جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سید حیدر آملی، عارفنامدار جهان تشیع در قرن هشتم هجری در شهرستان آمل متولد شد. در سن سی سالگی با انقلابی که در دوران او رخ داد، راه هجرتبه سوی عراق را اختیار کرد و طریق تصوفو عرفان را برگزید و این، لحظه مهم و حساسدر زندگی او است . اصیل‌ترین هدفو اندیشه در آثار او که خود به صراحتدر کتابجامع‌الاسرار بیان داشتاست ، برقراری هماهنگی و پیوند بین آراء عرفانی و عقاید شیعه است . محرکو انگزه اصلی برای ایجاد این پیوند، توجه او به خاستگاه مشترکتصوفو تشیع است . او در عرفان نظری پیرو مکتبابن عربی بود اما هرگاه که احساسمی‌کرد عقیده ابن عربی مخالفبا عقاید تشیع استشدیدا از او انتقاد می‌کرد. انتقاد او از عقاید کلامی اشاعره با دیدگاه عرفانی نیز بسیار قابل توجه است . او هم‌چنین در بخشی از آثار خود به تطبیق آراء عرفانی و اندیشه‌های فلسفی پرداخته استو در آن‌ها به صعفو سستی اندیشه‌های فلسفی و روشفیلسوفان در بررسی از حقایق وجودی اشاره کرده است .

رساله حاضر از یک مقدمه و سه فصل تشکیل شده است. مقدمه آن چهاربخش دارد که در بخش نخست زندگینامه کوتاهی از سید و در بخش دوم خلاصه ای از دیدگاههای وی آمده است. در بخش سوم زندگینامه مختصر افلوطین و در بخش چهارم خلاصه ای از آرای وی مطرح شده است. فصل اول و دوم هر یک چهار بخش تحت عنوان مقدمات ، انسان پیش از طبیعت، انسان در طبیعت و انسان پس از طبیعت دارد. فصل سوم دو بخش دارد . به ترتیب : شباهتهای آرای سید و افلوطین و تفاوتهای آن. بخش اول از دو فصل اول به مهمترین مسایلی می پردازد که در انسان شناسی از دیدگاه آنها اهمیت دارد، ولی به طور مستقیم از مسائل مربوط به انسان نیست. مانند توحید ، مراتب هستی، پیدایش کثرت و مانند اینها. بخش دوم عبارتست از مسایل مربوط به انسان پیش از ورود به عالم طبیعت همچون جایگاه انسان در عالم عقل، مراتب او، تفاوت ذاتی، علت هبوط، تجرد نفس، نیاز به بدن و مانند اینها. بخش سوم به مسایل مربوط به طبیعت مانند جامعیت ، اختیار، شرور، نیاز به نبوت، سعادت و غیر از آن می پردازد. بخش چهارم به مسائل مربوط به نفوس در مسیر بازگشت به وحدت ، بقای آنها، معاد و عوالم پس از طبیعت می پردازد. در فصل سوم که با مقایسه آرای آن دو اختصاص یافته است، در یک بخش به نقاط مشترک میان آن دو مانند وحدت شخصی وجود، ظهور در عین بطون، ازلیت ، وحدت نفس در عین کثرت آن، مقصد نهایی و مانند اینها و در بخش دیگر به مهمترین تفاوتهای آنها همچون صبغه دینی، توحید، جایگاه انسان، نبوت، ولایت، معاد و تناسخ می پردازد.