جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «اندیشه های اقتصادی در نهج البلاغه» اثر استاد حائری است. نهج البلاغه حاوی مطالبی در زمینه های مختلف زندگی است، اقتصاد نیز بخشی از زندگی است، پس می توان انتظار داشت که این کتاب به موضوع اقتصاد نیز پرداخته است. نویسندۀ کتاب با مقدماتی چنین، مطالب خود را آغاز می کند: این کتاب در دو مرحله صورت پذیرفته است: 1- استخراج گفتارهای اقتصادی 2- دسته بندی این گفتارها در چهار محور که عبارتند از: الف – نگاهی کلی به اقتصاد اسلامی ب – سیاست های اقتصادی ج – علل پیدایش فقر و راه های فقرزدایی د – توسعه همه جانبه کار نویسنده، منحصر به نهج البلاغه نیست بلکه تمام گفتار علی (علیه السلام) مورد نظر بوده است. نویسنده اظهار دارد که در این کتاب منظور از واژۀ نهج البلاغه، همه گفتارهای حضرت است خواه در کتاب سید رضی آمده یا نیامده باشد. نویسندۀ محترم، شیوۀ بحث خود را از این جا آغاز می کند که در علم دو روش وجود دارد: روش اول، تنظیم متون اسلامی با استفاده از پژوهشهایی است که دانش جدید بدان رسیده است. اما در این حالت فقط می توان با استفاده از متون اسلامی و حجت آوری از طریق آن ها، دستآوردهای جدید را توجیه کرد. لذا این روش به شناخت که هدف اسلام است منتهی نمی شود. روش دوم، ورود به زندگی از چشم انداز متون اسلامی است و سپس تنظیم و تبویب این متون براساس حیات و پویایی آن و نه براساس دستآوردهای دانش روز. این روش از استحکام بیشتر برخوردار است و تزلزل ناپذیر خواهد بود. اما نقش دانش های جدید در این میان عبارت از گشودن افق های تازه در برابر منابع اسلامی است تا راه ورود آن ها را در میان مردم باز کند. روش اخیر، شیوۀ ما در این کتاب خواهد بود.

پدیده فقر و بررسی علل و پیامدها و راههای مبارزه با آن از منظر تعالیم اسلامی همواره از جمله مسائل علمی است که نیاز به تحقیق بیشتر در منابع دینی دارد. و با بررسی اینکه جامعیت دین و حضور آن در همه زمینه های جیات مادی و معنوی انسان احساس می شود. و در این پژوهش نیز تلاش بر آن است که پدیده فقر را در یکی از منابع علمی و دینی یعنی کتاب نهج البلاغه بررسی شود. ولی باید اذعان نمود که با بررسی متون اسلامی به اصول علمی سازگار برای پیشرفت یک جامعه و جلوگیری از فقر دست یافت. اما در کتاب نهج البلاغه و کتب لغت هم فقر، نداری. بدبختی، وابستگی، و تلخکامی معنی شده و به فرد یا جامعه ای که کمبود وسایل لازم زندگی شود، فقیر گویند. به طور کلی علل فقر را حضرت علی(ع) در دنبال کار نرفتن، بی عدالتی، انحصار سرمایه، در دست قشر خاص از جامعه، اسراف و تبذیر، توزیع ناعادلانه سرمایه و پیامدهای فقر در مصرف گرایی، انزوای اجتماعی فراموش شدن انسان در جامعه، رشد جمعیت، بیکاری، وابستگی اقتصادی، آسیب پذیری اندیشه، خوار و پست شدن انسان در میان انسانها، لال شدن به هنگام دفاع از حق خویش و بی اعتمادی به فقیر و راههای مبارزه با آن را در پرداخت زکات و صدقه، اصلاح بازار و کنترل قیمتها، کار و تلاش، مسئولیت دهی به نخبگان، انفاق و اصلاح نظام آموزش و پرورش می داند