جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

در طول تاریخ اسلام، اتهام شیعی گری به برخی از صوفیان و اتهام صوفیگری به برخی شیعیان سبب شده است تا نسبت این دو جریان فکری تاریخ اسلام کانون توجه محققان قرار گیرد. مسئله اساسی موردبحث این مقاله این است که چه نحوه ارتباطی بین تشیع و تصوف و غلو برقرار است و بسترهای زمینه‌ساز اثرگذاری هر یک بر دیگری چه بوده است؟ فرضیه اولیه تحقیق عبارت است از اینکه: باوجود تفاوت‌هایی که هر دو جریان تصوف و تشیع در برخی مبانی معرفت‌شناسی دارند، اما بحث ولایت، حلقه وصل این دو جریان در طول تاریخ اسلام بوده است. بروز پدیده تاریخی غالی‌گری به‌موازات تشیع در تاریخ اسلام و استمرار حیات غالیان در بین برخی از فرقه‌های شیعه در قالب تصوف، ازجمله نکات مهم تاریخی است. این مقاله درصدد است با روش توصیفی – تحلیلی، پیوندهای تاریخی تشیع و تصوف را بررسی کرده و به نقش غلات و نسبت آن‌ها با تصوف و تشیع اشاره نماید تا از این رهگذر بتواند زمینه جدیدی برای امتداد پژوهش‌هایی در این حوزه را به ارمغان بیاورد.

شیعه از آغاز شکل‌گیری در عصر نبوی، با فراز و نشیب‌های فراوانی روبه‌رو بوده است. از آن‌جا که این مذهب مولد حقیقت‌گرایی و اهمیت دادن به اصول اسلامی بوده، این امر موجب شده است تا پیروان تشیع در طول تاریخ، مردمی منتقد و مصلح بارآیند و از این رو قدرت‌های حاکم همیشه در پی سرکوب پیروان این مذهب بوده است و در راه گسترش آموزه‌های آن موانع بی‌شماری پدید آورده‌اند. با این حال تشیع بی آن که در برابر این مشکلات به زانو درآید، آرام‌آرام راه پیشرفت را پیمود و مرزهای شبه‌جزیرة عربستان را درنوردید و به سرزمین‌های دیگر گسترش یافت. این گسترش ادامه یافت تا این که پس از چندی تشیع به صورت مذهب عمومی و رسمی ایرانیان درآمد. این اثر برآمده از نگاه متفکر شهید علامه مطهری در خصوص تاریخچة تشیع، و هجدهمین شماره از مجموعة «چلچراغ حکمت» است.