جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله ابتدا اشاره­ای کوتاه به خاستگاه نیایش دارد که متأثر از اعتقادات و باورهای فردی و اجتماعی است و سپس به ورود آن در آثار ادبی و چگونگی بیان آن توسط نویسندگان و شاعران فارسی و روسی می­پردازد. آثار ادبی نیایشی غالباً متأثر از اعتقادات و باورهای نویسندگان و شاعران آفریده می­شوند. پیرامون نیایش در متون ادبی کهن و معاصر سخن فراوان است. نیایش اشکال گوناگون دارد و در ادبیات منثور و منظوم، غالباً حامل پیام خداشناسی و پیوند انسان با عالم ملکوت و درواقع خلوت کردن نویسنده و شاعر با معبود است. نویسندگان و شاعران زیادی از ایران و روسیه، مانند مولوی، سعدی، حافظ، فارابی، عطار، پوشکین، لرمانتف، بونین و دیگران در آثار خود به این موضوع پرداخته­اند. برخی بر اساس مضامین کتب مذهبی یا تحت­تأثیر شگفتی­های کائنات آثاری از خود بر جای گذاشته­اند. ادبیات نیایشی فارسی با ستایش پروردگار آغاز می­شود، مانند شاهنامه فردوسی، گلستان و بوستان سعدی و دیوان اشعار عطار. در ادبیات روسی سده­های گوناگون نیز آثار نیایشی در قالب­های گوناگون مشاهده می­شود. در پژوهش حاضر به­شکل موردی به موضوع نیایش در اشعار الکساندر پوشکین پرداخته می­شود که متأثر از اعتقادات دینی او است. نیایش در اشعار پوشکین به­شکل تمنای ادبی یا سپاس از خداوند و یاری طلبیدن از مقدسات است. نیایش­های او دربارۀ خدا، نزدیکان، وظیفۀ شعر و شاعر است. اوج معنوی اشعار نیایشی پوشکین در ظهور «فعل الهی» است. او با هنر و به­کمک انسان­شناسی دینی و آنگاه با نیایش جهان مادی را ترک می­کند و به­سوی جهان ماورا حرکت می­کند.