جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اشعريان از مهمترين خاندان های شيعي و مهمترين خاندان شيعي قم و ايران مي باشند. ايشان در خدمت رسول اکرم (ص) به اسلام مشرف شدند و در اواخر قرن اول هجري قمري روي به ايران آورده و در قم سکونت گزيدند. اين خاندان بارها مشمول عنايت و مدح حضرت رسول (ص) و ائمه اطهار (ع) واقع شدند. افراد اين خاندان که بعضاً توفيق مصاحبت امامان شيعه را داشته اند عده قابل توجهي از محدثان و راويان تشيع را شامل مي شوند. مجامع حديثي شيعه حامل روايات متعدد و فراوانی از ايشان و کتب رجالي حاوي مدح و توثيق آنها مي باشد. استخراج مدح و تعديل محدثان اشعري از منابع رجالي منجر به شناخت کيفيت احاديث ايشان شده و تطور در آثار و احوال آنان موجب آشنايي با تاريح حديث شيعه مي شود.اشعريان در قرن سوم وچهارم مکتب حديثي بزرگي را در قم بنيانگذاري و اداره کردند ودر آن بيش تر از پيش به نشر فرهنگ اهل بيت (ع) پرداختند. اين مکتب از بزرگترين مکاتب حديثي تشيع بوده و ويژگي هاي منحصر به فرد آن ، وجه تمايز اين مکتب را با مکاتب شيعي فراهم نمود. دامنه گسترة حوزه حديثي قم بستر تعاملات و ارتباط متقابل باديگر حوزه هاي حديثي را آماده نموده و بر آنها تأثير به سزايي گذاشت.

پژوهش حاضر جستاری است در بحث وحدت وجود که مقصود از آن بررسی تطبیقی نظریه وحدت وجود از دیدگاه دو فیلسوف بزرگ صدرالمتألّهین شیرازی و اسپینوزا است. وحدت وجود از موضوعات مشترک حوزه فلسفه و عرفان است که همواره در گستره تاریخ، موافقان و مخالفان بسیاری را به بحث کشانده است. داوری‌های متفاوت درباره آن تا آنجاست که برخی آن را ایمان محض و عقیده‌ای توحیدیو برخی دیگر آن را کفر محض و باوری ملحدانه توصیف نموده اند. واکاوی درباره درستی و نادرستی هرکدام از این داوری‌ها از اهداف ضروری این پژوهش است. تا از این طریق ضعف برخی داوری‌ها و گمانه‌زنی‌ها در ملحدانه خواندن عقیده به وحدت وجود مشخص گردد. صدرالمتألهین شیرازی با پایه‌گذاری بنیان حکمت متعالیه تبیینی عرفانی از وحدت وجود ارائه می‌دهد. او در گذار از نظریه وحدت تشکیکی که ابتدا به آن معتقد بود ،در نهایت به وحدت شخصی وجود می‌رسد و آن را با تفسیر دقیق خود از رابطه علت و معلول و واحد و کثیر تبیین می‌نماید. اسپینوزا فیلسوف بزرگ دیگری است که در جهان غرب به ارائه فلسفی نظریه وحدت وجود در آثار خود به ویژه اخلاق اهتمام ورزیده است. او با ارائه دیدگاه وحدت جوهر تبیین دیگری از وحدت وجود ارائه می‌دهد. ضمن بررسی و تحلیل دو دیدگاه و مراجعه به مستندات فلسفی ، مشابهت‌ها و تفاوت‌هایی میان دو نظریه ملاحظه شد.مسائلی نظیر اعتقاد به یگانگی جوهر و حقیقت وجود ،توجیه رابطه علت و معلول یا جوهر و حالت به تعبیر اسپینوزا به صورت فراتر از رابطه متعارف ،عدم انکار کثرات و توجیه آن با نظریه تجلّی و معرفی کثرت‌ها به عنوان تجلیات و مظاهر وجود و جوهر یگانه، و نیز باور به خدای متعالی و جدایی ناپذیر از جهان هستی ،از مشابهت‌های نظریه آن دو است. همچنین اعتقاد به خدای نا متشخص از نظر اسپینوزا، نوع متفاوت ارائه نظرات، بیان صریح اسپینوزا مبنی بر یکسان‌انگاری خدا با طبیعت و انتساب مستقیم صفت بُعد به خدا و ارائه تبیینی روشن از وحدت شخصی وجود از سوی ملاصدرا و التزام او به آموزه‌های توحید دینی مبنی بر تمایز خدا و خلق از حیث خلق بودن، از تفاوتهای نظریه وحدت وجود اسپینوزا و صدرالمتألهین به شمار می‌آید.