جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: من سعی کردم این کتاب را مرجعی ساده برای هر کسی که به اندازه کافی به فکر کردن اهمیت می دهد و برای هر دانش آموزی که اصرار دارد شاگرد وفادار حقیقت باقی بماند، قرار دهم که در آن آنچه را که می توانم جمع آوری کنم - به اندازه نیاز و خدمت به ضرورت. - مغالطه‌های منطقی و سوگیری‌های شناختی، که روش‌های فریب مورد استفاده در فرآیند استنتاج و نقص‌های مرتبط با آن در فرآیند تفکر را برای ما آشکار می‌کند، مطابق گفته آرتور شوپنهاور: «چه شگفت‌انگیز بود اگر می‌توانستیم. به هر ترفند دیالکتیکی یک نام مختصر و واضح اختصاص دهید و به ما این امکان را می دهد - هر وقت کسی این یا آن ترفند را انجام داد - در لحظه او را به خاطر آن سرزنش کنیم. این کتاب را به این دلیل نوشتم که به ضرورت محتوای آن در جوامع عربی ما به طور خاص و به طور کلی در مباحث مختلف فکری اعتقاد دارم، زیرا دنیای استدلال و مناظره لغزنده و فریبنده است و انسان موجوداتی پیچیده و متزلزل است. گرفتار احساسات و ذهنیت بسیار است و این همان چیزی است که یکپارچگی ارتباط و اثربخشی استنباط را بالاتر از محتوا قرار می دهد.ماهیت طرفین بحث و توانایی آنها در برقراری ارتباط و دریافت، بنابراین افلاطون در گفتگوی گورجیاس گفت: «در بحثی که در مقابل مخاطبان کودکان درباره غذا اتفاق می‌افتد، شیرینی‌پز تضمین می‌کند که دکتر را شکست دهد و در مشاجره در مقابل مخاطبان بزرگسال، سیاستمداری مسلح به قدرت سخنوری و ترفندهای متقاعدسازی برای شکست کافی است. هر مهندس یا نظامی، حتی اگر موضوع بحث، تخصص این دو باشد. غلغلک دادن به عواطف و تمایلات جمعیت از هر توسل به عقل متقاعد کننده تر است.

جلد دوم از درسگفتار تفکر نقدی یا روش نقد اندیشه ها به بیان دسته ای دیگر از مغالطات مانند مغاطه در قیاس، مغالطه رد مثال، مغالطه تغییر موضوع، مغالطه از راه جهل و... پرداخته است.

جلد سوم از درسگفتار فوق به بیان برخی دیگر از مغالطات نظیر مغالطه حد وسط، استدلال بی ربط، آرزواندیشی، استدلال از راه عدد و..، پرداخته است.

اگرچه اغلب متون منطقی حاوی بحث هایی از مغالطات اند، اما این بحث ها به نحوی همگون و یکسان صورت نپذیرفته است و هیچ گونه دسته بندی جامع ومورد قبولی از مغالطات وجود ندارد. البته این وضعیت تعجب آور نیست. همان گونه که منطقدان مدرن لوائل دمورگان نیز گفته : چیزی به نام طبقه بندی شیوه هایی که بشر را به خطا می اندازد وجود ندارد، و امکان تحقق چنین چیزی نیز شدیدا مورد تردید و شک است. واژه «مغالطه» دارای کاربردهای مختلفی است. یکی از موارد استعمال شناخته شده، اصطلاح مزبور عبارت است از بیان هر نوع اندیشه یا عقیده نادرست همانند این مغالطه که : «هر انسانی درستکار است.»

بحث پیرامون مغالطه بحثی نوین و نوظهور نیست، بلکه در کتب و آثار پیشینیان سابقه طولانی دارد و آنچه توسط عده ای از نویسندگان متأخر یا معاصر به رشته تألیف در آمده است، از سرمایه علمی که گذشتگان اندوخته اند بی نصیب نیست. بشر از دیرباز همواره با افرادی مواجه بوده است که برای اثبات مطالب خویش به هر چیزی متوسل می شدند و از هر حیله و فریبی استفاده می بردند. کامیابی این فریبکاران عاملی اساسی جهت مبادرت به کشف و افشای حیل و دسایس گردید و لذا علمی به نام «منطق» تدوین شده و رشد پیدا نمود که هدف اساسی آن چیزی جز کشف خطای در فکر و غلط کاریها نبود. این مهم به راحتی از تعریف «علم منطق» که معمولاً در آغاز آثار منطقی عرضه می شود، قابل برداشت است (ابن سینا، 1331، ص 9؛ ابن سینا، 1364، صص 4 - 5؛ ابن سینا، 1403، ج 1، صص 8 - 9). نگاهی گذرا به تاریخ علومی چون فلسفه و منطق نشان می دهد که بنیانگذاران و مدونان این علوم زمانی در عزم خویش نسبت بدین اقدام بزرگ را سخ گردیدند که عده ای نیرنگ باز معروف به سوفیست (یا سوفسطایی) برای تحقق مقاصد خویش و اثبات نتایج مطلوب خود به استدلالاتی پرداختند که کمتر کسی می توانست خطا و غلط کاریهای آنها را تشخیص دهد یا حتی در صورت تشخیص، ایشان را رسوا نماید. لذا عده ای از بزرگان که به خطر وجودی سوفیست ها نسبت به ارزشها و مکارم اخلاقی و اجتماعی و انسانی آگاه بودند، با طرح مسایل و موارد دقیق و مبسوط منطقی در جهت آگاه ساختن مردم نسبت به دروغ پردازی های مغالطه گران گام برداشتند.