر جاهلیت در خدمت آرمان های قبائل بودند ؛ با ظهور اسلام به سوی معنویت ، پند و اندرز و یا مدح اولیای الهی ، به ویژه پیامبر بزرگ و گرامی اسلام متمایل گشتند و شعرشان را در خدمت این بزرگوار و اهداف او قرار دادند . شاعرانی که در اشعار خود پیامبر (ص) و صفات شایسته ی او را مدح نموده اند ، عموماً به دین اسلام متعهد . پس مدح پیامبر اکرم (ص) تاریخی بس دیرینه دارد و بی شک این تاریخ از زمان حیات آن حضرت شروع شده است . از جمله شاعرانی که با این دین جدید آشنا شدند و نور ایمان در قلبشان رسوخ کرد و این اعتقاد در شعرشان جلوه کرد و توانستند پیامبر را در اشعارشان با صداقت کامل مدح و تمجید نمایند ، می توان به حسان بن ثابت أنصاری ، عبدالله بن رواحه ، کعب بن مالک و کعب بن زهیر اشاره کرد که اشعارشان در تاریخ اسلام ثبت است . از آن جایی که حسان بن ثابت أنصاری ارادت خاصی به پیامبر (ص) داشت بیشتر به نقش هدایتی پیامبر (ص) ، مجد و عظمت و جایگاه والای ایشان در اشعارش می پرداخت ؛ حال آن که عبدالله بن رواحه شجاعت و جنگاوری پیامبر را در میدان نبرد و همچنین شب زنده داری آن حضرت را در اشعار خود به تصویر می کشید . کعب بن مالک نیز در اشعار خویش پیامبر (ص) را دارای شخصیتی چون قوی الإراده ، سعه ی صدر ، صفای باطن ، داشتن صبر و قدرتش بر تحمل معرفی نموده است . از طرف دیگر کعب بن زهیر در قصیده ی معروف خود « بانت سعاد » بیشتر به جنبه ی شجاعت ، لطف و بخشش و تشبیه پیامبر (ص) به شیر و شمشیر پرداخته است . همه ی این شاعران در سروده های خود از آیات نورانی و روشن گر قرآن تأثیر پذیرفتند و مبنای شعرشان را در مدح و ستایش رسول بر آن استوار نمودند تا از این رهگذر به کمال مطلوب خویش دست یابند .

پیامبر اسلام (ص) در طی دوره بیست سه ساله رسالت خویش در سه جبهه درگیر بود. جبهه اول مشرکان ، جبهه دوم یهودیان بودند و جبهه سوم منافقان بودند.. خطر اینان برای اسلام بسیار زیاد بود چرا که امکان تشخیص توطئه آنان برای مسلمانان امکان‌پذیر نبود .. در قرآن کریم آیات زیادی درباره این جریان وجود دارد ، هم چنین در روایات متعددی به این گروه اشاره شده است. از نتایج این پژوهش چنین بر می آید که منافقین در طول حیات پیامبر(ص) مشکلات فراوانی برای ایشان و مسلمانان بوجود آوردند.آنان در جنگ ها و غزوات پیامبر(ص) به بهانه هایی با ترک میدان جنگ ضرباتی را به سپاه اسلام وارد کردند.