جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اهل بیت عصمت و طهارت از جایگاه عظیمی در نزد شاعران شیعی برخوردارند. این شاعران از طریق مدح و مرثیت اهل بیت علیهم السلام، علاوه بر زنده نگاه داشتن یاد ایشان، دَیْن خود را در حفاظت از کیان تشیع ایفا ‌کرده‌اند. گاه در این راه نیز تا سر حد قتل رسیدند. پرداختن به مناقب اهل بیت علیهم السلام به طور عموم، و واقعه‌ی عاشورا به طور خصوص دستمایه‌ی شاعران بسیاری گردید و قصائد فراوانی درباره‌ی آن سروده شد. سید حیدر حلی و محتشم کاشانی دو تن از شاعران بزرگ شیعی به شمار می‌آیند. شاعر نخست، عربی زبان و متعلق به قرن سیزده؛ و شاعر دوم، شاعری پارسی زبان و متعلق به قرن دهم هجری است. یکی در محیطی کاملاً عربی و دیگری در دامان فرهنگ ایرانی- اسلامی رشد یافته‌اند،که در این زمینه اشعار قابل ملاحظه‌ای دارند. با توجه به جایگاهوالای اهل البیت نزد خدا که مبتنی بر قرآن کتب حدیث و تاریخ بوده، نشان از برجسته بودن این موضوع در اشعار این دو شاعر می باشد.آنان این مقوله را به گونه‌ای زیبا واعجاز آفرین ودر نهایت تعابیر بلاغی وادبی در شعر خود بکار گرفتند. بررسی این اشعار از لحاظ ادبیات تطبیقی با اهمیت است .این دو شاعر در اشعار مربوط به اهل بیت^ در زمینه پیامبر|، امام علی×، حضرت فاطمه زهرا÷، امام حسین÷ وامام سجاد÷ اشعار مشترکی دارند، که از طرفی بیانگر حقانیت، عظمت ونورانیت اهل بیت^ را می‌‌رساند واز طرف دیگر شناخت این دو شاعر را نسبت به این جایگاه بیان کرده، که صفا وپاکی باطن بستر آن بوده، و مرز مکان وزمان را نمی‌‌شناسد.

مصطفی جمال الدین (1996-1927) از شاعران معاصر نجف اشرف است. در برابر ظلم و استبداد به مبارزه پرداخت. و شیوه اصلاح را برای زندگی فردی و اجتماعی خود برگزید. او همین شیوه را در دعوت دینی . نوآوری در شعر در پیش گرفت. این شاعر در هدفمند کردن شعر و میان رسالت آن دیدگاه‌ها را دارد. از مهم‌ترین نظریات این است که شعر عروضی برخلاف شعر نو تمامی موضوعات زندگی را در برنمی‌گیرد.نگارنده در این پژوهش به بررسی تصویرپردازی در دیوان شاعر پرداخته و توانسته است میان زیبایی-شناسی قدیم که منحصر در صنایع بلاغی بوده و مفعوم امروزی تصویرپردازی که در بردارندۀ تصاویر رمزی و حسی و غیر آن است، تفوت قائل شود. این پژوهش تلاش کرده است تا رسالت تصویر در شعر جمال‌الدین را از طریق دلائل علمی و بررسی موضوعی نشان دهد.سرچشمه‌های شعر جمال الدین گوناگون است. از جمله آن می‌توان به طبیعت روستا که فراوان در شعرش حضور دارد اشاره کرد. وی با هر گل و شاخۀ آن روحش به پرواز در می‌آید. مطالعات حوزوی و دانشگاهی او توان علمی بالایی را در شناخت واژگان عربی و میراث ارزشمند قرآنی و روایی و شخصیات برجسته آن همانند پیامبر (ص) و امیرالمومنین علی (ع) و امام حسین (ع) به او ارزانی داشته است. آشنایی وی با ادبیات عامیانه، مطالعه آثار شاعران در دوران‌های مختلف و همچنین عقیدۀ امامیه شاعر از عوامل موثر در پختگی و قوت شعر وی است.دیوان شاعر موضوعات گوناگونی را نظیر دین، سیاست، جامعه، غربت، زن و اشتیاق به وطن به ویژه در سال‌های پایانی عمرش و مبارزه با رژیم حاکم بر عراق در خود جای داده است. از جمله تصاویری که در شعر جمال‌الدین از بسامد بالایی برخوردار است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:تصویر مفرد که مفاهیم محدودی را در خود جای داده است و تصویر مرکب که معانی متعدد و مضامین بلند را به خود اختصاص داده و تصاویر مادی که شاعر با آن معانی معنوی را ملموس ساخته است. تصویر انسانی که شاعر با آن توانسته است به تصویر شعری خویش حیات و زنده بودن را عرضه نماید.شاعر تنها به این تصاویر بسنده نکرده است بلکه او تصاویر حسی مربوط به حواس پنجگانه را به خوبی در شعر نمایان ساخته است، او در تصویر بحری دو تصویر را که یکی بر نور روشنایی دلالت دارد و دیگری بر رنگ ارائه نموده است، شاعر در تصور رنگی رنگی ده رنگ را که هر رنگ دارای دلالت متعدد و بعضاً مخالف یکدیگر هستند در اشعار خود جای داده است.دیوان اشعار علاوه بر تصاویر فوق الذکر تصاویر دیگری همانند تصویر زمان که شب و صبح و مضمون سال به ویژه از فصل بهار که نماد عقل‌های فعال و افکار زیباست در بر دارد و همچنین از تصاویر مکانی به ویژه شهر بغداد که آن را نماد تمدن و میراث می‌داند و از شهر نجف و زادگاه خویش یعنی سوق الشیوخ فراوان بهره برده است.از بررسی تصویر در شعر مصطفی جمال الدین می‌توان نتیجه گرفت که وی ضمن آنکه شاعر نوآور است میراث گذشته به خوبی در شعر حفظ کرده است و تصاویر او ضمن زنده بودن، تعامل سازنده با مخاطب به گونه ای است که با مسائل مهم زندگی امروزی جامعۀ خویش مرتبط است.کلید واژه‌ها: مصطفی جمال الدین، شعر عراقی معاصر، تصویر شعری، دلالت‌های رنگ‌ها، مضامین شعری

اضداد لغوی کلماتی هستند از نوع مشترک لفظی که دو معنی متقابل دارند . این الفاظ ابتدا در مقابل یک قدرجامع و مفهوم مشترک وضع شده و بعد به مناسبت وجود آن وجه مشترک درهر دو معنی متقابل استعمال شده است . در این پایان نامه ویژگی ممتاز این گونه واژه ها در آیات قرآن کریم بررسی شده است .

چکیده نهج‌البلاغه به عنوان یکی از متون حدیثی شیعه در میان جامعه مسلمین نقش و جایگاه مهمی دارد و پیوسته مورد توجه عام و خاص بوده ‌‌است. قوت متن و ادبیات بلیغ این کتاب شریف، موجب گردید که شارحان نهج‌البلاغه در طول اعصار به شرح و تبیین متن و واژگان آن توجه نشان دهند. فرازها و واژگان این کتاب هدایتگر علاوه بر معنای ظاهری دارای معنی نهفته و پنهان هستند، دست یابی به این معانی عمیق و پنهان مستلزم تلاش علمی و روشمندی است که معناشناسی یکی از این روش ها است این پایان نامه درصدد آن است با مراجعه به کتب لغات مرجع و با استعانت از دیدگاههای تفسیری مفسران به تحلیل مولفه ای واژگان حوزه ی معنایی«خویشاوندی» در نهج‌البلاغه بپردازد.در واقع تحلیل مولفه ای یعنی بررسی روابط مفهومی در سطح واژه و روابط معنایی در سطح جمله که می تواند ما را به مطالعات صرفی و نحوی پیوند دهد، که بر مبنای این موضوع واژگان خویشاوندی و مشتقات آن ۸۲۵ مرتبه به صورت اسم در نهج‌البلاغه ذکر شده اند. در این پژوهش به روش تحلیلی - توصیفی این نتیجه حاصل شده است که برخی واژگان خویشاوندی چون«عشیره، عتره، إلَّ، نسب، قرابه» و... دارای معانی مرتبط با هم و به مفهوم خویشاوندی در نهج‌البلاغه آمده اند. که به تحلیل مولفّه ای و انواع مولفّه های معنایی هریک از آن‌ها در این پژوهش پرداخته شده است. در این پژوهش واژگان هم حوزه خویشاوندی در دو مرتبه ی خویشاوند نسبی و سببی و روابط معنایی آن‌ها با هم در نهج‌البلاغه مورد بررسی قرار گفته است و از واژگان هم حوزه خویشاوندی می توان به«ولد، ابن، صهر، ذکر، صبیه، طفل، صغیر» و غیره اشاره کرد. کلمات کلیدی: امام علی (ع)، نهج‌البلاغه، تحلیل مولفّه ای، حوزه معنایی، خویشاوند

استان خوزستان در تمام دوره‌های تاریخی در علم و معرفت سرآمد بوده و چشمه‌های علم وادب پیش ازظهور اسلام در آن جوشید و دانشگاه جندی شاپور نمونه‌ای بارز بر این ادعاست و در دوره های اسلامی به پیشرفت خود در تمام زمینه‌های دانش ادامه داد .اما در مورد شعر عربی خوزستان ، شاعرانش در آن ابداع بسیار داشتند و در تمام درون مایه‌های شعری از جمله : مدح ، رثاء ، غزل ، فخر ، وصف ، حکمت و ... شعر سرودند و همچنین در قالب‌های مختلف مثل : فن موشح ، قصیده ی عمودی ، تخمیس ، شعر آزاد و فن بند و ... به نظم شعر پرداختند و آنها بودند که فن بند را اختراع کردند که بعدها این فن ، زمینه را برای ظهور شعر آزاد مهیا ساخت .و ادبیات در دو عصر مشعشعیان و کعبی‌ها به بالاترین مرتبه‌های پیشرفت و ترقی رسید که می توان آن را با ادبیات عربی در دوران طلایی اش برابر دانست و شاعرانی گرانقدر از این استان ظهور کردند که مایه‌ی افتخار آن در تمام دوران بودند واز جمله‌ی آنها می توان به شهاب الدین موسویّ وابن رحمه حویزیّ وهاشم کعبیّ و ... وبه طور کلی می‌توان شعر خوزستان را شعر دینی توصیف کرد چونکه اغلب شاعران آن از رجال دین بودند .